«Η ζωή έχει γίνει ανυπόφορη για μένα… Συγχωρέστε με»: Η τραγικότητα φλέρταρε τη Δαλιδά με όλους τους τρόπους

Αποτελούσαν ένα απίθανο ζευγάρι όταν έφτασαν στο μουσικό φεστιβάλ του Σανρέμο τον Ιανουάριο του 1967, o νεαρός τραγουδιστής διαμαρτυρίας που κάποιοι αποκαλούσαν τον Ιταλό Μπομπ Ντίλαν και η κομψή, μεγαλύτερη σε ηλικία, τραγουδίστρια από το Παρίσι με μια λαμπρή δεκαετία επιτυχίας στα mainstream charts πίσω της.

Η Δαλιδά (Dalida) είχε γνωρίσει τον Λουίτζι Τένκο (Luigi Tenco) στη Ρώμη το προηγούμενο καλοκαίρι, αφού είχε δώσει μια θριαμβευτική, sold out συναυλία στην ιταλική πρωτεύουσα. Ήταν στην κορυφή του κόσμου όταν κατέβηκε από τη σκηνή εκείνο το βράδυ, με την αδρεναλίνη ακόμα να χτυπάει κόκκινο, το χειροκρότημα να ηχεί στα αυτιά της, όσο πιο κοντά είχε βρεθεί ποτέ στη γνήσια, αχαλίνωτη ευτυχία.

Έδειχνε νευρική και άβολα ανάμεσα στους κολλητούς της σόουμπιζ που πάντα εμφανίζονταν στα παρασκήνια μετά από μια συναυλία. Έκανε τα πάντα για να τον κάνει να νιώσει ευπρόσδεκτος, σίγουρα αποτελούσε μια ευχάριστη αλλαγή από τους λιπαρούς σαλτιμπάγκους που πάντα κρατούσαν το χέρι και το βλέμμα της για πολύ ώρα. Η Νταλίντα και ο Τένκο κάθισαν και σύντομα η συζήτηση κύλησε τόσο εύκολα που ήταν κατά τι οι τελευταίοι που έφυγαν.

Κατοικούσαν σε άλλους κόσμους

Η σχέση που ξεκίνησαν ήταν έντονη, θυελλώδης μάλιστα, αλλά ο καθένας τους είχε αισθανθεί μια αμοιβαία ευαλωτότητα, η οποία τους έκανε να δεθούν αμέσως. Κατοικούσαν σε διαφορετικούς κόσμους, αλλά ισορροπούσαν μέσα σε αυτό: Όταν ο Τένκο έπαιζε σε χαμηλοτάβανα κλαμπ, όπου πλήθη νέων Ιταλών κάθονταν σταυροπόδι στο πάτωμα, συνεπαρμένοι από την ένταση των τραγουδιών του για την αδικία και τη λύτρωση, η Δαλιδά στεκόταν στο βάθος και θαύμαζε τη διακριτική σκηνοθετική του δεινότητα.

Όποια κι αν ήταν τα προσωπικά της συναισθήματα, η Δαλιδά ήξερε ότι είχε κάτι ως ερμηνευτής, ένα τρελό, βασανισμένο χάρισμα που διοχετευόταν μέσα από απλά τραγούδια με περιεκτικούς στίχους και ακαταμάχητη μελωδία. Το Σαν Ρέμο, ο ετήσιος διαγωνισμός τραγουδιού στην ιταλική Ριβιέρα, δεν ήταν το φυσικό του βήμα, αλλά θα μπορούσε να τον συστήσει σε ένα πολύ ευρύτερο κοινό. Επίσης, θα εμφανίζονταν στην ίδια σκηνή, όχι την ίδια στιγμή, αλλά τραγουδώντας εκδοχές της διακριτικά διατυπωμένης κλίσης του Τένκο προς την σκληρότητας της σύγχρονης κοινωνίας, «Ciao, Amore, Ciao».

Δυστυχώς τζίφος

Δεν πήγε καλά. Παραλυμένος από το άγχος ο Τένκο κατέβασε ένα μπουκάλι μπράντι και μια χούφτα ηρεμιστικά κάνοντας την εμφάνισή του υποτονική και αφηρημένη. Η Δαλιδά στη συνέχεια ξεσήκωσε τα πλήθη ερμηνεύοντας το ίδιο τραγούδι, αλλά μετά κάθε ίχνος του Τένκο, στα παρασκήνια, εξαφανίστηκε. Η Δαλιδά σκέφτηκε ότι μπορεί να είχε πάει μπροστά στο εστιατόριο όπου είχαν κανονίσει να δειπνήσουν με φίλους μετά το σόου, αλλά ούτε εκεί ήταν.

