ΕΚΠΑ: 186 χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας στην ελληνική κοινωνία

Σήμερα, 3 Μαΐου 2023, το Πανεπιστήμιό μας, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, συμπληρώνει 186 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας και προσφοράς στην ελληνική κοινωνία.

Στα 186 αυτά χρόνια, το ΕΚΠΑ έχει καταξιωθεί στη συνείδηση του Έλληνα πολίτη και, ταυτόχρονα, έχει αναλάβει τη βαρύτατη ευθύνη να λειτουργεί ως πρωτοπόρος των εξελίξεων στο επιστημονικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι.

Οι μετέχοντες, λοιπόν, του σημαντικού και ιστορικού αυτού Ιδρύματος (μέλη ΔΕΠ, διδάσκοντες, διοικητικό και λοιπό προσωπικό, φοιτήτριες/ητές) οφείλουμε να πρωτοστατήσουμε στη μετατροπή του σε πυλώνα δημιουργίας και σχεδιασμού της πολιτικής για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Άλλωστε, το υψηλό επίπεδο, σπουδών, έρευνας αλλά και αναγνωρισιμότητας του ΕΚΠΑ έχει ήδη πιστοποιηθεί τόσο από την παρουσία του στις διεθνείς κατατάξεις όσο και, ιδιαίτερα κατά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, από το δυσάρεστο για την κοινωνία και τη χώρα μας φαινόμενο του Brain drain (διαρροή εγκεφάλων). Οι απόφοιτοι των Ελληνικών ΑΕΙ  έγιναν ανάρπαστοι στην Ευρώπη και στην Αμερική αποδεικνύοντας την ποιότητα και την προσφερόμενη κατάρτιση από τα ιδρύματά μας.

Οι προκλήσεις, όμως, του μέλλοντος και οι συνεχείς και επιταχυνόμενες αλλαγές στους τομείς της εκπαίδευσης, κατάρτισης και, κυρίως, της τεχνολογίας εμποδίζουν τον εφησυχασμό. Το Πανεπιστήμιό μας, το ΕΚΠΑ, αλλά και γενικότερα το Ελληνικό Δημόσιο Πανεπιστήμιο δεν μπορεί να μένει πίσω από τις διεθνείς εξελίξεις. Οφείλει να αλλάζει, να πρωτοστατεί και να πρωτοπορεί, σεβόμενο πάντοτε την ανθρωπιστική του παράδοση, τις αρχές, τις αξίες και το δημοκρατικό του ήθος.

Ενα νέο όραμα

Και εμείς, ως πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, πρέπει να οραματισθούμε, να σχεδιάσουμε και να θέσουμε τις βάσεις για ένα καλύτερο Πανεπιστήμιο του αύριο.

Τι, όμως, πραγματικά οραματιζόμαστε; Επιγραμματικά αναφέρω ότι το Ελληνικό Δημόσιο Πανεπιστήμιο οφείλει:

• Να διαθέτει υψηλή ποιότητα σπουδών και έρευνας, ισομερώς αναπτυγμένες,  και διεθνή αναγνωρισιμότητα
• Να προσφέρει τη δυνατότητα και τις ευκαιρίες στα μέλη του (προσωπικό και φοιτήτριες/ητές) να διακριθούν
• Να συνδέει την παρεχόμενη γνώση και έρευνα με την κοινωνική πρόοδο, την αγορά εργασίας και την παραγωγή
• Να λειτουργεί ως συνδιαμορφωτής της πολιτικής για την έρευνα και την Ανώτατη Εκπαίδευση και όχι ως εκτελεστικό όργανο της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας
• Να στηρίζεται στη δημοκρατική του παράδοση, στη διαφάνεια και στη λογοδοσία
• Να προωθεί τη συνεργασία μεταξύ των Σχολών και Τμημάτων αλλά και συνέργειες με Πανεπιστημιακά και Ερευνητικά Ιδρύματα του εσωτερικού και εξωτερικού

Για να επιτευχθούν, όμως, οι ανωτέρω στόχοι, το Πανεπιστήμιο θα πρέπει να απολαμβάνει μιας πραγματικής διοικητικής ανεξαρτησίας και μιας σταθερής χρηματοδότησης, βάσει του προσφερόμενου και παραγόμενου έργου. Ταυτόχρονα, δε, θα πρέπει και οι αμοιβές του συνόλου του προσωπικού να είναι ανάλογες των υπηρεσιών που προσφέρει το Πανεπιστήμιο για την ανάπτυξη και πρόοδο του κοινωνικού συνόλου και σύμφωνες πάντα με τις αποφάσεις των δικαστικών οργάνων.

Μεταρρυθμίσεις

Επιπρόσθετα, είναι απαραίτητες σημαντικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα δημιουργήσουν ένα πιο ευέλικτο, για τη λειτουργία του Πανεπιστημίου, πλαίσιο και θα προωθήσουν την απεξάρτηση των ιδρυμάτων από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό της πολιτείας. Πολλές προσπάθειες αλλαγών απέτυχαν να εφαρμοστούν λόγω της έλλειψης συναίνεσης από την Πανεπιστημιακή Κοινότητα. Όμως, η εποχή, η κοινωνία και τα ιδρύματά μας είναι ώριμα για μεταρρυθμίσεις, βασισμένες σε συνεχείς αλλά και απαραίτητες συναινέσεις μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων, που θα προέλθουν από γόνιμο και αποδοτικό –πραγματικό- διάλογο.

Το Πανεπιστήμιο μας, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, που δημιουργήθηκε λίγα μόλις χρόνια μετά την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους και στήριξε κάθε προσπάθεια εθνικής ανασυγκρότησης, οφείλει ακόμη και σήμερα, πολύ δε περισσότερο στην δύσκολη περίοδο συνεχών αλλαγών που διανύουμε, να συνεχίσει να αποτελεί πυλώνα ανάπτυξης της παιδείας, της κοινωνίας και του ίδιου του κράτους.

Εύχομαι και ελπίζω, η 3η Μαΐου να αποτελέσει μια ημερομηνία ορόσημο για τις αλλαγές στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και βάση για συνεχόμενη βελτίωση του Ιδρύματος με σταθερούς στόχους την πρωτοπορία, την νεωτεριστικότητα και την προσφορά στην ελληνική κοινωνία μιας καινούργιας γενιάς καταξιωμένων επιστημόνων. Η ανθρωποκεντρική κοινωνία του μέλλοντος εξαρτάται (και) από την ανάπτυξη του Ιδρύματός μας.

Δημήτριος Λ.  Δρόσος,

Καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής,

Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών