Θραύση της βιομηχανίας του σεξ χάρη σε… στελέχη ΜΚΟ, Παγκόσμιας Τράπεζας και ΟΗΕ

Τα σαββατοκύριακα, στη μεγάλη παραλία Lumley, στη Φρίταουν, τη πρωτεύουσα της Σιέρα Λεόνε, επικρατεί το αδιαχώρητο, με μεγάλα αυτοκίνητα σταθμευμένα έξω από εστιατόρια και κλαμπ. Πολύ συχνά, οδηγοί είναι στελέχη εταιρειών, υπάλληλοι ΜΚΟ, της UNISEF, του ΟΗΕ ακόμα της Παγκόσμιας Τράπεζας που αναζητούν «παρέα» για λίγες ώρες. Η βιομηχανία του «ανθρωπισμού», αξίας δισεκατομμυρίων, που ξεπηδάει σε κατεστραμμένες περιοχές του πλανήτη μπορεί να «ανταμείψει» δεκάδες χιλιάδες γυναίκες και ανήλικα κορίτσια, γεννώντας μια άλλη «βιομηχανία» βιοπορισμού.

Λίγα μόλις χρόνια πέρασαν από τότε που το 2018, η Oxfam κλονίστηκε από το σκάνδαλο σεξουαλικής εκμετάλλευσης νεαρών γυναικών από τον διευθυντή αλλά και μέλη του προσωπικού των γραφείων της οργάνωσης στην Αϊτή. Τα πρωτοσέλιδα όμως της είδησης δεν φαίνεται να έφεραν καμία αλλαγή.

Σύμφωνα με έρευνα του The New Humanitarian, χώρες όπως η Αϊτή, η Σιέρα Λεόνε και η Δημοκρατία του Κονγκό είναι πόλος έλξης φορέων και ΜΚΟ που βοηθάνε στην αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης που πλήττει εδώ και πολλά χρόνια αυτές τις χώρες. Στην Αϊτή, για παράδειγμα, η βοήθεια αυξήθηκε στα 900 εκατ. ευρώ. Οι καλοπληρωμένοι, όμως, υπάλληλοι αυτών των φορέων -από τη Save the Children έως τη UNICEF- μπορούν να συντηρούν μια μεγάλη αγορά πορνείας, καθώς οι ντόπιες έχουν ελάχιστες εναλλακτικές διεξόδους.

Αν και όλοι σχεδόν οι διεθνείς οργανισμοί απαγορεύουν στο προσωπικό να πληρώνει για σεξ στη διάρκεια των αποστολών, τις περισσότερες φορές, οι συγκεκριμένοι πελάτες ζητάνε «συναλλακτικό σεξ», που μπορεί να περιλαμβάνει τα πάντα, από σεξ επιβίωσης, όπου οι πελάτες παρέχουν για αντάλλαγμα φαγητό ή χρήματα, έως σχέσεις που μπορεί να είναι συναινετικές ή όχι.

Γυναίκες που μίλησαν στο The New Humanitarian ανέφεραν ότι «η έλλειψη ευκαιριών εργασίας και κρατικής βοήθειας, σε συνδυασμό με την παρατεταμένη παρουσία καλοπληρωμένων εργαζομένων στην ανθρωπιστική βοήθεια και το αυξανόμενο κόστος, τους κράτησαν στο «εμπόριο»».

Το χάλι στη Σιέρα Λεόνε

Στη Σιέρα Λεόνε, περίπου 26.000 γυναίκες έχουν στραφεί στην πορνεία για να βγάλουν τα προς το ζην, καθώς η χώρα εδώ και δεκαετίες έχει χτυπηθεί από έναν εμφύλιο, την επιδημία Έμπολα και την επιδημία του κορονοϊού. Οι οικονομικές συνέπειες όμως επηρέασαν δυσανάλογα τις γυναίκες, που ήταν επιφορτισμένες με τη φροντίδα μελών της οικογένειας ενώ εργάζονται ως πλανόδιοι πωλητές, καθαρίστριες ή σε άλλες θέσεις εργασίας.

Ο Χασάν Φουάντ, διευθυντής του Δικτύου Υποστήριξης Νέων και Παιδιών (YACAN) στη Σιέρα Λεόνε, είπε ότι το πρόσφατο αυξανόμενο κόστος των βασικών ειδών έχει ωθήσει τα κορίτσια από 12 ετών να στραφούν στο σεξ, προσθέτοντας ότι λίγα έχουν αλλάξει με πελάτες που εργάζονται σε φορείς ανθρωπιστικής βοήθειας που «εξακολουθούν να συχνάζουν σε μέρη όπου θα παραλάβουν τις εργάτριες του σεξ».

