H αγαπημένη συγγραφέας των «παιδικών μας χρόνων». Μέσα από τις σελίδες των βιβλίων της μεγάλωσαν και ταξίδεψαν πόσες γενιές. Τι κρύβονταν όμως στην ψυχή αυτής της εύθραυστης γυναίκας.

«Το ξέρω πως είμαι τρελή, μια η αγάπη κάποιον τρελαίνει».

Με έντονα “αυτοθυσιαστικές” τάσεις που δυστυχώς λειτούργησαν εγκλωβιστικά και αυτοκαταστροφικά για εκείνη. Δύο υπήρξαν οι πιο μεγάλες αγάπες της ζωής της, αυτή για την πατρίδα και αυτή για τον Δραγούμη. Η δυσάρεστη εξέλιξη και των 2 σχέσεων την απομύζησαν και στο τέλος τη διέλυσαν.

Η Πηνελόπη Δέλτα γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου σαν σήμερα, πριν από 149 χρόνια στις 24 Απριλίου 1874 και ήταν τρίτο παιδί του Εμμανουήλ Μπενάκη, μεγαλέμπορου βαμβακιού, και της Βιργινίας Χωρέμη, που κατάγονταν από τη Χίο. Η Πηνελόπη είχε δύο αδερφές την Αλεξάνδρα και την Αργίνη και 3 αδερφούς, τον Αντώνη (ο «Τρελαντώνης» του μυθιστορήματος της Δέλτα), τον Κωνσταντίνο και τον Αλέξανδρο.

Η ζωή της ήταν παραμυθένια από τα παιδικά της χρόνια, τα οποία πέρασε σε ένα αρχοντικό περιβάλλον, ακόμα και αν είχε έντονη αυστηρότητα. Τα καλοκαίρια ταξίδευε στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Μετά την αγγλική κατάκτηση της Αιγύπτου (1882), η οικογένεια έφυγε για την Ελλάδα κι εγκαταστάθηκε στην Κηφισιά.

Ο γάμος με τον Στέφανο Δέλτα που δεν την έκανε ευτυχισμένη

Τον Δεκέμβριο του 1895, σε ηλικία 21 ετών, η Πηνελόπη παντρεύτηκε τον φαναριώτη Στέφανο Δέλτα (1863-1947), που εργαζόταν στις επιχειρήσεις της οικογένειάς της. Το ζευγάρι απέκτησε τρεις κόρες, τη Σοφία, την Αλεξάνδρα και τη Βιργινία.
Ο Στέφανος Δέλτας (εκ των ιδρυτών του Κολεγίου Αθηνών) ήταν φιλoδημοτικιστής κι έδωσε τη δυνατότητα στην Πηνελόπη να μελετήσει με κάθε άνεση τη λογοτεχνική παραγωγή της δημοτικής και να έρθει σε επαφή με τους πρωτεργάτες της: τον Αλέξανδρο Πάλλη, τον Αργύρη Εφταλιώτη, τον Πέτρο Βλαστό, τον Κωστή Παλαμά και τον Ίωνα Δραγούμη.
Δέκα χρόνια μετά τον γάμο τους, το ζεύγος Δέλτα επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια. Εκείνη η χρονιά (1905) ήταν μοιραία για τη συγγραφέα, καθώς τότε γνώρισε τον μεγάλο έρωτα της ζωής της. Τον Ίωνα Δραγούμη.

Η Πηνελόπη Δέλτα γνώρισε τον Ίωνα Δραγούμη, που ήταν υποπρόξενος της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια, σε μια δεξίωση. Η έλξη που ένιωσαν ήταν αμοιβαία και σύντομα μετατράπηκε σε ένα δυνατό έρωτα, που όμως δεν μπορούσε να εκπληρωθεί…

Η Δέλτα ήταν παντρεμένη και μητέρα. Το ήθος της δεν της επέτρεπε να δημιουργήσει εξωσυζυγικό δεσμό. Ο πόθος της για τον Δραγούμη όμως ήταν τόσο έντονο, που την έκανε να το ομολογήσει στον σύζυγό της. Εκείνος δεν της έδωσε το πολυπόθητο διαζύγιο και η συγγραφέας έπεσε σε κατάθλιψη.

Το τελειωτικό χτύπημα ήρθε λίγο καιρό μετά, όταν ο αγαπημένος της έκανε δεσμό με τη Μαρίκα Κοτοπούλη. Σε επιστολή της Δέλτα προς τον Δραγούμη, που ανήκει στο Ιστορικό Μουσείο Μπενάκη, εμφανίζεται απελπισμένη. Λέγεται μάλιστα πως από εκείνη την περίοδο είχε αρχίσει να εκδηλώνει τάσεις αυτοκτονίας.

Η ερωτική επιστολή στον Δραγούμη

/ «Μένω ακόμη ένα χρόνο, σου το έγραψα• αν με θέλεις ύστερα, αν δεν αλλάξεις, Ίων μου, αν θέλεις τότε, πάρε με… Και τώρα όμως αν με ήθελες δεν θα μπορούσα να σου πω πια όχι• τώρα δεν ξέρω πια τι θα πει τιμή και λόγος και όρκος• ξέρω πως στον κόσμο κάπου ζεις εσύ, πως μ” αγαπάς ακόμη, πως εσύ μπορείς να γίνεις δικός μου όποταν σε φωνάξω. Ίων μου, δεν σε φωνάζω• μα αν με θελήσεις ποτέ, ξέρεις πού είμαι• σε περιμένω πάντα και σ” αγαπώ σαν Μήδεια, είσαι το μόνο δίλημμα που ζει μέσα μου με φρικτή ένταση• τ” άλλα όλα πέθαναν, η αγάπη σου τα σκότωσε! Μη με φοβηθείς• αγαπώ άγρια, μα αγαπώ με φοβερή tendresse το χλωμό παιδί που με φίλησε στο στόμα εκεί στα πεύκα.

