Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, εκατοντάδες Ρώσοι έχουν τιμωρηθεί με πρόστιμα ή ποινές φυλάκισης αρκετών ετών, βάσει των νέων νόμων περί στρατιωτικής λογοκρισίας. Αλλά ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχε χρησιμοποιηθεί η κατηγορία της προδοσίας, προκειμένου κάποιος να καταδικαστεί για δημόσιες δηλώσεις.

Σύμφωνα με το Politico,  η ετυμηγορία ήρθε μία ημέρα μετά την εκδίκαση της έφεσης στο ίδιο δικαστήριο για τον δημοσιογράφο της Wall Street Journal Έβαν Γκέρσκοβιτς, ο οποίος, κατηγορείται για κατασκοπεία «υπέρ της αμερικανικής πλευράς». Στο σύνολό τους, η υπόθεση Γκέρσκοβιτς και Καρά – Μουρζά δημιούργησαν ένα ιστορικό δεδικασμένο για τη σύγχρονη Ρωσία, διευρύνοντας και επισημοποιώντας το κυνήγι των εσωτερικών εχθρών της.

Η αλλαγή της ποινής για την προδοσία

Για τους επικριτές του Κρεμλίνου, τα πράγματα έχουν αλλάξει εδώ και πολύ καιρό – πριν από τη φυλάκισή του Kara-Murza – που επέζησε από δύο δηλητηριάσεις. Ήταν στενός σύμμαχος του Μπόρις Νεμτσόφ, ο οποίος δολοφονήθηκε το 2015 σε απόσταση αναπνοής από το Κρεμλίνο. Αλλά τέτοια αντίποινα επιφυλάσσονταν μόνο για μια χούφτα επιφανών αντιφρονούντων και πραγματοποιούνταν από ανώνυμους εκτελεστές και μυστικούς πράκτορες.

Αφού ο Πούτιν υπέγραψε την περασμένη εβδομάδα νόμο που επεκτείνει την ποινή για προδοσία από 20 χρόνια σε ισόβια, οποιοσδήποτε μπορεί να εξαλειφθεί από τη δημόσια ζωή με τη σφραγίδα νομιμότητας από έναν δικαστή.

«Αν θίξεις το θέμα της πολιτικής καταστολής σε έναν καφέ με έναν ξένο, αυτό θα μπορούσε ήδη να θεωρηθεί ως προδοσία», δήλωσε έξω από το δικαστήριο ο Όλεγκ Ορλόφ, πρόεδρος της διαλυμένης ομάδας δικαιωμάτων Memorial. Όπως πολλοί, ο Ορλόφ είδε έναν παραλληλισμό με τη σοβιετική εποχή, όταν δεκάδες χιλιάδες «εχθροί του κράτους» κατηγορούνταν για κατασκοπεία για λογαριασμό ξένων κυβερνήσεων και στέλνονταν σε μακρινά στρατόπεδα εργασίας ή απλώς εκτελούνταν, και οι αλλοδαποί ήταν εξ ορισμού ύποπτοι.

Ποιος έχει αρμοδιότητα για τις υποθέσεις προδοσίας

Αντί της συνήθους Ανακριτικής Επιτροπής, οι υποθέσεις προδοσίας εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσίας, της FSB, πράγμα που σημαίνει ότι οι διαδικασίες γίνονται υπό άκρα μυστικότητα. Στο δικαστήριο, οι ακροάσεις διεξάγονται κεκλεισμένων των θυρών -προστατευμένες από το κοινό και τον Τύπο- και οι συνήγοροι υπεράσπισης είναι σχεδόν φιμωμένοι.