«Οι ξένοι άντρες πιστεύουν ότι μας αρέσει η ζωή αυτή, αλλά εγώ τη μισώ», λέει η 17χρονη ιερόδουλη Ισάτα, που εργάζεται στην πρωτεύουσα της Σιέρα Λεόνε, το Freetown. «Οι άντρες δεν συνειδητοποιούν ότι πολλοί από εμάς είμαστε άστεγες». Η Ισάτα στράφηκε στο «επάγγελμα» για να στηρίξει τον μικρότερο αδερφό της αφού έχασαν τη μητέρα τους από Έμπολα κατά τη διάρκεια της επιδημίας 2013-2016.

Το στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας που την προίκισε

Η 26χρονη φοιτήτρια νομικής Mabinty, την οποία είχε διώξει ο πατέρας της από το σπίτι, ανέφερε ότι στο Lumley ένας λευκός, που της είπε ότι εργαζόταν στην Παγκόσμια Τράπεζα, της πρόσφερε 100 δολάρια για σεξ. «Έμεινα στο ξενοδοχείο μαζί του για περίπου δύο εβδομάδες», είπε η ίδια. «Δεν ξέρω γιατί ήθελε να μου δώσει τόσα χρήματα, διότι δεν κάναμε τόσο πολύ σεξ. Ήθελε απλώς κάποιον να τον ευχαριστήσει ενώ πήγαινε στην δουλειά του». Συνολικά, η Mabinty είπε ότι ο συγκεκριμένος άνδρας την πλήρωσε σχεδόν 3.000 λίρες, τα οποία χρησιμοποίησε για να αγοράσει γη.

«Οι περισσότερες γυναίκες εδώ ασχολούνται με τη σεξουαλική δουλειά όχι επειδή τους αρέσει, αλλά επειδή δεν έχουν άλλη επιλογή», δήλωσε στο The New Humanitarian η Julie Sesay, υπεύθυνη προγράμματος για μια τοπική φιλανθρωπική οργάνωση νομικής βοήθειας που ηγούνται γυναίκες, AdvocAid.

Στην πορνεία με οικογενειακή ενθάρρυνση

Σύμφωνα με τη Julie Sesay είναι συχνό ακόμη και οι οικογένειες να στέλνουν τις γυναίκες στους δρόμους. Η Χαντιτζά, για παράδειγμα, αναγκάστηκε να εκπορνευτεί στα 17 της από τη θεία της, αφού έχασε και τους δύο γονείς της στον εμφύλιο πόλεμο. «Όταν άρχισα να κάνω πορνεία ως έφηβη, ήταν τόσο πολύ κακό για μένα», είπε, σημειώνοντας ότι οι πελάτες της προέρχονταν από τον ΟΗΕ και άλλες ομάδες βοήθειας. «Πολλές φορές όταν ήμουν με άντρες, έλεγα σταμάτα και δεν σταματούσαν παρόλο που έκλαιγα».

Άλλες γυναίκες υποστηρίζουν ότι οι ξένοι πελάτες τις φέρονται καλύτερα από τους ντόπιους. «Μερικοί από τους ξένους, μου φέρονται πολύ καλά», λέει η 19χρονη Μαριάμα, που ζει με άλλες ιερόδουλες σε ένα εγκαταλελειμμένο νυχτερινό κέντρο διασκέδασης στην παραλία Λάμλεϊ. «Πάντα ψάχνω για λευκούς άντρες όταν βγαίνω έξω. Η φίλη μου παντρεύτηκε έναν Γερμανό γιατί  έμεινε έγκυος και τώρα μένει εκεί. Θέλω να μου συμβεί αυτό».

Πελάτες με «χρυσή καρδιά»

Σύμφωνα πάντως με υπαλλήλους οργανώσεων που επισκέπτονται ντόπιες γυναίκες η απαγόρευση εργαζομένων σε ανθρωπιστικές οργανώσεις από τέτοιες ρυθμίσεις είναι αφελής και μη ρεαλιστική.

«Το όλο θέμα είναι κάπως μια γκρίζα ζώνη», είπε ο Tom, ένας σύμβουλος βοήθειας στη Σιέρα Λεόνε. «Αμέσως μετά το σεξ, οι γυναίκες με τις οποίες κοιμάμαι λένε «χρειάζομαι βοήθεια» ή «δεν μπορώ να πληρώσω το νοίκι μου αυτόν τον μήνα». Είναι απολύτως λογικό να περιμένουν από εσάς να τους δώσετε κάτι».

«Ναι, μας έχουν κάνει ενημερώσεις στη δουλειά για τις ανισορροπίες εξουσίας και όλα αυτά -και το καταλαβαίνω αυτό- αλλά αν δεν πληρώνουμε γυναίκες για κάτι τέτοιο, τότε ρεαλιστικά αυτό σημαίνει ότι αυτές ή τα παιδιά τους μπορεί να μην τρώνε όλη την ημέρα. Είναι τόσο απλό», είπε ο Leonard, που επισκέπτεται τις γυναίκες ενώ εργάζεται για μια υπηρεσία του ΟΗΕ στη Σιέρα Λεόνε.

