Έφηβοι: Δεν εμβολιάζονται για ΗPV – αρκετοί αποφεύγουν το προφυλακτικό

Μόλις το 45% του εφηβικού πληθυσμού – κυρίως κορίτσια – έχει ήδη εμβολιαστεί κατά του ιού HPV στη χώρα μας, τη στιγμή που ο στόχος είναι να καλυφθεί πάνω από το 90% των εφήβων στις ανεπτυγμένες χώρες. Για το λόγο αυτό, πρέπει να προλάβουμε να καλύψουμε τους εμβολιασμούς που χάθηκαν, εμβολιάζοντας τα παιδιά – αγόρια και κορίτσια – από την ηλικία των 9 ετών.

Όμως η εφαρμογή του σχετικού προγράμματος «catch-up» που πρότεινε η Επιτροπή Εμβολιασμού για ένα έτος, χρειάζεται περαιτέρω επέκταση για γίνει ο στόχος ρεαλιστικότερος.

Η κάλυψη που παρέχεται από το HPV εμβόλιο, κατά του καρκίνου που προκαλούν οι διάφοροι τύποι του ιού, διαρκεί δια βίου. Δεν προστατεύει μόνο από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στα κορίτσια, αλλά και από τον καρκίνο του στοματοφάρυγγα στα αγόρια.

Μάλιστα τα τρέχοντα δεδομένα δείχνουν ότι, το ένα στα πέντε παιδιά έχει σεξουαλική δραστηριότητα από την ηλικία των 15 ετών, και από αυτά, μόνο το ένα στα επτά χρησιμοποιεί προφυλακτικό.

Πέραν όμως της προστασίας από τα διάφορα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα – για τα οποία συστήνεται η χρήση προφυλακτικού – οι ειδικοί τονίζουν πως ο εμβολιασμός κατά του ιού των κονδυλωμάτων είναι απαραίτητος, γιατί το προφυλακτικό δεν αρκεί.

Τα στοιχεία αυτά τονίσθηκαν στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου για τον εμβολιασμό κοριτσιών και αγοριών κατά του ιού HPV, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Εμβολιασμού που διανύουμε.

Ο Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας του ΑΠΘ και Πρόεδρος της Ελληνικής HPV Εταιρείας Θεόδωρος Αγοραστός αναφερόμενος στη «συμβολή του εμβολιασμού για την εξάλειψη του HPV και την ανάγκη οργάνωσης ενός Εθνικού Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου στην Ελλάδα», τόνισε ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει θέσει ως στόχο την  εξάλειψη του Καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας (ΚΤΜ) ως θέμα δημόσιας υγείας μέχρι το 2030.

Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός χρειάζεται:

• το 90% των κοριτσιών να έχουν εμβολιαστεί με το εμβόλιο ενάντια στον HPV μέχρι την ηλικία των 15 ετών,
• το 70% των γυναικών να έχουν κάνει τα σχετικά διαγνωστικά τεστ υψηλής ακρίβειας στα 35 και στα 45 και
• το 90% των γυναικών που έχουν διαγνωστεί με ΚΤΜ να λαμβάνουν θεραπεία και φροντίδα.

Πρόσθεσε ότι χρειαζόμαστε οργανωμένα προγράμματα screening και θεραπείας του ΚΤΜ, ενώ η πρόληψη χρειάζεται να ξεκινάει από την ηλικία των 30 ετών και το HPV DNA τεστ να αποτελεί το βασικό εργαλείο screening».

Ο κ. Αγοραστός παρουσίασε στοιχεία από τη Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ όπου παρατηρήθηκαν 88% λιγότεροι καρκίνοι τραχήλου μήτρας σε γυναίκες που είχαν κάνει το εμβόλιο HPV. Έτσι, υπογράμμισε την ανάγκη για εφαρμογή του ηλεκτρονικού βιβλιαρίου υγείας παιδιού, συμπλήρωσης του Εθνικού Μητρώου Εμβολιασμών, αλλά και συνέχιση του Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης «Σπύρος Δοξιάδης», ενώ τόνισε την ανάγκη για πλήρη αξιοποίηση των πόρων του ταμείου ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ 2021 – 2027 ώστε να διασφαλιστεί η βιώσιμη χρηματοδότηση των προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου, μακροπρόθεσμα.

