Σπύρος Μουστακλής: «Τάγια, Τάγια, Τάγια»

Στους «Κυριακάτικους Τάιμς» του Λονδίνου δημοσιεύεται η ακόλουθη ανταπόκριση από την Αθήνα:

Ο 48χρονος Σπύρος Μουστακλής κάθεται άβολα στην καρέκλα του. Αγωνίζεται να μιλήση. Τα βλέφαρά του ανεβοκατεβαίνουν και τα μάτια του βρίσκονται σε διαρκή κίνηση. Με δυσκολία αναγκάζει τη γλώσσα του να αρθρώση μερικούς φθόγγους. «Τάγια, Τάγια, Τάγια», σαν να φαίνεται πως λέγει.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 3.9.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Το δεξί του χέρι είναι πεσμένο ακίνητο πάνω στην αγκαλιά του. Το αριστερό του χέρι πιέζει ένα πακέτο τσιγάρα πάνω στον αριστερό του μηρό, καθώς βγάζει αργά, με τα δάκτυλα του ίδιου χεριού, ένα τσιγάρο για να το φέρη σιγά-σιγά και με αβεβαιότητα στα χείλη του.

Ο ταγματάρχης Μουστακλής είναι ένα από τα τραγικά θύματα της Ελλάδας των συνταγματαρχών. Φορτωμένος με παράσημα για τις υπηρεσίες του στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο και στον πόλεμο της Κορέας, κάτοχος μιας από τις ανώτερες στρατιωτικές διακρίσεις της Ελλάδας –του Χρυσού Αριστείου Ανδρείας– ο ταγματάρχης Μουστακλής διώχθηκε από τους συνταγματάρχες, για να συλληφθή τον Μάιο του 1969 από την στρατιωτική αστυνομία – την ΕΣΑ.

Επί ένα χρόνο κρατήθηκε με την υπόνοια ότι ήταν μέλος της οργανώσεως «Ελεύθεροι Έλληνες», ενός από τα σημαντικώτερα κινήματα αντιστάσεως κατά των συνταγματαρχών. Αργότερα αφέθηκε ελεύθερος, αλλά τον Μάιο του 1973 ένα τζιπ της στρατιωτικής αστυνομίας σταματούσε μπρος στο σπίτι του, για να τον πάρη και πάλι. Στις 50 μέρες που ακολούθησαν η γυναίκα του έκαμε το παν για να μάθη πού τον είχαν πάει. Αλλά δεν μπόρεσε να μάθη τίποτε. Μια μέρα ειδοποιήθηκε ξαφνικά να πάη στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο των Αθηνών.

Τα «φυσικά αίτια»

Εκεί πια η γυναίκα του τον βρήκε, υπό αυστηρότατη φρουρά, να κείτεται κατασακατεμένος πάνω σε ένα βρώμικο κρεβάτι και με ρούχα γεμάτα αίματα. Στον δεξιό του ώμο είχε εγκαύματα από τσιγάρα. Ίδια εγκαύματα υπήρχαν πάνω στους βραχίονές του και τα γεννητικά του όργανα. Τα πέλματα των ποδιών του ήταν καταπληγιασμένα. Το κεφάλι του είχε γείρει πάνω στον δεξιό του ώμο. Ολόκληρη η δεξιά πλευρά του σώματός του ήταν παράλυτη. Και όταν η γυναίκα του τού μίλησε, ο ταγματάρχης Μουστακλής δεν μπόρεσε να αρθρώση ούτε μία λέξη.

Η στρατιωτική αστυνομία έσπευσε να πη της Χριστίνας πως η παράλυση του συζύγου της και η απώλεια της λαλιάς του οφείλονταν σε «φυσικά αίτια». Όταν πια της επέτρεψαν να πάρη τον σύζυγό της για να τον πάη σε πολιτικό νοσοκομείο, τότε πια μπόρεσε να μάθη, από χειρονομίες που έκαμε ο σύζυγός της, απαντώντας σε ερωτήματά της, όσα είχαν συμβή.

Ο Μουστακλής είχε οδηγηθή στην διεύθυνση της ΕΣΑ, στο κέντρο της Αθήνας, όπου υπό την εποπτεία του ταγματάρχη Αναστασίου Σπανού γίνονταν μερικά από τα φρικιαστικώτερα βασανιστήρια στην διάρκεια του καθεστώτος των συνταγματαρχών. Μόλις ο Μουστακλής έφθασε στην ΕΣΑ, άρχισαν να τον δέρνουν επί 24 ώρες συνεχώς. Ένας Εσαΐτης τού τραβούσε το κεφάλι προς τα πίσω και στα πλάγια, ενώ ένας άλλος τού κατέφερε δυνατά πλήγματα στον τεντωμένο λαιμό του. Ο Μουστακλής κάποια στιγμή ένοιωσε σαν κάτι μέσα στον λαιμό του να σπάη. Αμέσως έχασε τον έλεγχο του κεφαλιού του, που έγερνε πια ανεξέλεγκτο από την μια και την άλλη πλευρά. Ταυτόχρονα ολόκληρη η δεξιά πλευρά του και το δεξί του χέρι δεν ένοιωθε τίποτε. Και το χειρότερα απ’ όλα ήταν όταν έντρομος πια διαπίστωνε ότι δεν ήταν σε θέση να αρθρώση ούτε μία λέξη.

Το μοιραίο αιμάτωμα

Τα κτυπήματα προκάλεσαν αιμάτωμα στην αριστερή πλευρά του λαιμού του. Και τα αποτελέσματα ήταν παραπλήσια με εκείνα της ημιπληγίας. Αν τον χειρουργούσαν αμέσως, για να του αφαιρέσουν το αιμάτωμα, θα μπορούσε να είχε αναλάβει. Αλλά η ΕΣΑ δεν του παρέσχε καμμιά απολύτως περίθαλψη.

Ο ταγματάρχης Μουστακλής βρίσκεται τώρα σ’ ένα πολιτικό νοσοκομείο υπό εντατική φυσιοθεραπευτική αγωγή και ειδική θεραπεία για την ανάκτηση της ομιλίας του. Ο εγκέφαλός του δεν έχει πάθει καμμιά ζημιά και αρχίζει βαθμιαία να χρησιμοποιή τη δεξιά πλευρά του σώματός του. Μπορεί τώρα και κινεί το δεξί του πόδι και βηματίζει, εφ’ όσον τον κρατούν και από τις δύο πλευρές. Έχει κάμει προόδους και στην ανάκτηση της λαλιάς του, προχωρώντας από τον κόσμο της απόλυτης σιγής σε γογγυσμούς, που με κάποια φαντασία μεταφράζονται σε φθόγγους λέξεων.

Ο ταγματάρχης Μουστακλής κάθε άλλο παρά έχει μεταβληθή σε φυτό. Δεν πρόκειται όμως ποτέ του πλέον να αναλάβη σε βαθμό ώστε να χρησιμοποιή πλήρως τα άκρα του ή την γλώσσα του.

Και οι βασανιστές;

Μέχρι την πτώση των συνταγματαρχών η τραγωδία του είχε περάσει απαρατήρητη από τον ελληνικό τύπο. Αμέσως μετά τον σχηματισμό της κυβερνήσεως Καραμανλή, ο Χριστόφορος Στράτος, ο νέος υπουργός Εσωτερικών (που είχε κι’ αυτός φυλακισθή σαν μέλος των «Ελευθέρων Ελλήνων»), είπε του υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών να προσφέρη στην κυρία Μουστακλή κάθε οικονομική βοήθεια που τυχόν είχε ανάγκη. Μέχρι τότε τα έξοδα του νοσοκομείου καλύπτονταν εν μέρει από την σύνταξη του αξιωματικού. Ο ταγματάρχης αποκαταστάθηκε στις γραμμές του στρατού με όλες τις τιμές.

Παραμένει όμως ένα ερωτηματικό: Τι θα γίνη με τους ανθρώπους που σακάτεψαν τον ταγματάρχη Μουστακλή σ’ αυτόν το βαθμό; Με την επάνοδό του στην Ελλάδα, ο κ. Καραμανλής άρχισε να κινήται προσεκτικά εναντίον των βασανιστών. Ο ταγματάρχης Σπανός στάλθηκε στο αφιλόξενο περιβάλλον των βουλγαρικών συνόρων. Το αίτημα όμως της αυστηρής τιμωρίας των ενόχων στην Ελλάδα γίνεται όλο και επιτακτικώτερο, απειλώντας να μεταβληθή σε μείζον πολιτικό θέμα κατά τις επικείμενες εκλογές.

*Άρθρο του βρετανού δημοσιογράφου και συγγραφέα William Shawcross για τον Σπύρο Μουστακλή. Η ανταπόκριση του Shawcross από την Αθήνα είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα The Sunday Times και είχε αναδημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» στις 3 Σεπτεμβρίου 1974.

Ο μεσολογγίτης Σπύρος Μουστακλής, αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού, έφυγε από τη ζωή στις 28 Απριλίου 1986, σε ηλικία 61 ετών.

Ο Μουστακλής βασανίστηκε άγρια από τη χούντα των συνταγματαρχών λόγω της αντιδικτατορικής δράσης του, με αποτέλεσμα να προκληθεί ανήκεστη βλάβη στην υγεία του.

Στο άρθρο που είχαμε αφιερώσει στη μνήμη του Μουστακλή πριν από έναν ακριβώς χρόνο μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τα φρικτά βασανιστήρια στα οποία τον υπέβαλε το επονείδιστο χουντικό καθεστώς.