Επιστροφή στο παρελθόν

Σε κάποιες χώρες οι συνήθειες του παρελθόντος δύσκολα ξεχνιούνται. Το Σουδάν από το ξεκίνημα της μετα-αποικιακής του ιστορίας κυριαρχείται από αιματηρά πραξικοπήματα και από την παρέμβαση των στρατιωτικών στη διακυβέρνηση της χώρας. Από την εποχή του Νιμέιρι, στα μέσα της δεκαετίας του ’60, οι στρατιωτικές κυβερνήσεις ήταν συνηθισμένο φαινόμενο. Τόσο που οι συχνές εναλλαγές στην εξουσία άφηναν τους πολίτες σχετικά αδιάφορους. Δεν είναι τυχαία η χιουμοριστική ιστορία για έναν κάτοικο του Χαρτούμ που κάθε φορά που το ράδιο διέκοπτε το πρόγραμμά του κι έπαιζε στρατιωτικά εμβατήρια, έβγαινε στον δρόμο πανηγυρίζοντας μπροστά στα τανκς που περνούσαν. Σε ερώτηση γιατί πανηγύριζε για τη διαφορετική κυβέρνηση κάθε φορά, απαντούσε πως μητέρα του ήταν η χώρα κι ο εκάστοτε «εραστής» της (δικτάτορας) πατέρας του!

Το μέλημα κάθε αφεντικού του Σουδάν δεν ήταν η ικανοποίηση και η φροντίδα των κατοίκων παρά η εξουδετέρωση κινητοποιήσεων του στρατού εναντίον του. Ο, για πάνω από μια 15ετία, ακραία ισλαμιστής πρόεδρος Αλ Μπασίρ είχε φροντίσει να δημιουργήσει μια παραστρατιωτική οργάνωση, την Τζαντζαουίντ, που την είχε εξαπολύσει κατά των τότε ανταρτών του Νταρφούρ. Μετά τη δημιουργία του Νότιου Σουδάν οι αιματοβαμμένοι αυτοί άραβες παραστρατιωτικοί μετονομάστηκαν σε Ταχεία Δύναμη Υποστήριξης (RSF) και απέκτησαν αυτόνομη στρατιωτική υπόσταση. Με επικεφαλής τον Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο, οι RSF χρησιμοποιήθηκαν από τον πρόεδρο Αλ Μπασίρ σαν αντίβαρο στη δύναμη του σουδανικού στρατού (SAF), ώστε να μην υπάρχει μια δύναμη ικανή από μόνη της να τον ανατρέψει.

Μετά όμως τις λαϊκές κινητοποιήσεις του 2019 η «πολιτική», ισλαμιστική στην πραγματικότητα, κυβέρνηση το Αλ Μπασίρ ήταν φανερό πως δεν μπορούσε να επιβιώσει. Ο στρατός τότε, κάτω από την ηγεσία του στρατηγού Αμπντέλ Φατάχ Αλ Μπουράν, συμμάχησε με τη RSF υπό τον Μοχάμεντ Νταγκάλο ή Χεμέντι, όπως είναι γνωστός, και ανέτρεψαν τους ισλαμιστές δημιουργώντας ένα μεικτό σχήμα στρατιωτικών και πολιτικών. Το 2021 όμως το σχήμα αυτό, κάτω από το βάρος πολλών αντιδράσεων και γηγενών αδυναμιών, δεν μπόρεσε να επιβιώσει και κατέρρευσε. Μια αμιγής κυβέρνηση στρατιωτικών με τον Αλ Μπουράν (SAF) πρόεδρο και τον Χεμέντι (RSF) αντιπρόεδρο ανέλαβε την εξουσία με στόχο θεωρητικά τη μελλοντική παράδοση της χώρας σε πολιτική ηγεσία και την ομαλή ενσωμάτωση του RSF στις κανονικές σουδανικές ένοπλες δυνάμεις. Πολύ γρήγορα όμως άρχισαν να έρχονται στην επιφάνεια οι μεταξύ τους διαφορές.

Η κοινωνική ελίτ της χώρας πλαισίωσε τον Αλ Μπουράν, που άρχισε να προωθεί ισλαμιστικά στοιχεία, ενώ κατηγορούσε το RSF για επαρχιωτισμό, βιαιότητες κατά αντιπάλων και ξεπερασμένες αντιλήψεις. Ο Χεμέντι πάλι συνειδητοποίησε πως οι σύντροφοι του προέδρου τον υπέβλεπαν και τον υπονόμευαν. Η παλινόρθωση πολλών συνεργατών του ισλαμιστή προέδρου Αλ Μπασίρ δημιούργησε νέες εντάσεις οδηγώντας τις σχέσεις ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα στα άκρα. Παράλληλα το RSF εξαπλώθηκε στις επαρχίες του Σουδάν, δημιουργώντας πυρήνες και αποκτώντας εμπειρίες στρατιωτικές με ανάμειξη σε περιφερειακές συγκρούσεις εκτός των συνόρων (Υεμένη, Λιβύη κ.α.)

Η τελική ανοιχτή σύγκρουση ξέσπασε την τελευταία εβδομάδα. Οι προοπτικές γρήγορης ειρήνευσης δεν είναι πολλές, μια και τα δυο στρατόπεδα δεν διστάζουν μπροστά σε αγριότητες και των οποίων οι ηγεσίες αγωνίζονται όχι μόνο για την εξουσία αλλά και για τη διατήρηση των περιουσιών τους. Οι κυρίως χαμένοι βέβαια είναι οι άμαχοι, που πέφτουν θύματα αδίστακτων σφαγών.