Ίων μου, θα πεις πως είμαι τρελή, και το ξέρω, μα όπως εκείνο το βράδυ, που πρώτη φορά με ξανάβλεπες, ύστερα από την πρώτη απόπειρα, ήσουν «τρελός για μένα», έτσι κι εγώ είμαι τρελή για σένα… Και μεθώ και δεν ξέρω πια να λογαριάσω τι θα πει «τιμή» και «λόγος».

Ξέρω μόνο πως σ” αγαπώ, τ” ακούς, Ίων; σ” αγαπώ άγρια και θέλω την αγκαλιά σου και το στόμα σου που φιλεί φρικτά, σε θέλω όλον, δικό μου για πάντα, και πονώ αλύπητα και ανυπόφορα, και μ” έρχεται να φύγω απόψε, πριν από το γράμμα μου, να μη σου μιλήσω πια, να μη σου γράψω «σ” αγαπώ», μόνο να έλθω εκεί, να ορμήσω στο σπίτι σου, να χυθώ στο λαιμό σου, και χωρίς λέξη, να πνίξω την αναπνοή σου, φιλώντας σε στο στόμα, ώσπου να να κλείσεις τα μάτια σου και να πέσει το κεφάλι σου στον ώμο μου, χλωμό και αποκαμωμένο, μισοπεθαμένο από συγκίνηση, πόνο και χαρά που σκοτώνει. Το ξέρω πως είμαι τρελή μα η αγάπη κάποιον τρελαίνει».

Η συγγραφή και το έργο της

Το 1922 αναλαμβάνει δράση, με την συμβολή της οικογένειάς της, για την ανακούφιση των αναγκών και την αποκατάσταση των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Μάλιστα, στο κτήμα του πατέρα της, στην Κηφισιά, αλλά και στο σπίτι τους φιλοξενήθηκαν δεκάδες οικογένειες Μικρασιατών προσφύγων, στους οποίους παρείχαν και συσσίτιο.

Το 1925 εκδόθηκε Η ζωή του Χριστού, ενώ την ίδια χρονιά εμφανίστηκαν τα πρώτα συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας, ασθένειας που την ταλαιπώρησε μέχρι τον θάνατό της.

Το 1929 ξεκίνησε τη συγγραφή της τριλογίας Ρωμιοπούλες, η οποία τελείωσε το 1939 και είναι ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα το οποίο αφηγείται σε τρεις τόμους τη ζωή της Δέσποινας Κρινά-Δαπέργολα, μιας δραστήριας γυναίκας την οποία η κοινωνία της εποχής της περιόριζε σε ένα χρυσό κλουβί. Το πρώτο βιβλίο, Το Ξύπνημα, καλύπτει γεγονότα των ετών 1895-1907, η Λάβρα καλύπτει τα έτη 1907-1909 και το Σούρουπο τα έτη 1914-1920.

Παράλληλα εκδόθηκαν άλλα τρία μυθιστορήματά της: ο Τρελαντώνης (1932), όπου περιγράφει τις περιπέτειες του αδελφού της, όταν όλα τα αδέρφια ήρθαν από την Αίγυπτο να περάσουν το καλοκαίρι με την θεία τους (σε ένα σπίτι του Τσίλερ) στον Πειραιά, ο Μάγκας (1935), η ζωή στην Αλεξάνδρεια με τα μάτια του μικρού σκυλιού της οικογένειας, και το Στα μυστικά του Βάλτου (1937), όπου η ιστορία εκτυλίσσεται γύρω από την λίμνη των Γιαννιτσών κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα.

Τα σοβαρά προβλήματα υγείας, οι απόπειρες, το τραγικό τέλος

Το 1925 η Πηνελόπη Δέλτα διαγνώστηκε με σκλήρυνση κατά πλάκας, μια αρρώστια που χειροτέρευε καθώς περνούσαν τα χρόνια και την ταλαιπώρησε μέχρι το τέλος. Παρόλο που η συγγραφική της έμπνευση φαινόταν αστείρευτη, η ίδια αποδείχτηκε ότι βασανιζόταν μέσα της. Τόσο η ασθένειά της όσο και ο έρωτας της για τον Δραγούμη, που παρέμενε ζωντανός ακόμα και 20 χρόνια μετά τη δολοφονία του, δεν την άφηναν να ησυχάσει.
Στις αρχές του 1941 ο Δραγούμης αν και νεκρός «μπήκε» ξανά στη ζωή της. Ο αδελφός του, Φίλιππος, παρέδωσε στη Δέλτα τα προσωπικά του ημερολόγια και αρχεία και εκείνη, αφού ξόδεψε αμέτρητες ώρες μελετώντας τα, πρόσθεσε άλλες χίλιες περίπου σελίδες στο έργο του αγαπημένου της.

Στις 27 Απριλίου του 1941 η συγγραφέας έκανε απόπειρα αυτοκτονίας παίρνοντας δηλητήριο, όλοι υπέθεσαν ότι οι λόγοι ήταν καθαρά πατριωτικοί. Ήταν η ημέρα που οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Αθήνα.

Η Πηνελόπη Δέλτα πέθανε πέντε ημέρες μετά τη λήψη του δηλητήριου, ενώ είχαν ήδη προηγηθεί άλλες δύο απόπειρες αυτοκτονίας στο παρελθόν. Στον τάφο της, στον κήπο του σπιτιού της, χαράχτηκε η λέξη ΣIΩΠH.

Headlines