Επέστρεψε στο ξενοδοχείο τις πρώτες πρωινές ώρες και βρήκε τον Τένκο νεκρό στο πάτωμα, με μια τρύπα από σφαίρα στον κρόταφο και ένα σημείωμα που ανέφερε: «Το κάνω αυτό όχι επειδή κουράστηκα από τη ζωή (δεν κουράστηκα) αλλά ως χειρονομία διαφωνίας απέναντι στο κοινό».

Το επόμενο πρωί μια ταραγμένη Δαλιδά αντιμετώπισε τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε μια σουίτα συνεδριάσεων ενός ξενοδοχείου. Ταμπονάροντας τα μάτια της και κλαίγοντας με λυγμούς καθώς οι κάμερες συνωστίζονταν γύρω της, θαμπώνοντάς την με προβολείς και ρίχνοντας σκληρές σκιές στον τοίχο πίσω της, δεν είχε φανεί ποτέ πιο ευάλωτη.

Δείτε το βίντεο

Δυνατή και αγέρωχη

Μια εβδομάδα αργότερα επέστρεψε στη Γαλλία και εμφανίστηκε στην τηλεόραση, αφιερώνοντας το τραγούδι «Parlez moi de lui» στον Τένκο στην εκπομπή Palmarès des chansons, φορώντας το ίδιο φόρεμα που είχε φορέσει όταν βρήκε το πτώμα του. Η Γαλλία θαύμασε το θάρρος και το σθένος της.

Πρόκειται, άλλωστε, για μια ερμηνεύτρια που θα παρέμενε στο προσκήνιο της γαλλικής μουσικής για τρεις δεκαετίες, αγκαλιάζοντας τα πάντα, από τα «τραγούδια της φλόγας» μέχρι την ντίσκο, πουλώντας στην πορεία περισσότερους από 175 εκατομμύρια δίσκους και αποτελώντας, μετά την Ιωάννα της Λωραίνης και τη Σάρα Μπερνάρ, μόλις την τρίτη γυναίκα στη Γαλλία που στήθηκε άγαλμα προς τιμήν της.

Οι θαυμαστές της λάτρευαν τον τρόπο με τον οποίο δεν απήγγειλε απλώς τραγούδια με σπαραγμό και πόνο, χαρά και ελπίδα, αγάπη και απώλεια, αλλά «τα κατοικούσε» όπως έλεγαν. Όταν η Δαλιδά βγήκε μπροστά στις κάμερες εκείνο το βράδυ στο Palmarès des chansons, ήταν μια ακόμη απόδειξη του άφθαρτου χαρακτήρα της, εξορκίζοντας τη θλίψη της αντλώντας την μέσα από το τραγούδι και παρουσιάζοντάς την στο έθνος. Ήταν μια επίδειξη δύναμης για το κοινό της και ένας τρόπος να διεκδικήσει την ιδιοκτησία της απώλειάς της. Αυτές οι κάμερες διοχέτευαν τον πόνο της και δεν εισέβαλαν σε αυτόν όπως στη Ρώμη. Οι θαυμαστές της είχαν ζήσει μαζί της μέσα από τους θριάμβους και τις αποτυχίες της και εδώ ήταν θριαμβεύτρια, λίγες μέρες μετά τη μεγαλύτερη απώλεια από όλες, ανακάμπτοντας όπως έκανε πάντα.

Δεν ήταν αυτό που έδειχνε

Τρεις εβδομάδες αργότερα, μόνη της σε ένα δωμάτιο του ξενοδοχείου Prince de Galles στο Παρίσι, η Δαλιδά κατάπιε μια χούφτα βαρβιτουρικά. Βρέθηκε εγκαίρως, πέρασε πέντε ημέρες σε κώμα και χρειάστηκαν μήνες για να συνέλθει. Σχεδόν αμέσως ξεκίνησε μια σχέση με έναν 22χρονο φοιτητή, έμεινε έγκυος και καθώς η πιο δύσκολη χρονιά της ζωής της έφτανε στο τέλος της έκανε μια διακοπή κύησης που την άφησε ανίκανη να συλλάβει ξανά παιδί.

Το 1967 είχε προκαλέσει τόσα βάσανα στη Δαλιδά που αρκούσαν για μια ολόκληρη ζωή, αλλά υπήρχαν ακόμα περισσότερα να έρθουν. Το 1970 ο Λουσιέν Μορίς, ο πρώην σύζυγός της και ο άνθρωπος που έκανε περισσότερα από τους περισσότερους για να ξεκινήσει την αστρική της καριέρα, αυτοπυροβολήθηκε.

Το 1975 ο στενός της φίλος, ο Ισραηλινός τραγουδιστής Μάικ Μπραντ, τον οποίο η Δαλιδά είχε βοηθήσει να καθιερωθεί δίνοντάς του support slots στις ζωντανές της εμφανίσεις, έπεσε νεκρός από το παράθυρο του διαμερίσματός του στο Παρίσι. Τέλος, το 1983 ο Ρίτσαρντ Σανφρέ, με τον οποίο η Δαλιδά είχε εννιάχρονη σχέση κατά τη δεκαετία του 1970, αυτοκτόνησε συνδέοντας ένα λάστιχο στην εξάτμιση του αυτοκινήτου του.