Στην αστυνομία επειδή δεν… προσέφερε πρωκτικό σεξ

Πολλοί που απαιτούν την απαγόρευση του συναλλακτικού σεξ κάνουν λόγο για φετιχοποίηση γυναικών ενώ είναι θολή η γραμμή συναίνεσης όταν οι οικονομικές ανισότητες μεταξύ των εργαζομένων σε οργανώσεις και των τοπικών πληθυσμών είναι ακραίες.

Ενδεικτικά, μια εργάτρια του σεξ είπε στο The New Humanitarian ότι μια βρετανική φιλανθρωπική οργάνωση την κατήγγειλε στην αστυνομία ως κλέφτρα, ενώ πριν είχε αρνηθεί να κάνει πρωκτικό σεξ. Δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο οι ξένοι άνδρες να ζητάνε διάφορα «φετίχ» ή πρωκτικό σεξ που στην Σιέρα Λεόνε θεωρούνται ανέκαθεν ταμπού. «Πλούσιοι ξένοι που εργάζονται για διάφορους οργανισμούς έρχονται εδώ με το πρόσχημα ότι μας βοηθούν», είπε η Amie, 29. «Αλλά μετά θέλουν να μας κυριαρχήσουν στη χώρα μας».

Ευθύνες κυβέρνησης

Ενώ οι επιδημίες και οι πόλεμοι δημιούργησαν συνθήκες για μαζική εισροή εκατομμυρίων δολαρίων στο πλαίσιο της βοήθειας δημιουργώντας θέσεις «εργασίας» για χιλιάδες γυναίκες, ταυτόχρονα, η κυβέρνηση της Σιέρα Λεόνε κατηγορήθηκε για κακή διαχείριση των κονδυλίων για την ανάκαμψη του Έμπολα, καθυστερώντας στην παροχή βοήθειας σε άτομα που επλήγησαν από την επιδημία.

«Υπάρχει μικρό δίχτυ ασφαλείας για τις γυναίκες και τα κορίτσια στη Σιέρα Λεόνε», είπε η Hannah Fatmata Yambasu, επικεφαλής του Women Against Violence and Exploitation in Society (WAVES), μιας οργάνωσης για τα δικαιώματα στη Σιέρα Λεόνε. Μπορεί η χώρα να είναι πλούσια σε ορυκτά και σε πόρους και κορυφαίος παραγωγός σιδηρομεταλλεύματος, αλλά τόσο ο πλούτος αυτός όσο και τα χρήματα της εξωτερικής βοήθειας δεν φτάνουν στα φτωχά στρώματα, σύμφωνα με τη Marie Benjamin, διευθύντρια της Εταιρείας Γυναικών και AIDS στο Αφρική (SWAA).

Πως θα πληρώσω το νοίκι μου;

Η κυβέρνηση «πρέπει να πληρώσει για τα κορίτσια να εγκαταλείψουν αυτή τη δουλειά», είπε η Benjamin. «Αν δεν μπορούν να κερδίσουν τόσα πολλά, τότε θα επιστρέψουν [στην πορνεία]». Η Benjamin, ωστόσο, είπε ότι ακόμη και όταν δόθηκαν χρήματα σε γυναίκες για να ξεκινήσουν μια μικρή επιχείρηση, ορισμένες συνελήφθησαν για αδυναμία πληρωμής δανείων.

Μια φωτεινή εξαίρεση υπαλλήλου οργάνωσης που βοήθησε γυναίκα, ήταν εκείνη ενός Αυστραλού που πλήρωσε τα δίδακτρά της για μαθήματα δίχως κανένα αντάλλαγμα. «Ήθελε μόνο να βοηθήσει εμένα και τη χώρα μου» είπε η Mabinty σχολιάζοντας πως «εάν το ξένο προσωπικό των ΜΚΟ έχει την οικονομική δυνατότητα να μας πληρώσει για να χρησιμοποιήσουμε το σώμα μας για τη δική του ευχαρίστηση, μπορούν να μας δώσουν χρήματα για το τίποτα».

Βέβαια είναι και εκείνοι που δεν καλοβλέπουν την απαγόρευση σε υπαλλήλους οργανώσεων να πηγαίνουν με ντόπιες αντί αμοιβής. «Πιστεύουμε ότι η σεξουαλική εργασία είναι δουλειά», είπε ο Charles Mukoma, εκπρόσωπος της African Sex Workers Alliance (ASWA). «Μου λες να σταματήσω τη σεξουαλική εργασία και δεν μου λες πώς να πληρώσω το ενοίκιο μου», είπε ο Mukoma.