Της Emma Smith

Η ιστορία των έργων του Ουίλιαμ Σαίξπηρ δεν είναι αποκομμένη από το πλαίσιο της εποχής που δημιουργήθηκαν, και πιο συγκεκριμένα από την αυξανόμενη κυριαρχία της Βρετανίας στο υπερατλαντικό δουλεμπόριο το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις από τη βάση δεδομένων Slave Voyages, ο αριθμός των σκλάβων που μετέφεραν τα βρετανικά πλοία υπερδιπλασιάστηκε, από περίπου 410.000 το πρώτο τρίμηνο του 18ου αιώνα σε περισσότερους από 830.000 το τρίτο.

Η δεύτερη ιστορία αναφέρεται στην καθιέρωση του Ουίλιαμ Σαίξπηρ ως εθνικού βάρδου. Οπως το θέτει ο μελετητής Γκάρι Τέιλορ, «η στέψη του Σαίξπηρ ως βασιλιά των άγγλων ποιητών» χρονολογείται από το τρίτο τέταρτο του 18ου αιώνα, με την ώθηση που έδωσε ο ηθοποιός Ντέιβιντ Γκάρικ στους λαμπερούς εορτασμούς για το Ιωβηλαίο του Σαίξπηρ στο Stratford – upon – Avon το 1769.

Οι ιστορίες αυτές έχουν σημείο συνάντησης ένα συγκεκριμένο αντικείμενο: το πολύτιμο βιβλίο που είναι γνωστό ως First Folio (Πρώτο Βιβλίο) του Σαίξπηρ, το οποίο εκδόθηκε πριν από 400 χρόνια, το 1623. Πρόκειται για ένα σπάνιο βιβλίο του 1623, στο οποίο συγκεντρώνονται 36 έργα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Τα έργα που περιλαμβάνονται στο βιβλίο «Κωμωδίες, Ιστορίες και Τραγωδίες» τα συνέλεξαν οι φίλοι του βάρδου επτά χρόνια μετά τον θάνατό του.

Μεταξύ αυτών είναι και θεατρικά έργα που δεν είχαν εκδοθεί μέχρι τότε και θα μπορούσαν να είχαν χαθεί, όπως τα «Οπως σας αρέσει», «Μάκβεθ» και «Τρικυμία». Η ιστορία αυτού του βιβλίου συμβάλλει επίσης στις συνεχιζόμενες συζητήσεις σχετικά με το τι απέγιναν τα τεράστια κέρδη από το εμπόριο και την εκμετάλλευση των σκλαβωμένων λαών στα τέλη του 18ου αιώνα και μετά: «Εχουμε την τάση να γιορτάζουμε το First Folio και, πράγματι, χωρίς αυτό το βιβλίο τα μισά από τα έργα του Σαίξπηρ θα είχαν χαθεί, και χωρίς αυτά o Σαίξπηρ δεν θα ήταν μια παγκόσμια πολιτιστική φιγούρα. Ομως, εκτός από την πολιτιστική ή καλλιτεχνική του αξία, τα αντίτυπα αυτού του βιβλίου έχουν αυξηθεί σημαντικά σε οικονομική αξία».

Οι αγοραστές

Κατά την αρχική του έκδοση, το βιβλίο αυτό κόστιζε 1 λίρα ή το ισοδύναμο πολλών ετών φτηνών θεατρικών παραστάσεων με μία δεκάρα η μία. Οι πρώτοι αγοραστές ήταν άνδρες υψηλού κύρους: ένας επίσκοπος, ένας νεαρός κύριος από το Κεντ, ένας ευγενής. Ηταν μια καλή επένδυση. Υστερα από ένα αργό ξεκίνημα, οι τιμές άρχισαν να αυξάνονται σημαντικά στα μέσα του 18ου αιώνα.

Οι εκδότες και οι μελετητές ανακάλυπταν εκ νέου αυτό το βιβλίο ως το πιο έγκυρο κείμενο των θεατρικών έργων (όχι, όπως πίστευαν επί μακρόν, το 1685 ή το Fourth Folio) και το βιβλίο επαναπροσδιορίστηκε ως ένα σημαντικό κλασικό έργο. Ο σημαντικός βιβλιόφιλος Δούκας του Ρόξμπουργκ πλήρωσε ένα εξωφρενικό ποσό για ένα αντίτυπο το 1790, πυροδοτώντας έναν αγώνα δρόμου για τις τιμές, που συνεχίστηκε αμείωτος. Το πιο πρόσφατο αντίτυπο που πωλήθηκε σε δημόσια δημοπρασία, τον Οκτώβριο του 2020, έφτασε σχεδόν τα 10 εκατομμύρια δολάρια.

Το συγκεκριμένο αντίγραφο που σπάει ρεκόρ συνδυάζει την οικονομία των σκλαβωμένων ανθρώπων και την αυξανόμενη θέση του Σαίξπηρ. Πωλήθηκε στον οίκο Christie’s στη Νέα Υόρκη από το Mills, ένα ιδιωτικό κολέγιο στην Καλιφόρνια, το οποίο αντιμετώπιζε οικονομικές δυσκολίες, αλλά προηγουμένως ανήκε στον εκκεντρικό βουλευτή και γαιοκτήμονα του Σάσεξ, Τζον Φούλερ.

Ο «τρελός Τζακ»

Ο Φούλερ – που ήθελε να είναι γνωστός ως «τίμιος Τζον» αλλά δεν μπορούσε να αποφύγει το παρατσούκλι «τρελός Τζακ» – κληρονόμησε από τον θείο του μία έκταση στο Σάσεξ και δύο φυτείες στην Τζαμάικα, μαζί με περισσότερους από 250 σκλάβους. Ο Φούλερ – υπήρξε πάτρονας του ζωγράφου Τζ. Γ. Τέρνερ και κάτοχος ενός αντιτύπου του First Folio του 1623 – είχε πόρους άμεσα από την εργασία των σκλάβων.

Χρησιμοποίησε τη φωνή του εκτενέστερα ως ειλικρινής πολέμιος της κατάργησης, χλευάζοντας επί μακρόν στη Βουλή των Κοινοτήτων τον παραλογισμό της ιδέας ότι «θα πρέπει να παραιτηθούμε από τα οφέλη των Δυτικών Ινδιών εξαιτίας της υποτιθέμενης δυστυχίας των νέγρων». Ωστόσο η υποστήριξη του Φούλερ στη δουλεία ήδη από εκείνη την εποχή αναγνωρίστηκε ως υπερβολική, απάνθρωπη και ανήθικη.

Headlines