Παλαιότερα όμως ήταν σχετικά σπάνιες: Μεταξύ 2009 και 2013, συνολικά 25 άτομα δικάστηκαν για κατασκοπεία ή προδοσία, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία των ρωσικών δικαστηρίων. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, ο αριθμός αυτός έφτασε τις 17. Αφορούσαν ακαδημαϊκούς, Τατάρους της Κριμαίας και στρατιωτικούς που κατηγορούνταν για τη διαβίβαση ευαίσθητων πληροφοριών σε ξένα μέρη, και γενικά τράβηξαν ελάχιστη προσοχή.

Η φυλάκιση του Ιβάν Σαφρόνοφ – ενός πρώην δημοσιογράφου της άμυνας που κατηγορήθηκε ότι μοιράστηκε κρατικά μυστικά με έναν Τσέχο γνωστό του – αποτέλεσε σημαντική εξαίρεση το 2020. Προκάλεσε την μαζική κατακραυγή μεταξύ των συναδέλφων του και έριξε τα φώτα της δημοσιότητας στο νόμο περί προδοσίας. Προφανώς, ακόμη και η ανταλλαγή πληροφοριών που προέρχονται από δημόσιες πηγές μπορεί να οδηγήσει σε καταδίκη.

Πότε ξεκίνησε ο έλεγχος για προδοσία

Η απάντηση ήταν άμεση: Μόλις τρεις ημέρες αφότου ο Πούτιν ανακοίνωσε την ειδική στρατιωτική του επιχείρηση, η Γενική Εισαγγελία της Ρωσίας προειδοποίησε ότι θα ελέγξει «κάθε περίπτωση οικονομικής ή άλλης βοήθειας» για ενδείξεις προδοσίας.

Χιλιάδες Ρώσοι βυθίστηκαν σε μια νομική άβυσσο. «Μετέφερα 100 ρούβλια σε μια ουκρανική ΜΚΟ. Αυτό είναι το τέλος;», έγραφε μια κάρτα ερωτήσεων και απαντήσεων που μοιράστηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από την ομάδα νομικής βοήθειας Pervy Otdel.

«Η τρέχουσα κατάσταση είναι τέτοια που αυτό το άρθρο [περί προδοσίας] πιθανότατα θα εφαρμοστεί ευρύτερα», προειδοποίησε ο γερουσιαστής Αντρέι Κλίμοφ, επικεφαλής της επιτροπής άμυνας του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας, της άνω βουλής της Ρωσίας.

Η αναθεώρηση του νόμου για τους προδότες

Το περασμένο καλοκαίρι, ο νόμος αναθεωρήθηκε για άλλη μια φορά για να ορίσει και τους αποστάτες ως προδότες. Ο Ιβάν Παβλόφ, ο οποίος εποπτεύει την Pervy Otdel από την εξορία, αφού αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Ρωσία επειδή υπερασπίστηκε τον Σαφρόνοφ, εκτιμά ότι έχουν ήδη κινηθεί περίπου 70 υποθέσεις προδοσίας από την έναρξη του πολέμου – διπλάσιες από το μέγιστο των προπολεμικών ετών. Και ο ρυθμός φαίνεται να επιταχύνεται.

Τα πρωτοσέλιδα των περιφερειακών μέσων ενημέρωσης που αναφέρουν συλλήψεις για προδοσία γίνονται σχεδόν καθημερινό φαινόμενο. Ορισμένες φορές περιλαμβάνουν βίντεο με ομάδες της FSB να εισβάλλουν σε σπίτια ανθρώπων και να εξασφαλίζουν υποτιθέμενες ομολογίες μπροστά στην κάμερα. Ωστόσο, από ό,τι μπορεί να εξακριβωθεί για τις υποθέσεις αυτές από διαρροές στα μέσα ενημέρωσης, τα στοιχεία τους είναι επισφαλή.

Τον περασμένο Δεκέμβριο, ο 21χρονος Σαβέλι Φρόλοφ έγινε ο πρώτος που κατηγορήθηκε για συνωμοσία με σκοπό την αυτομολία. Μεταξύ των αναφερόμενων ενοχοποιητικών στοιχείων είναι ότι προσπάθησε να περάσει στη γειτονική Γεωργία με ένα παντελόνι παραλλαγής στο πορτμπαγκάζ του αυτοκινήτου του.

Στις αρχές Απριλίου του τρέχοντος έτους, ένα παντρεμένο ζευγάρι συνελήφθη στη βιομηχανική πόλη Νίζνι Ταγκίλ για υποτιθέμενη συνεργασία με τις ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες. Οι δύο εργάζονταν σε ένα κοντινό αμυντικό εργοστάσιο, αλλά γνωστοί τους, τους οποίους επικαλείται το ανεξάρτητο ρωσικό μέσο ενημέρωσης Holod, αρνούνται ότι είχαν πρόσβαση σε απόρρητες πληροφορίες.

Η εξέλιξη της υπόθεσης του Καρα- Μουρζα

Στον Kara-Murza επιβλήθηκαν 25 χρόνια φυλάκισης, μία ποινή που μέχρι πρότινος επιτρεπόταν σε μεγάλες υποθέσεις ανθρωποκτονιών και συνάμα η υψηλότερη ποινή που έχει λάβει πολιτικός της αντιπολίτευσης μέχρι σήμερα. Το μεγαλύτερο μέρος – 18 χρόνια – δόθηκε λόγω προδοσίας, για ομιλίες που έδωσε πέρυσι στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Φινλανδία και την Πορτογαλία.

Για έναν άνθρωπο που είχε ασκήσει πιέσεις στη Δύση για την επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας, όπως για τον νόμο Μαγκνίτσκι κατά των καταπατητών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – πολύ πριν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία – οι ομιλίες αυτές ήταν εντελώς ασήμαντες.

Όμως η εισαγγελία έθεσε τα λόγια του Καρά-Μούρζα ως υπαρξιακή απειλή για την ασφάλεια της Ρωσίας. «Αυτός είναι ο εχθρός και πρέπει να τιμωρηθεί», δήλωσε ο εισαγγελέας Μπόρις Λοκτιόνοφ κατά τη διάρκεια της δίκης, σύμφωνα με τον δικηγόρο του Καρά-Μούρζα.

Ο δικαστής, το όνομα του οποίου φιγουράρει και το δικό του στη λίστα Μαγκνίτσκι ως παραβάτη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμφώνησε. Το ίδιο και το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας, λέγοντας: «Οι προδότες και οι προδότες, που χαιρετίστηκαν από τη Δύση, θα πάρουν αυτό που τους αξίζει».

Ποιος καθοδήγησε την υπόθεση του Καρα –  Μουρζά

Για πρώτη φορά, η υπόθεση προδοσίας κατά του Kara-Murza καθοδηγήθηκε από την Επιτροπή Ερευνών, ανοίγοντας την πόρτα στην FSB να αυξήσει μαζικά την εργασιακή της ικανότητα, φορτώνοντας τη δουλειά σε άλλους, λέει ο Soldatov.»Εάν η FSB δεν μπορεί να το χειριστεί, η Ερευνητική Επιτροπή θα μπει στη μέση».

Στη δημόσια σφαίρα, οι πατριώτες αξιωματούχοι όλων των επιπέδων ζητούν ακόμη πιο σκληρή γραμμή, φτάνοντας στο σημείο να προσφέρουν εθελοντικά τα ονόματα προφανώς αντιπατριωτικών πολιτικών αντιπάλων και διασημοτήτων προς διερεύνηση.

Υπήρξαν εκκλήσεις για την αφαίρεση της ιθαγένειας από τους «προδότες» και την επαναφορά της θανατικής ποινής. Και σε ένα ενδεικτικό σημάδι, ο βετεράνος δικηγόρος του Kara-Murza, Vadim Prokhorov, εγκατέλειψε τη Ρωσία, φοβούμενος ότι μπορεί να γίνει ο επόμενος στόχος.

Headlines