Πλήρης εμβολιασμός

Ο Καθηγητής Παιδιατρικής-Λοιμωξιολογίας ΕΚΠΑ Αθανάσιος Μίχος, υπενθύμισε ότι τα εμβόλια αποτελούν το κορυφαίο επίτευγμα του 20ου αιώνα για τη δημόσια υγεία. «Σήμερα, στα εθνικά προγράμματα εμβολιασμού περιλαμβάνονται 18 εμβόλια για την πρόληψη λοιμωδών νοσημάτων που κάποτε αποτελούσαν αιτίες απώλειας ανθρώπινων ζωών. Όλα τα διαθέσιμα εμβόλια αναπτύσσονται με τρία κριτήρια:

• Ασφάλεια (να μην προκαλεί ανεπιθύμητες ενέργειες),
• Ανοσογονικότητα (να είναι ικανό να επάγει ανοσολογική απάντηση, όταν χορηγηθεί σε ανθρώπους) και
• Αποτελεσματικότητα (η ανοσολογική απάντηση μετά από εμβολιασμό να είναι επαρκής για να προλάβει σοβαρή νόσηση).

Σύμφωνα με τον ίδιο, ένα εθνικό εμβολιαστικό πρόγραμμα επικαιροποιείται βάσει της τοπικής επιδημιολογίας των νοσημάτων, της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού, νέων επιστημονικών δεδομένων και νέων εμβολίων που αναπτύσσονται καθώς και μελετών κόστους-οφέλους των καινοτόμων αυτών ιατροτεχνολογικών προϊόντων.

Καρκίνος στοματοφάρυγγα

Η Καθηγήτρια Παθολογίας Ογκολογίας ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ογκολογίας Αμάντα Ψυρρή, συνέδεσε τον καρκίνο του στοματοφάρυγγα σε άνδρες, με τον HPV παρουσιάζοντας ενδιάμεση ανάλυση της μελέτης  Orpheas σε 74 ασθενείς, με διάμεση ηλικία τα 60,5 έτη. Περίπου το 60% των περιπτώσεων καρκίνου του στοματοφάρυγγα συσχετίστηκε με τον HPV (κυρίως τον τύπο 16 και άλλον ένα που καλύπτει το εμβόλιο. Η καθηγήτρια σημείωσε ότι «σημαντικός αριθμός κρουσμάτων καρκίνου του στοματοφάρυγγα οφείλονται στον HPV, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της μελέτης Orpheas. Άρα, μπορεί να προκύψει ένα δυνητικό όφελος από τον καθολικό εμβολιασμό (ανδρών και γυναικών) έναντι του HPV στην Ελλάδα ως προς την πρόληψη του συγκριμένου τύπου καρκίνου».

Θα προλάβουμε;

Ο Μεταδιδακτορικός Ερευνητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου Ηλίας Γκούντας αναφερόμενος σε μελέτη του για το εμβολιαστικό κενό στην Ελλάδα και την εξάλειψη του εμβολιαστικού ελλείμματος μέχρι το 2023, επεσήμανε τις καθυστερήσεις στους εμβολιασμούς παιδιών και εφήβων, εξαιτίας της πανδημίας, εντοπίζοντας σημαντική μείωση στους εμβολιασμούς κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV).

«Τον Μάρτιο 2022, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών ανακοίνωσε παρέμβαση αναπλήρωσης χαμένων HPV εμβολιαστικών δόσεων (catch-up). Στη μελέτη για την κάλυψη του εμβολιαστικού κενού στην Ελλάδα επιχειρήσαμε να απαντήσουμε αν κάτι τέτοιο μπορεί όντως να επιτευχθεί εντός της ανακοινωθείσας διάρκειας του catch-up (1 έτος). Η μελέτη πρότεινε ότι για να καταστεί ο στόχος της εξάλειψης του HPV εμβολιαστικού ελλείμματος ρεαλιστικός κρίνεται αναγκαία η επέκταση της διάρκειας της παρέμβασης αναπλήρωσης των εμβολιαστικών δόσεων κατά 1 ή 2 έτη, με παράλληλη υλοποίηση παρεμβάσεων ευαισθητοποίησης/ενημέρωσης κοινού ώστε να  αυξηθεί η αποτελεσματικότητά της. Γι’ αυτό τον λόγο, χαιρετίζουμε την επέκταση της διάρκειας του εμβολιασμού στις ηλικίες 15-18 ετών κατά 1 έτος. Παρόλα αυτά, χρειαζόμαστε μηχανισμούς παρακολούθησης και καταγραφής της εμβολιαστικής κάλυψης μέσω των μητρώων εμβολιασμών (όπως το Εθνικό Μητρώου Εμβολιασμών) και πρέπει να υιοθετηθούν πρακτικές όπως προγράμματα ευαισθητοποίησης του πληθυσμού, υπενθυμιστικά μηνύματα (sms), ημέρες εμβολιασμού κ.α.», ανέφερε.

Οι ασθενείς

Από την πλευρά των ασθενών η Πρόεδρος και ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Καρκινοπαθών, Εθελοντών, Φίλων και Ιατρών Κ.Ε.Φ.Ι. Αθηνών Ζωή Γραμματόγλου, σημείωσε ότι με την συμβολή όλων των φορέων και Συλλόγων Ασθενών και την επικοινωνία προς το Υπουργείο Υγείας, ο εμβολιασμός για τον HPV παρέχεται δωρεάν σε αγόρια και κορίτσια των προβλεπόμενων ηλικιών. «Οι ασθένειες που προκαλούνται  από τον HPV μπορούν να προληφθούν μέσω του εμβολιασμού. Στην ιδανική περίπτωση αυτό πρέπει να γίνεται στην εφηβεία, πριν από την έκθεση στον ιό. Ο εμβολιασμός είναι πιο αποτελεσματικός για το σύνολο της κοινότητας όταν παρέχεται και στα δύο φύλα. Στη χώρα μας, μετά από την επικοινωνία όλων των φορέων και Συλλόγων Ασθενών προς το Υπουργείο Υγείας καταφέραμε να παρέχεται δωρεάν σε αγόρια και κορίτσια των προβλεπόμενων ηλικιών.

Ως Σύλλογος ΚΕΦΙ μαζί με την Ελληνική HPV Εταιρία και τις συνεργαζόμενες ιατρικές εταιρίες ζητάμε τεκμηριωμένη πολιτική, πρακτική δράση για την εξάλειψη των καρκίνων και των ασθενειών που προκαλούνται από τον HPV. Ο Στόχος μπορεί να επιτευχθεί με συστηματική ενημέρωση, συνδυαστικά με το σωστό σχεδιασμό, με εμβολιασμό, προσυμπτωματικό έλεγχο, θεραπεία και την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού, παράλληλα με την συστηματική καταγραφή και παρακολούθηση των δεδομένων μέσω ψηφιακών εργαλείων».

Καλύτερη ηλικία τα 9 έτη

Ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Κώστας Νταλούκας, υπογράμμισε την ανάγκη για εμβολιασμό από την ηλικία των 9 ετών για καλύτερη συμμόρφωση και για να φτάσουμε το στόχο της ανοσοποίησης κοριτσιών και αγοριών κατά 90% με στόχο να απαλλαγούμε από τον καρκίνο του Τραχήλου της Μήτρας, άλλους HPV σχετιζόμενους καρκίνους. Πρόσθεσε ότι το εμβόλιο αποζημιώνεται και στα δυο φύλα μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Είναι σημαντικό ότι για τις ηλικίες 15-18 ετών η αποζημίωση επεκτάθηκε πλέον μέχρι τα τέλη του 2024. Έχουμε ακόμη δρόμο να διανύσουμε αν θέλουμε να πετύχουμε την εξάλειψη του HPV και σε αυτήν την κατεύθυνση συντελούν τα οργανωμένα προγράμματα screening, τα μητρώα εμβολιασμών και τα οργανωμένα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου».

Εκ μέρους της φαρμακευτικής MSD Ελλάδας ο επικεφαλής του τμήματος Εμβολίων και Λοιμωδών Νοσημάτων, Παιδίατρος, Γιώργος Τρίμης, χαιρέτησε την πρωτοβουλία του Υπουργείου Υγείας για την επέκταση του εμβολιασμού στις ηλικίες 15-18 ετών μέχρι τα τέλη του 2024 και υπογράμμισε τη δέσμευση της MSD στην υλοποίηση προγραμμάτων ευαισθητοποίησης για την αξία του εμβολιασμού έναντι του HPV. Στο πλαίσιο αυτό σημείωσε πως «H MSD υλοποιεί καμπάνιες ενημέρωσης από το 2016 μέχρι σήμερα. Την τρέχουσα περίοδο το κεντρικό μήνυμα της καμπάνιας της MSD είναι το «Έχουμε τη δύναμη να προστατέψουμε τα παιδιά μας από τον Καρκίνο». Για τις ανάγκες της καμπάνιας προβάλλεται τηλεοπτικό σποτ, έχει δημιουργηθεί το σχετικό site hpvirus.gr και αναρτάται σχετικό περιεχόμενο στα social media της MSD».