Παγκόσμια ανησυχία: Ποια θα είναι η επόμενη… κρίση πάνω στην κρίση;

Σε μια από τις πιο αγαπημένες ταινίες της δεκαετίας του 1990 με τίτλο «Η Μέρα της Μαρμότας», ο πρωταγωνιστής της, ένας τηλεοπτικός μετεωρολόγος, που ερμήνευσε μοναδικά ο Μπιλ Μάρεϊ, αρχίζει μυστηριωδώς να ζει την ίδια μέρα ξανά και ξανά.

Ακριβώς αυτό πιστεύει ότι του συμβαίνει ο κόσμος όλος από το 2008 μέχρι σήμερα. Γιατί όταν ενέσκηψε η οικονομική κρίση με την κατάρρευση της Lehman Brothers που πήρε και σήκωσε την Ευρώπη, και ιδιαίτερα τον νότο της με το μεγάλο χρέος, άπαντες επαναπαύτηκαν στην πολλάκις εκπεφρασμένη πεποίθηση των αναλυτών ότι όλες οι κρίσεις έχουν ορίζοντα 10ετίας.

Πράγματι η 10ετία παρήλθε και εκεί που η αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ θεωρείτο κοσμογονική αλλαγή, η πανδημία του κοροναϊού ήρθε έτσι ξαφνικά για να φέρει τα πάνω κάτω σε όλα όσα θεωρούνταν μέχρι τότε δεδομένα, από τη δημόσια ζωή μέχρι την καθημερινότητα μέσα στα σπίτια των πολιτών.

Κανονικότητα γιοκ

Η επιστροφή στην κανονικότητα, που τόσο πολύ διαφημίστηκε στο απόγειο της υγειονομικής κρίσης, δεν συνέβη στην πραγματικότητα ποτέ, αφού πριν ο κόσμος ενημερωθεί ότι η τρέχουσα δολοφονική έξαρση, από τις γυναικοκτονίες μέχρι τα πάμπολλα περιστατικά παιδικής κακοποίησης, είναι η αναμενόμενη συνέπεια μιας πανδημίας, έσκασε ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία και αναφώνησε ο κόσμος ολόκληρος… ακριβή μου ζωή.

Οι πρόσφατες αναταράξεις στον χρηματοπιστωτικό κλάδο, με τις καταρρεύσεις τραπεζών, όπως η Silicon Valley, από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού και το προξενιό ανάμεσα στην ελβετική Credit Suisse και την UBS με στόχο τη διάσωση της πρώτης, δεν εξέπληξαν πια κανέναν, απλά φόβησαν περισσότερο όλους ότι το πηγάδι αυτό δεν έχει πάτο. Ποια θα είναι λοιπόν η επόμενη κρίση πάνω στην κρίση, όπως την έχει χαρακτηρίσει η πρόεδρος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα;

Όπως σημειώνει η δεξαμενή σκέψης ValdaiClub, αν κάτι απέδειξε η αρχική κρίση του 2008 είναι ότι όλα μπορούν να αρχίσουν να πηγαίνουν ανάποδα από ένα γεγονός που δεν μπορεί να προβλεφθεί. Οπότε πιο συγκεκριμένα το ερώτημα που χρήζει άμεσης απάντησης είναι, ποιο μπορεί να είναι το απρόβλεπτο γεγονός που μπορεί να πυροδοτήσει μια νέα παγκόσμια κρίση;

Τα… πορφυρά δάνεια

Για την ώρα οι οικονομολόγοι ποντάρουν στα κόκκινα δάνεια, που έχουν γίνει και πάλι «πορφυρά», εν μέσω του υψηλού πληθωρισμού, των δραστικών αυξήσεων στα επιτόκια και της γενικότερα ασθενικής ανάπτυξης.

Ιδιαίτερη ανησυχία εγκυμονούν τα δάνεια για το εμπορικό real estate, δηλαδή τα ακίνητα επαγγελματικής χρήσης, που αφορούν περισσότερο τις ΗΠΑ από την Ευρώπη. Κληθείς να σχολιάσει όλες αυτές τις φήμες για αμερικανική ύφεση ενόψει ο ελληνικής καταγωγής CEO της JPMorgan, Τζέιμι Ντίμον, εκτίμησε πρόσφαταστο CNN ότι παρότι ο τραπεζικός τομέας είναι ισχυρός και σταθερός, η αναταραχή στους κύκλους του είναι ένα «ακόμα βάρος στη ζυγαριά» προς την ύφεση.

«Βλέπουμε τους ανθρώπους  να μειώνουν ελαφρώς τον δανεισμό, να μειώνουν ελαφρώς τος δαπάνες και να αποσύρουν ελαφρώς τα χρήματα τους», δήλωσε χαρακτηριστικά ο ίδιος στο αμερικανικό δίκτυο. «Παρότι το τραπεζικό χάος δεν θα φέρει την ύφεση σώνει και καλά, είναι υφεσιακό», κατέληξε ο ίδιος.

‘Ηρθε η ώρα της Γερμανίας

Στην Ευρώπη το πρόβλημα αναγνωρίζεται στις τράπεζες της Γερμανίας και των σκανδιναβικών χωρών. Όπως έγραφε τον περασμένο μήνα στο New Statesman ο Βόλφγκανγκ Μινχάου, «οι οικονομικές κρίσεις δεν επαναλαμβάνονται ποτέ με τον ίδιο ακριβώς τρόπο» -δηλαδή η Ελλάδα βγαίνει από την δύσκολη εξίσωση- αλλά μια κρίση χρέους θα μπορούσε να ξεσπάσει «στο σημείο που συνδέονται οι κρατικές τράπεζες, οι παρωχημένες βιομηχανίες και οι κυβερνήσεις που αγωνίζονται απεγνωσμένα να προστατεύσουν το οικονομικό τους μοντέλο».

Ο ίδιος δαχτυλοέδειξε την αυτοκινητοβιομηχανία της Γερμανίας, που προσπαθεί να περάσει στον κόσμο της ηλεκτροκίνησης και της τεχνητής νοημοσύνης, τη στιγμή που η χρηματοπιστωτική έκθεση του συγκεκριμένου κλάδου είναι τεράστια.

Το δίχως άλλο το αμερικανικό χρέος (μια υπόθεση που θα δείξει την τυχόν καταστροφική δυναμική της μέσα στο καλοκαίρι) οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι από την πτώση της δύναμης στη Δύση, το βήμα της Κίνας προς τα εμπρός στο διεθνές σκηνικό και η αυξανόμενη σημασία της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής για τις παλιές και τις αναδυόμενες δυνάμεις και σαφώς οι αυξήσεις των επιτοκίων χωρίς τέλος, τουλάχιστον για την ώρα, αποτελούν επίσης πιθανά σημεία εκκίνησης μια ακόμα κρίσης μεγατόνων πάνω στις προηγούμενες κρίσεις.