Γιατί οι Τούρκοι της Γερμανίας ψηφίζουν Ερντογάν

Στις 14 Μαίου οι Τούρκοι καλούνται στις κάλπες για να εκλέξουν νέο πρόεδρο. Δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές έχουν και οι Τούρκοι του εξωτερικού, άρα και της Γερμανίας, όπου άλλωστε διαμένει η μεγαλύτερη τουρκική παροικία. Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Μετανάστευσης και Ασύλου (BAMF) στη Γερμανία ζουν γύρω στα 2,8 εκ. πολίτες τουρκικής καταγωγής. Σημειωτέον ότι ο αριθμός αυτός απεικόνιζε την πραγματικότητα πριν από πέντε χρόνια. Οι μισοί εξ αυτών έχουν τουρκικό διαβατήριο.

Αυτοί ήδη από τις 27 Απριλίου μέχρι τις 9 Μαΐου μπορούν να ψηφίζουν στις συνολικά 14 τουρκικές εκπροσωπήσεις στη Γερμανία. Ο γενικός Πρόξενος Τουρχάν Κάγια, μιλώντας στην DW, δεν θέλησε να δώσει λεπτομέρειες όσο βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία έγκρισης ενώπιον των γερμανικών αρχών. Η έκβαση των τουρκικών εκλογών είναι εντελώς ανοιχτή. Αυτήν τη φορά θα μπορούσε όμως να χάσει ο πρόεδρος Ερντογάν τις εκλογές από τον αντίπαλό του, τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, πρόεδρο του κεμαλικού – κοσμικού CHP, ο οποίος στηρίζεται από ένα ευρύ φάσμα από την πολιτική και την κοινωνία. Ωστόσο, ο Ερντογάν και το κόμμα του AKP μπορούν να αναμένουν σαφή νίκη από τις κάλπες στη Γερμανία.

Ισχυρά ερείσματα στη Γερμανία

Ο Μετίν Σιρίν ζει στη Κολωνία 43 χρόνια. Εργάζονταν επί δεκαετίες στα εργοστάσια της Ford και ήταν ενεργός συνδικαλιστής. Σε προηγούμενες εκλογές είχε ρίξει την ψήφο του στον Ερντογάν και θέλει να το κάνει κι αυτή τη φορά, «Τα τελευταία 20 χρόνια η συμπάθειά μου για το ΑΚΡ αυξάνεται συνεχώς», λέει. Ο Γιούνις Ουλυσόι, από το Κέντρο Τουρκικών Σπουδών και Ερευνών Ένταξης του Πανεπιστημίου Ντούιζμπουργκ-Έσεν, λέει ότι οι Τούρκοι της Γερμανίας ψηφίζουν τον Ερντογάν δυσανάλογα περισσότερο από ότι στην Τουρκία.Στο δημοψήφισμα του 2017 για τη συνταγματική μεταρρύθμιση, περίπου το 63% των Τούρκων στη Γερμανία ψήφισε υπέρ των σχεδίων του Ερντογάν για τη μετατροπή του κοινοβουλευτικού συστήματος σε προεδρικό, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Τουρκία ήταν μόλις λίγο κάτω από το 51%. Στις προεδρικές εκλογές του 2018, το 64,8% των Τούρκων της Γερμανίας που προσήλθαν στις κάλπες ψήφισαν Ερντογάν. Μέσα στην Τουρκία το ποσοστό του ήταν 52,6%.

Βέβαια η τάση στο εξωτερικό δεν είναι παντού η ίδια. Για παράδειγμα το 2018 ο Ερντογάν συγκέντρωσε μόνο το 17% του συνόλου των ψήφων στις ΗΠΑ, το 21% στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 35% στο Ιράν και το 29% στο Κατάρ. Η εκλογική συμπεριφορά των Τούρκων στη Γερμανία προκάλεσε πάντως επικρίσεις. Κατηγορήθηκαν για ασυνεπή στάση, κυρίως εκείνοι που στις γερμανικές εκλογές ψηφίζουν Σοσιαλδημοκράτες ή Πρασίνους και στην Τουρκία το ισλαμοσυντηρητικό AKP. Πώς γίνεται αυτό;

Για τον Μετίν Σιρίν αυτή είναι μια απολύτως λογική απόφαση, ακόμη και σημάδι του πόσο ανοιχτοί και λίγο φανατικοί είναι οι συντηρητικοί Τούρκοι ψηφοφόροι στη Γερμανία. „Οι άνθρωποι ψηφίζουν φυσικά το κόμμα που εκπροσωπεί τα συμφέροντά τους. Αυτό πρέπει να το δούμε με θετικό τρόπο». Πολιτικοί παρατηρητές έχουν παρόμοια άποψη. «Φυσικά, ακόμη και ως ξένος κοιτάς ποιο κόμμα είναι κοντά σου. Στο παρελθόν το ερώτημα ήταν: CDU ή SPD; Εκείνη την εποχή οι Τούρκοι ήταν κυρίως εργαζόμενοι και το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, με τον διεθνή προσανατολισμό του, ήταν πιο κοντά στους συντηρητικούς Τούρκους από το συντηρητικό Χριστιανοδημοκρατικό», εξηγεί ο ερευνητής ενσωμάτωσης Ουλυσόι. «Οι πρώτοι Τούρκοι που ήρθαν στη Γερμανία ήταν κυρίως από την αγροτική, συντηρητική Ανατολία. Όταν οι άνθρωποι μεταναστεύουν, συνεχίζουν να αναπτύσσουν τις αξίες που φέρνουν μαζί τους.Οι συντηρητικές-θρησκευτικές απόψεις τους παραμένουν, ιδίως στη διασπορά».

