Τουρκία: Πόσο… ζόρικα θα αποδεχτεί τυχόν εκλογική ήττα του ο Ερντογάν;

Τρεις εβδομάδες πριν από τις εκλογές στην Τουρκία, που κάποιοι λένε ή ελπίζουν ότι θα σημάνουν το τέλος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και ανάπτυξης (ΑΚΡ), και όλα είναι στον αέρα.

Οι δημοσκοπήσεις, που όταν ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού κόμματος (CHP) ανακοινώθηκε ότι θα είναι ο υποψήφιος της 6κομματικής αντιπολίτευσης του έδιναν μέχρι και 10 ποσοστιαίες μονάδες προβάδισμα, τώρα καθοδόν προς τις κάλπες φέρνουν τους δυο αντιπάλους σε απόσταση αναπνοής. Για του λόγου το ασφαλές, η τελευταία δημοσκόπηση πριν τη 14η Μάϊου της εταιρείας SONAR, που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα, φέρνει τον Ερντογάν να προηγείται με 46.1% των ψήφων και τον Κιλιτσντάρογλου να ακολουθεί με 44.1% των ψήφων.

Η αλήθεια είναι ότι 20 χρόνια στην εξουσία ο Τούρκος πρόεδρος και το κόμμα του έχουν αφήσει βαθύ σημάδι στην Τουρκία, επεκτείνοντας τη δύναμη του Ισλάμ σε μια παραδοσιακά κοσμική χώρα και αυξάνοντας την επιρροή της στο εξωτερικό.

Τουρκία χωρίς Ερντογάν γίνεται;

Γι’ αυτό και παρά την ανορθόδοξη οικονομική πολιτική που ακολούθησε ο Ερντογάν, ανεβάζοντας την Τουρκία και το λαό της στα ύψη μόνο και μόνο για τα να τους ρίξει τα τελευταία χρόνια στα τάρταρα, και τον καταστροφικό σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου που άφησε πίσω του 45.000 νεκρούς και 1.5 εκατομμύρια άστεγους, είναι δύσκολο να φανταστεί κάποιος την πολιτική σκηνή της γειτονικής χώρας χωρίς την θορυβώδη παρουσία του.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι πολλοί φοβούνται ότι ο Ερντογάν θα κάνει ότι περνά από το χέρι του για να παραμείνει στην εξουσία, από το να χρησιμοποιήσει κάθε πλεονέκτημα που έχει για να γραπωθεί στο θρόνο της μέχρι να προκαλέσει τυχόν αποτελέσματα που δεν τον ευνοούν. Και όπως γράφει το Foreign Policy, ίσως ο σημαντικότερος λόγος που ουδείς πιστεύει ότι ο Ερντογάν θα αποδεχτεί την ήττα του είναι ότι δεν υπάρχει ανάλογο προηγούμενο, αφού κανένας πρόεδρος μέχρι σήμερα δεν έχει εκδιωχθεί με τη ψήφο του λαού από το προεδρικό μέγαρο της Άγκυρας.

Ο Ερντογάν δεν είναι ο μόνος πρόεδρος που εξελέγη πανηγυρικά από τον λαό στο ανώτατο αξίωμα της χώρας, αλλά και αυτός που παρακολούθησε τη μετάβαση της Τουρκίας από τον κοινοβουλευτικό στο προεδρικό σύστημα. Παρότι οι περισσότεροι από του 11 διορισμένους προκατόχους του ήρθαν και έφυγαν χωρίς μεγάλη φασαρία, υπήρχαν και κάποιοι σαν αυτόν που είχαν τη στήριξη ενός μεγάλου κόμματος και έμειναν στην εξουσία μέχρι που εκδιωχθήκαν από το στρατό ή πέθαναν αναπάντεχα.

Ατατούρκ & Ινονού

Και η μόνη εξαίρεση αυτού του κανόνα δεν είναι πολύ ενθαρρυντική για τα μελλούμενα στη γειτονική χώρα. Ο ιδρυτής της Τουρκίας και πρώτος πρόεδρος της, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, πέθανε στο καθήκον σε ηλικία μόλις 57 ετών, κυρίως λόγω του έντονου στυλ ζωής που ακολουθούσε. Ο διάδοχος και έμπιστος του, Ισμέτ Ινονού, υπηρέτησε για 12 χρόνια μέχρις ότου το CHP, του οποίου ηγούνταν ο Ατατούρκ και ο ίδιος, ηττήθηκε από μια αποσχισθείσα φατρία του, το Δημοκρατικό κόμμα, στις πρώτες σχετικά ελεύθερες εκογές στην Τουρκία.

Οι Δημοκρατικοί κριτίκαραν το αποπνικτικό κοσμικό κράτος και επαινούσαν τις ιδιωτικές επιχειρήσεις και υποστηρίχθηκαν από πολιτικούς, όπως ο Ερντογάν, όταν έκαναν λόγο για φυσική σύνδεση ανάμεσα στη κεντροδεξιά πολιτική και τη δημοκρατία στην Τουρκία.

Η απόφαση του Ερντογάν να κάνει τις εκλογές στις 14 Μαΐου, δηλαδή στην επέτειο  της νίκης των Δημοκρατικών απέναντι στο CHP, μόνο τυχαία δεν μπορεί να θεωρηθεί, σύμφωνα με τους αναλυτές. Ο Ινονού, 65 χρονών το 1950, δέχτηκε την ήττα του κόμματος του, αλλά επέλεξε να μην αποσυρθεί από την πολιτική σκηνή της Τουρκίας.

Συνέχισε να ηγείται του CHP για άλλα 22 χρόνια, μέχρις ότου εκδιώχθηκε από την εξουσία στο δραματικό συνέδριο του κόμματος του 1972 από τον Μπουλέντ Ετσεβίτ, που είχε περάσει 10 ολόκληρα χρόνια ως διάδοχος του σε αναμονή.

Η εκμηδένιση του ανταγωνισμού

Παρότι δεν έγινε ποτέ πρόεδρος ο Ετσεβίτ παρέμεινε μια σημαντική φιγούρα των πολιτικών εξελίξεων στη γειτονική χώρα για 30 επιπλέον χρόνια μέχρις ότου το CHP απαγορευτεί στον απόηχο του στρατιωτικού πραξικοπήματος το 1980. Θα είναι ο Ερντογάν ένας νέος Ινονού, ρωτά το αμερικανικό περιοδικό.

Και πόση σημασία δίνει τελικά ο Τούρκος πρόεδρος στις κατηγορίες της αντιπολίτευσης ότι είναι ένας διεφθαρμένος δικτάτορας, που αργά ή γρήγορα θα βρεθεί ενώπιον της δικαιοσύνης για τα πολλά και τρομερά εγκλήματα του;

Μήπως αυτή η πτυχή των εκλογών καθορίσει όχι την ετυμηγορία της κάλπης, αλλά το πώς θα εξελιχθεί η επόμενη μέρα στην Τουρκία; Το δίχως άλλο, αν πρέπει να πιστώσει κάποιος κάτι στον Ερντογάν είναι ότι φρόντισε στα 20 χρόνια της εξουσίας του να παίζει χωρίς αντίπαλο μέσα στο γήπεδο του και έξω από αυτό…