Διάστημα: O κίνδυνος πλησιάζει… και δεν είναι εξωγήινοι

Μετά την ανακάλυψη της Αμερικής τον 15ο αιώνα, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις εγκαινίασαν μια κούρσα κατακτήσεων νέων εδαφών και πόρων στον Νέο Κόσμο. Οι πόλεμοι και τα εκατομμύρια των ιθαγενών που έπεσαν θύματα του ανταγωνισμού εκείνου, θα ήταν μόνιμο χαρακτηριστικό της Ηπείρου μέχρι τον 20^ο αιώνα. Ωστόσο εκφράζονται φόβοι ότι το έργο μπορεί να επαναληφθεί, και αυτή τη φορά το μήλον της έριδος είναι το διάστημα και για η κατάκτησή του.

Με άρθρο του στο Foreign Policy ο συνεργάτης του Προγράμματος Reimagining Grand Strategy της δεξαμενής σκέψης Stimson Center Ρόμπερτ Μάνινγκ, προειδοποιεί ότι ο νέος Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ, Ρωσίας και Κίνας, επεκτείνεται στο Διάστημα.

Τίνος είναι το φεγγάρι

Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι τόσο το φεγγάρι, όσο και οι αστεροειδείς δεν έχουν «τίτλους ιδιοκτησίας» και αυτό είναι η πηγή του προβλήματος που πηγαίνει στην καρδιά ενός ελλείμματος διακυβέρνησης που είναι πιθανό να υποκινήσει διαστρική αντιπαράθεση.

Ήδη, ο Έλον Μασκ και άλλοι επιχειρηματίες και κυβερνήσεις θέλουν να αποικίσουν τον Άρη. Η Κίνα σχεδιάζει να κατασκευάσει βάση πυρηνικής ενέργειας στο φεγγάρι μέχρι το 2028, ενώ το ΝΑΤΟ το ανακήρυξε ήδη «επιχειρησιακό πεδίο» και σχεδιάζει μόνιμη βάση στη Σελήνη μέχρι το 2030.

«Η ίδια η »ακίνητη περιουσία» της Σελήνης είναι ήδη δυνητικά σπάνια, με το νερό να συγκεντρώνεται στον βόρειο και νότιο πόλο. Εάν προστεθεί σε αυτό το κίνητρο ο θησαυρός σπάνιων ορυκτών που βρίσκονται σε αστεροειδείς και στο φεγγάρι -σε αποθέματα μεγαλύτερα από αυτά που εξαντλούνται στη γη- το διάστημα αρχίζει να μοιάζει με μια πιθανή Άγρια Δύση» εκτιμά ο Μάνινγκ.

Όπως και ο παλιός Ψυχρός Πόλεμος, ο νέος αποτελεί απειλή για τη ζωή στην ίδια τη Γη, από τους κινδύνους των διαστημικών σκουπιδιών έως τη δυνατότητα στόχευσης δορυφόρων που βρίσκονται στη χαμηλή τροχιά της Γης από την οποία εξαρτάται τόσο μεγάλο μέρος της σύγχρονης ζωής.

Ο καθένας κάνει ότι θέλει

Πολλές κυβερνήσεις, οι οποίες σύμφωνα με το ισχύον διεθνές δίκαιο είναι υπεύθυνες για τις διαστημικές δραστηριότητες του ιδιωτικού τους τομέα, έχουν υιοθετήσει νόμους που επιτρέπουν σε μεμονωμένους ιδιωτικούς τομείς να εκμεταλλεύονται διαστημικούς πόρους. Στις ΗΠΑ, ο πρώην πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα υπέγραψε το 2015 έναν νόμο για την εμπορευματοποίηση του διαστήματος που παρέχει στις αμερικανικές επιχειρήσεις το δικαίωμα να εξάγουν πόρους σε όλο τον κόσμο. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ακολούθησαν το παράδειγμά τους το 2019.

Ομοίως, το Λουξεμβούργο, επιδιώκοντας να γίνει ευρωπαϊκός κόμβος για τη διαστημική εξόρυξη, έχει θεσπίσει νόμο που παρέχει σε ιδιωτικές εταιρείες το δικαίωμα σε διαστημικούς πόρους και δημιούργησε διαστημικό κέντρο εξόρυξης. Και σαν να αποδεικνύεται ότι το διάστημα ήταν απλώς ένα ακόμη αμερικανικό σύνορο, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ το πήγε ένα βήμα παραπέρα με ένα εκτελεστικό διάταγμα του 2020 που εξουσιοδοτούσε την εμπορική ανάπτυξη διαστημικών πόρων.

Η Συνθήκη του 1967 στον κάλαθο των αχρήστων

Το πρόβλημα όμως που εντοπίζει ο Ρόμπερτ Μάνινγκ είναι ότι όλα αυτά δεν συμφωνούν και τόσο με την σχετική με τις διαστημικές δραστηριότητες Συνθήκη για το Outer Space (OST) του 1967, που υπογράφηκε από 113 κράτη -συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, Ρωσίας και Κίνας.

Η Συνθήκη εκείνη προέβλεπε ότι η εξερεύνηση και η χρήση του διαστήματος, συμπεριλαμβανομένης της σελήνης και άλλων ουράνιων σωμάτων, θα πραγματοποιηθεί προς όφελος και προς το συμφέρον όλων των χωρών, ανεξάρτητα από τον βαθμό οικονομικής ή επιστημονικής ανάπτυξής τους, και θα είναι η επαρχία όλης της ανθρωπότητας.

Επίσης, ανέφερε ότι το διάστημα, συμπεριλαμβανομένης της σελήνης και άλλων ουράνιων σωμάτων, δεν υπόκειται σε εθνική ιδιοποίηση με αξίωση κυριαρχίας, μέσω χρήσης ή κατοχής ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο.

Δυστυχώς, τόσο η τεχνολογία όσο και η γεωπολιτική έχουν ξεπεράσει τη Συνθήκη εκείνη λέει ο Μάνινγκ. Η συνθήκη δεν μιλά για πληθώρα ζητημάτων που δημιουργούνται από τον πολλαπλασιασμό των διαστημικών δραστηριοτήτων, όπως το αυξανόμενο πρόβλημα των διαστημικών σκουπιδιών ή τον τρόπο αντιμετώπισης της τύφλωσης των δορυφόρων, και δεν διαθέτει μηχανισμό επίλυσης διαφορών.

Χειρότερα και από τον Ψυχρό Πόλεμο;

Για τον Αμερικανό ειδικό, το διάστημα κατευθύνεται προς έναν άναρχο αγώνα για πλεονέκτημα εν μέσω αντικρουόμενων κανόνων και διεκδικήσεων για το σύμπαν, αντικατοπτρίζοντας τον κατακερματισμό κανόνων που προέρχονται από ανταγωνιστικά μπλοκ και κράτη. «Η σύντομη στιγμή του μεταψυχροπολεμικού ιδεαλισμού για το διάστημα έχει φύγει, με την Ρωσία να έχει ήδη ακυρώσει την εμπλοκή της στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) και τη NASA να απαγορεύει τη συνεργασία με την Κίνα».

Ακόμη και κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ καθιέρωσαν ορισμένους κανόνες του δρόμου, από τη μείωση των όπλων έως τη συνεργασία για τις μολυσματικές ασθένειες. Αλλά μέχρι σήμερα, υπάρχει ένα επικίνδυνο έλλειμμα κανόνων για τη συμπεριφορά στο διάστημα, ένα πρόβλημα που μοιράζονται όλα τα κράτη που πηγαίνουν στο διάστημα, καθιστώντας τη νέα Άγρια Δύση, συμπεραίνει ο Ρόμπερτ Μάνινγκ.