«Ανήκετε σε μας»

Πολλοί Γερμανοί δεν προσπαθούν καν να κατανοήσουν την εκλογική συμπεριφορά των συντηρητικών Τούρκων» επικρίνει ο Ουλουσόι. «Μπορεί κανείς να την κρίνει με ιδεολογικά κριτήρια ή να την επιτιμήσει, αλλά μπορεί επίσης να προσπαθήσει να κατανοήσει τι ωθεί τους ψηφοφόρους να ψηφίσουν με αυτόν τον τρόπο. Επιπλέον η γερμανική κοινή γνώμη εστιάζει στους Τούρκους. Υπάρχουν μόνο Γερμανοί Τούρκοι που ψηφίζουν για τις εθνικές τους εκλογές; Φυσικά και όχι. Οι Ιταλοί που ζουν στο εξωτερικό έχουν επίσης δικαίωμα ψήφου. Στην Ιταλία μια δεξιά λαϊκιστική κυβέρνηση ήρθε στην εξουσία και κανείς δεν ξέρει πώς ψήφισαν οι Ιταλοί στη Γερμανία. Κανείς δεν ενδιαφέρθηκε».

Ο Ερντογάν φαίνεται ότι κάλυψε ένα κενό που άφησε ανοιχτό το γερμανικό κράτος: «Μετά από 60 χρόνια οι πολιτικοί δυσκολεύονται ακόμα να αναγνωρίσουν ξεκάθαρα αυτούς τους ανθρώπους και να τους πουν, ανήκετε σε αυτή τη χώρα, ανεξάρτητα από το αν είστε ιδρυτές της BioNTech ή αν ενδεχομένως μπλεχτήκατε σε κάποιου είδους ταραχές ως νέοι την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Ακόμα και αν έχετε κάνει λάθη, ανήκετε σε εμάς. Αντιθέτως, αυτό ακριβώς λέει ο Ερντογάν. ‘Όπου κι αν βρίσκεστε, όποια εθνικότητα κι αν έχετε, ανήκετε σε εμάς». Η κοινωνιολόγος Ζαμπρίνα Μάιερ έχει παρόμοια άποψη. «Ήταν εύκολο για τον Ερντογάν να απευθυνθεί σε τμήματα ανθρώπων τουρκικής καταγωγής που λαχταρούσαν να τύχουν εκτίμησης», λέει η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Μπάμπεργκ σε συνέντευξη στη DW. Λόγω της πολιτικής της γερμανικής κυβέρνησης οι Τούρκοι της Γερμανίας «δεν μπορούσαν να αισθανθούν ότι ανήκουν στη γερμανική κοινωνία».

Η Μάιερ επισημαίνει ότι η απόκτηση γερμανικής υπηκοότητας για άτομα τουρκικής καταγωγής δεν ήταν απλή για μεγάλο χρονικό διάστημα, σε αντίθεση με άλλες ομάδες μεταναστών, όπως οι Γερμανορώσοι. „Τέτοιοι παράγοντες οδηγούν τους νέους, ιδίως της τρίτης γενιάς, να ψηφίζουν Ερντογάν, επίσης από κακία», λέει ο Ουλουσόι. Ο Μετίν Σιρίν, ψηφοφόρος του AKP από την Κολωνία, το επιβεβαιώνει. „Τα τελευταία χρόνια οι συντηρητικοί έχουν εξοστρακιστεί από τα γερμανικά πολιτικά κόμματα λόγω του Ερντογάν. Αυτή είναι μια πολύ θλιβερή εξέλιξη. Αυτός ο αποκλεισμός προκάλεσε φυσικά αντίδραση». Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών της 14ης Μαΐου ο Σιρίν απολαμβάνει το ότι έχει εκλογικό δικαίωμα και το γεγονός ότι εκπροσωπείται πολιτικά: «Αν και ζω στη Γερμανία 43 χρόνια, δεν μου επιτρέπεται να ψηφίσω στις τοπικές εκλογές εδώ. Αυτό αποτελεί αποκλεισμό και με στεναχωρεί. Όμως η Τουρκία μας δίνει το δικαίωμα να ψηφίζουμε. Είμαι περήφανος που μπορώ να έχω λόγο για τους πολίτες μας».

Μπούρακ Ινβερέν/Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου