Έλενορ Λάμπερτ: Η γυναίκα που δούλεψε για τη μόδα μέχρι τα 100 της

Η Έλενορ Λάμπερτ, της οποίας η ακούραστη προώθηση της αμερικανικής μόδας έδωσε στον κλάδο διεθνή παρουσία και βοήθησε να αναδειχθεί από «το εμπόριο της κουρελούς σε αξιοσέβαστο κεφάλαιο» όπως λένε αυτοί που ξέρουν, πέθανε στις 9 Οκτωβρίου το 2003, στο σπίτι της στο Upper East Side του Μανχάταν. Ήταν 100 ετών.

Συχνά αναφερόμενη ως η αυτοκράτειρα της Έβδομης Λεωφόρου, η Λάμπερτ επισφράγιζε τον ρόλο της με τα τουρμπάνια-σήμα κατατεθέν της και τα υπερμεγέθη κοσμήματά της. Ο καταιγισμός των δελτίων ειδήσεων που ήξερε να διαχειρίζεται ως δημοσιογράφος και η ενθουσιώδης δουλειά της ως διαφημιστική πράκτορας συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην προώθηση της καριέρας πολλών Αμερικανών σχεδιαστών, μεταξύ των οποίων ο Norman Norell, ο Bill Blass, ο Oscar de la Renta και η Anne Klein.

Η Λάμπερτ, η οποία ίδρυσε το Συμβούλιο Σχεδιαστών Μόδας της Αμερικής το 1962 και το διηύθυνε για περισσότερο από μια δεκαετία, είχε ένα σχεδόν αλάνθαστο μάτι για την αναγνώριση των μελλοντικών αστέρων: Ο φοβερός και τρομερός Halston ήταν ένα από αυτά.

Όπως ήταν αναμενόμενο, είχε τόσο θαυμαστές όσο και επικριτές

Η πεποίθησή της ότι η αμερικανική μόδα ήταν σημαντική την οδήγησε σε αψιμαχίες με τους συντάκτες της Vogue και του Harper’s Bazaar, οι οποίοι στις δεκαετίες του 1940 και του ’50 επικεντρώνονταν στο Παρίσι ως πρωτεύουσα του σύμπαντος της μόδας και στους σχεδιαστές του ως ηγέτες. Καθώς όμως άρχισε να κάνει πιο γνωστούς τους Αμερικανούς σχεδιαστές, τα έγκυρα περιοδικά άρχισαν σταδιακά να τους καλύπτουν.

«Το σύνθημά της ήταν πάντα »Μην κοιτάτε πίσω»» δήλωσε ο Τζον Λόρινγκ, ένας μακροχρόνιος φίλος της και διευθυντής σχεδιασμού και ανώτερος αντιπρόεδρος της Tiffany & Company. «Δεν υπήρχαν αναμασήσεις ή μεταθανάτια καλέσματα. Δεν την ένοιαζε καθόλου ό,τι είχε τελειώσει, οι θρίαμβοι αλλά και οι ήττες. Και όχι μόνο δεν δεχόταν το όχι ως απάντηση, αλλά δεν το άκουγε. Αν την πετούσες έξω από την μπροστινή πόρτα, θα πετούσε πίσω από το παράθυρο».

Η ενίσχυση του αμερικανικού σχεδιασμού

Το 1973, σε μια κορυφαία στιγμή της καριέρας της, έκανε μια επίδειξη μόδας-ορόσημο στο Παλάτι των Βερσαλλιών. Προς έκπληξη πολλών από τους παρευρισκόμενους, οι πέντε Αμερικανοί σχεδιαστές που έκαναν επίδειξη ξεπέρασαν τους πέντε σχεδιαστές από τη Γαλλία. Οι Αμερικανοί ήταν οι Bill Blass, Oscar de la Renta, Halston, Miss Klein και Stephen Burrows- οι Γάλλοι σχεδιαστές ήταν οι Givenchy, Yves Saint Laurent, Pierre Cardin, Emanuel Ungaro και Marc Bohan για τον Christian Dior.

Η επιτυχία των Αμερικανών συνέβαλε στην περαιτέρω ενίσχυση της φήμης του αμερικανικού σχεδιασμού.

Πολλές από τις καινοτομίες που εισήγαγε η Λάμπερτ πριν από μισό και πλέον αιώνα αποτελούν σήμερα αποδεκτότατο μέρος της βιομηχανίας της μόδας, ορισμένες στην αρχική τους μορφή και άλλες ανανεωμένες και αναζωογονημένες.

Για παράδειγμα, στις αρχές της δεκαετίας του 1940 δημιούργησε τη Διεθνή Λίστα των Καλύτερα Ντυμένων, μια διευρυμένη εκδοχή της λίστας των Καλύτερα Ντυμένων του Παρισιού που είχε ανασταλεί κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Παρόλο που έχει χάσει μεγάλο μέρος της λάμψης της, παραμένει μια πολυπόθητη τιμή μεταξύ των γυναικών που ασχολούνται σοβαρά με τη μόδα και οι οποίες υποστηρίζονται από σοβαρούς τραπεζικούς λογαριασμούς. Οι υποψηφιότητες γίνονται κάθε χρόνο από συντάκτες μόδας, πολλοί από τους οποίους δεν έχουν δει ποτέ τις γυναίκες που κρίνουν, και ο κατάλογος καταρτίζεται στη συνέχεια από μια μικρότερη επιτροπή συντακτών και ανθρώπων της μόδας. Παρέδωσε τον έλεγχο της λίστας στους συντάκτες του Vanity Fair το 2002.

Δείτε το βίντεο για τη ζωή της

Η απατηλή λάμψη της ματαιοδοξίας

Η δημιουργία του Συμβουλίου Σχεδιαστών Μόδας της Αμερικής (Council of Fashion Designers of America) από την κυρία Λάμπερτ ήταν η πρώτη προσπάθεια να φέρει κοντά τους συχνά αντιμαχόμενους σχεδιαστές, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να παρουσιάσουν μια ενιαία φωνή σε θέματα που τους αφορούσαν και όχι τυχαία να ενισχύσουν το κύρος τους.

Στη δεκαετία του 1970, η επιρροή της στο Συμβούλιο μειώθηκε, καθώς οι ίδιοι οι σχεδιαστές δραστηριοποιούνταν όλο και περισσότερο στην ένωση. Μέχρι τη δεκαετία του 1980, οι δραστηριότητες του συμβουλίου είχαν αποκτήσει ισχύ, με τεράστιες επίσημες εκδηλώσεις και λαμπερές προσωπικότητες των οποίων η μόνη σχέση με τη μόδα ήταν ότι φορούσαν ρούχα. Ωστόσο, η σημασία προστέθηκε τη δεκαετία του 1990, με το Seventh on Sale, μια φιλανθρωπική εκδήλωση για την έρευνα για το AIDS.

Τα διάσημα βραβεία Coty Fashion Critics Awards για την αριστεία στο σχεδιασμό, που χρηματοδοτούνται από τα αρώματα Coty, δημιουργήθηκαν από τη Λάμπερτ το 1943 και παρουσιάστηκαν για περισσότερα από 30 χρόνια. Όμως, καθώς όλο και περισσότεροι σχεδιαστές άρχισαν να προωθούν τα δικά τους αρώματα, γίνονταν όλο και πιο απρόθυμοι να προωθήσουν το όνομα Coty. Τα βραβεία διακόπηκαν όταν η Coty εξαγοράστηκε από την Pfizer και το 1981 εξελίχθηκαν στα βραβεία C.F.D.A., τα οποία θεωρούνται τα Όσκαρ της βιομηχανίας της μόδας.

Και φτάνουμε στο Met Gala

Το Ινστιτούτο Κοστουμιών στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης ήταν ένα άλλο έργο της κυρίας Λάμπερτ. Υπήρξε μία από τις πρώτες υποστηρίκτριές του μετά τη δημιουργία του το 1937 ως αποθήκη σημαντικών τάσεων του σχεδιασμού, και παρέμεινε αναμεμειγμένη με αυτό για πολλά χρόνια.

Στη δεκαετία του 1940, ως διευθύντρια Τύπου του Ινστιτούτου Ενδυματολογίας της Νέας Υόρκης, η Λάμπερτ εισήγαγε την έννοια των εβδομάδων μόδας, που διοργανώνονταν δύο φορές το χρόνο στη Νέα Υόρκη, για να αντικαταστήσει τις ασυντόνιστες επιδείξεις των σχεδιαστών. Συμμετείχαν οι περισσότεροι από τους σημαντικούς σχεδιαστές μόδας και η ομαδοποίηση των επιμέρους επιδείξεων επέτρεψε στους Αμερικανούς και διεθνείς συντάκτες μόδας να καλύψουν τη δραστηριότητα της βιομηχανίας με θέματα ευρείας αποδοχής.

Οι εβδομάδες μόδας άνοιξαν το δρόμο για τις σημερινές επιδείξεις μόδας, τόσο στην Αμερική όσο και εκτός αυτής. Το δε κυριακάτικο γεύμα της ίδιας της Λάμπερτ, που γινόταν στο ευρύχωρο διαμέρισμά της στην 5η Λεωφόρο, στην αρχή της εβδομάδας για τους δημοσιογράφους μόδας που έρχονταν εκτός πόλης καθώς και μιας ομάδας φίλων της από τη Νέα Υόρκη, αποτελούσε παράδοση μέχρι και αρκετά χρόνια πριν από τον θάνατό της. Αφού σταμάτησαν, συνέχισε τις σαββατιάτικες βραδιές κινηματογράφου και δείπνου με εναλλασσόμενες ομάδες φίλων.

Η ίδια απέδιδε την ενεργητικότητα και το νεανικό της πνεύμα εν μέρει στις πολυάριθμες επισκέψεις της όλα αυτά τα χρόνια σε μια κλινική στη Γερμανία, όπου της χορηγήθηκε θεραπεία με ζωντανά κύτταρα.

Τσικολάνα της μόδας

Ο Λόρινγκ από το Tiffany απέδωσε την «τεχνογνωσία προώθησης και την αγάπη της για τις εκδηλώσεις» στον πατέρα της, Κλέι Λάμπερτ, έναν προαγωγό τσίρκου. Ο Λόρινγκ, του οποίου ο προπάππους είχε τσίρκο, είπε ότι αναγνώρισε την τέχνη του τσίρκου στην ικανότητα της Λάμπερτ «να προσελκύει πλήθη και να παρουσιάζει πάντα το επόμενο κόλπο».

Εκτός από την ενασχόλησή της με τη μόδα στην Αμερική, η Λάμπερτ οργάνωσε επιδείξεις αμερικανικής μόδας στην Ιαπωνία, τη Γερμανία, την Ελβετία, την Ιταλία, τη Βρετανία, την Αυστραλία και την πρώην Σοβιετική Ένωση, υπό την αιγίδα των υπουργείων Εμπορίου και Εξωτερικών. Το 1965, ήταν μία από τις πρώτες διορισμένες από τον Πρόεδρο Τζόνσον στο Εθνικό Συμβούλιο Τεχνών. Υπήρξε, επίσης, μία πρώιμη διαφημιστική πράκτορας για Ευρωπαίους σχεδιαστές όπως ο Valentino και ο Pierre Cardin, και έκανε πολλά για να βοηθήσει τη φήμη τους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στα μεταγενέστερα χρόνια της, ανέλαβε επίσης έναν αριθμό κοσμικών προσωπικοτήτων (πάντα καλοντυμένων) ως πελάτες.

Η Λάμπερτ εγκατέλειψε το γραφείο της μόλις ένα χρόνο πριν από τον θάνατό της, αλλά εξακολουθούσε να ασχολείται με μερικούς λογαριασμούς. «Δεν θέλω να κάθομαι και να περιμένω να πεθάνω» έλεγε.

Και ολίγη από την προσωπική της ζωή

Ο πρώτος γάμος της Λάμπερτ, με τον Γουίλις Κόνερ, αρχιτέκτονα, τη δεκαετία του 1920, κατέληξε σε διαζύγιο. Το 1936, παντρεύτηκε τον Σέιμουρ Μπέρκσον, δημοσιογράφο και στέλεχος εφημερίδας της Hearst Corporation, ο οποίος πέθανε το 1959. Έχει έναν γιο από τον Μπέρσον, που ζει στο Σαν Φρανσίσκο, έναν εγγονό, μια εγγονή και δύο δισέγγονα.

Η Λάμπερτ γεννήθηκε στο Κρόφορντσβιλ της Ινδιανάπολης στις 10 Αυγούστου του 1903 και παρακολούθησε το John Herron Art Institute στην Ινδιανάπολη και το Chicago Art Institute πριν μετακομίσει στη Νέα Υόρκη το 1925. Μετά από μια σύντομη περίοδο σε διαφημιστική εταιρεία του Μανχάταν, έγινε διευθύντρια Τύπου του νεοσύστατου Μουσείου Αμερικανικής Τέχνης Whitney και αργότερα βοήθησε στην ίδρυση της Ένωσης Εμπόρων Τέχνης της Αμερικής. Η πεποίθησή της ότι ο σχεδιασμός ενδυμάτων είναι μια μορφή τέχνης οδήγησε στην επικέντρωσή της στην προώθηση της μόδας. Ο γλύπτης Isamu Noguchi ήταν ένας αρχικός πελάτης της.

Πάντα, στο μυαλό της, συνδύαζε τα ρούχα με την τέχνη. ‘«Ακόμα θυμάμαι να αγοράζω το πρώτο μου φόρεμα για πάρτι» είπε σε συνέντευξή της το 1993. «Ήταν κίτρινο και είχε μαύρες βελούδινες κορδέλες στο μανίκι. Έμοιαζα με κοτοπουλάκι μέσα σε αυτό και νόμιζα ότι ήμουν το νιάου της γάτας».

Δείτε το βίντεο