Νέα αρχαιολογική ανακάλυψη στη Χερσόνησο – Στο φως αρχαίος αγωγός μεταφοράς νερού

Στην ανακοίνωση μίας σπουδαίας αρχαιολογικής ανακάλυψης προχώρησε σήμερα ο Δάσκαλος, συγγραφέας και Διευθυντής της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λασιθίου, Μανόλης Μακράκης.

Όπως ανακοίνωσε, στο πλαίσιο των εργασιών για τη διάνοιξη του δρόμου που θα συνδέει το ΒΟΑΚ με το αεροδρόμιο Καστελίου, αποκαλύφθηκε αρχαίος αγωγός μεταφοράς νερού. Ο αγωγός, όπως σημειώνει σε ανάρτησή του ο κ. Μακράκης, μετέφερε από το Καλό Χωριό και το Κράσι το νερό στη Χερσόνησο.

Αναλυτικά στην ανάρτησή του την οποία συνοδεύει με φωτογραφίες, ο κ. Μακράκης αναφέρει τα εξής:

Στο φως ο αρχαίος αγωγός μεταφοράς νερού

Αγαπητοί μου φίλοι καλό μήνα ! Με μεγάλη χαρά σας παρουσιάζω σήμερα το νέο-αποκαλειφθέντα από την αρχαιολογική υπηρεσία αγωγό. Το τμήμα του αγωγού βρίσκεται 500 περ. μ. νότια του εθνικού κόμβου Χερσονήσου και ήρθε στο φως, στα πλαίσια των εργασιών για τη διάνοιξη του δρόμου που θα συνδέει το ΒΟΑΚ με το αεροδρόμιο Καστελίου. Ο αγωγός μετέφερε από το Καλό Χωριό και το Κράσι το νερό στη Χερσόνησο. Αποτελείται από δύο τμήματα έναν ανοικτό (αυλάκι) πλάτους περ. 40 εκ. και από ένα πήλινο (κλειστό) διαμέτρου περίπου 25 εκ. Περισσότερες πληροφορίες αναμένουμε από την αρχαιολογική υπηρεσία. Στη συνέχεια σας παραθέτω ένα απόσπασμα από το βιβλίο μου « Ιστορία της Κρήτης » για το Υδραγωγείο της Χερσονήσου τμήμα του οποίου υπήρξε ο αγωγός.

Το υδραγωγείο της Χερσονήσου

Το υδραγωγείο της Χερσονήσου ήταν ένα σπουδαίο έργο της ρωμαϊκής εποχής. Οι Ρωμαίοι υπήρξαν κορυφαίοι σε παρόμοια έργα. Επειδή η μορφολογία του εδάφους αποτελείται από ανηφοριές και κατηφοριές έφτιαξαν τα απαραίτητα έργα με τις υδατογέφυρες για να κυλά απρόσκοπτα στο αυλάκι πάνω από τις γέφυρες το νερό. Σε πολλά σημεία το αυλάκι αυτό υποβασταζόταν από τοιχοκατασκευές.

Το μήκος του ήταν 14 χμ., έπαιρνε τα νερά από δύο πηγές που βρίσκονται σε μακρινές αποστάσεις μεταξύ τους. Η πρώτη πηγή βρισκόταν θέση « Λεοντάρι » στο Κράσι ενώ η δεύτερη 3 μέτρα νότια της στρόφιγγας της κοινοτικής δεξαμενής του Καλού Χωριού Πεδιάδος. Στη συνέχεια οι δύο αγωγοί ενώνονταν σε έναν που κατέληγε στη Χερσόνησο. Η μεταφορική ικανότητα του αγωγού ήταν διπλάσια από κείνη της Λύκτου. Ο αγωγός περνούσε μέσα από λαγκάδια, χαράδρες και απότομες (επικλινείς) πλαγιές), μέσα από τις ανώμαλες επιφάνειες των βουνών και κατέληγε στη Χερσόνησο. Το νερό του αγωγού συγκεντρωνόταν σε μια πολύ μεγάλη δεξαμενή που βρισκόταν σε ύψωμα νότια του Λιμένος Χερσονήσου στη θέση « Παλάτια ». Η σκεπαστή αυτή θολωτή δεξαμενή ήταν διαστάσεων μήκους 58 μ. , πλάτους 22 μ. και βάθους 5,5. Το υπόγειο τμήμα της 4,5 μ. ήταν λαξευμένο σε φυσικό βράχο. Το πάχος του δυτικού τοίχους 1,60 μ. Υπήρχε μεσότοιχος με καμάρες (όπως της Άπτερας) για να μειώνει την πίεση και να συγκρατεί τους θόλους. Σώζονται σχεδόν ακέραιες. Από τη δεξαμενή αυτή το νερό έφτανε στη Χερσόνησο με πήλινους αγωγούς. Στην αρχαία Χερσόνησο όπου έφτανε το νερό ξεδιψούσε τους κατοίκους και ομόρφαινε την πόλη πέφτοντας από μαρμάρινους μικρούς καταρράκτες, στα ωραία αναβρυτήρια* με τα μωσαϊκά που στόλιζαν την πόλη. Ερείπια δύο μεγάλων υδατογεφυρών του υδραγωγείου εκείνου βλέπουμε σήμερα ΒΔ του χωριού Ποταμιές, στη θέση που λέγεται Ξεροκαμάρες καθώς και στη διαδρομή Καστελίου – Χερσονήσου στη θέση επίσης Ξεροκαμάρες. Λέγονταν Ξεροκαμάρες από τα ερείπια της υδατογέφυρας » Ξερές Καμάρες=Καμάρες, δηλ. γέφυρες χωρίς νερό, ερειπωμένες έχουν χαλάσει, γκρεμιστεί κατά συνέπεια και το αυλάκι στην κορυφή τους που μετέφερε το νερό.

πηγές:

1. Μακράκης Μανόλης, Ιστορία της Κρήτης, 2021, έκδοση Περιφέρειας Κρήτης

2. Οικονομάκης Νικόλαος, το υδραγωγείο της Λύττου, περιοδ. Λύκτος, τ. 1, σελ.66-69, Ηράκλειο 1984 )

3. Συθιακάκη-Κριτσίμαλλη Βασιλική, Μνημειακή τοπογραφία της περιοχής του Δήμου Χερσονήσου, στο βιβλίο «Η Χερσόνησος των αιώνων» έκδοση Δήμου Χερσονήσου, δημ. Περίοδος 1999-2002

*ανάβρυτο ή αναβρυτήρια= κατασκευή που το νερό αναβρύει (αναβλύζει) από σωλήνα. Το ρήμα αναβρύω=αναβλύζω=αναβλύω, χύνομαι προς τα πάνω, χύνομαι με ορμή, πλημμυρώ, ξεχειλίζω».