Τελικά το βάρος της τραγωδίας, σε συνδυασμό με την επιστροφή μιας παιδικής πάθησης των ματιών που έκανε αφόρητο τον σκηνικό φωτισμό, οδήγησε τη Δαλιδά να βάλει τέλος στη ζωή της, αφήνοντας ένα σημείωμα δίπλα στο άδειο μπουκάλι με τα χάπια που έγραφε απλά: «La vie m’est insupportable. Pardonnez-moi» – «Η ζωή έχει γίνει ανυπόφορη για μένα… Συγχωρέστε με».

Η καλή-κακή σχέση με τον πατέρα της

Αυτό το σκοτάδι που την ακολουθούσε σε όλη της τη ζωή, ήταν το σκοτάδι που της εμφύσησε για πρώτη φορά τη δύναμη της μουσικής. Γεννημένη ως Ιολάντα Κριστίνα Τζιλιότι από Ιταλούς γονείς στην Αίγυπτο, όπου ο βιολιστής πατέρας της ήταν επικεφαλής της ορχήστρας της όπερας Khedivial του Καΐρου, πριν γίνει δύο ετών η πάθηση των ματιών της Δαλιδά απαιτούσε θεραπεία που την ανάγκασε να παραμείνει με δεμένα μάτια για 40 ημέρες. Ο πατέρας της καθόταν μαζί της για ώρες, παίζοντας βιολί, και η μουσική γινόταν το φως της στο σκοτάδι.

Με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ο Πιέτρο Τζιλιότι φυλακίστηκε ως «εχθρικός αλλοδαπός» και δεν απελευθερώθηκε παρά μόνο το 1944, επιστρέφοντας αλλαγμένος και τραυματισμένος, προορισμένος να πεθάνει από εγκεφαλικό ανεύρυσμα μέσα σε λίγους μήνες. «Τον μισούσα όταν με χτυπούσε» θυμάται η Δαλιδά. «Τον μισούσα ιδιαίτερα όταν χτυπούσε τη μητέρα και τα αδέλφια μου. Ήθελα να πεθάνει – και το έκανε».

Το πέρασμα στον αιγυπτιακό κινηματογράφο

Το 1954 η Ιολάντα Τζιλιότι εξελέγη Μις Αίγυπτος. Η κρίση του Σουέζ την εμπόδισε να ταξιδέψει στον διαγωνισμό Miss World της επόμενης χρονιάς, αλλά ο τίτλος της ήταν αρκετός για να της εξασφαλίσει ρόλους σε αιγυπτιακές ταινίες μεγάλου μήκους. Ο σκηνοθέτης Marco de Gastyne την άκουγε συχνά να τραγουδάει ανάμεσα στα γυρίσματα, γεγονός που τον ώθησε να την ενθαρρύνει να εγκαταλείψει την Αίγυπτο και να ακολουθήσει καριέρα στην Ευρώπη. Έτσι, τον Ιανουάριο του 1955, η Ιολάντα ξεκίνησε τη ζωή της στη γαλλική πρωτεύουσα με το καλλιτεχνικό όνομα Δαλιδά.

Ένα βράδυ του 1956 ο Γάλλος παραγωγός δίσκων Έντι Μπάρκλεϊ και ο Λουσιέν Μορίς, ο οποίος διατηρούσε έναν επιτυχημένο γαλλικό ραδιοφωνικό σταθμό ποπ μουσικής, κάθονταν σε ένα μπαρ δίπλα στο θέατρο Olympia στο Παρίσι και συζητούσαν αν θα έπρεπε να μπουν στον κόπο να πάνε δίπλα για να ακούσουν μια σειρά από υποψήφιους αστέρες της ποπ σε μια παρουσίαση που είχε διαφημιστεί με αισιοδοξία ως «Number Ones of Tomorrow». Έριξαν ένα ζάρι, ο αριθμός τους δέσμευσε για το σόου και πήραν τις θέσεις τους ακριβώς όταν η Δαλιδά ανέβηκε στη σκηνή με ένα λευκό φόρεμα και τραγούδησε το «Stranger In Paradise». Και οι δύο άνδρες γοητεύτηκαν αμέσως από την εξαιρετική φωνή και τη σκηνική της παρουσία, με τον Μορίς να γοητεύεται αρκετά ώστε να γίνει τελικά σύζυγός της.

Η εκτόξευση στη γαλλική ποπ

Στα χέρια του Μπάρκλεϊ και του Μορίς η Δαλιδά εξερράγη στη γαλλική ποπ σκηνή. Η πρώτη της επιτυχία, το «Bambino» του 1957, έγινε το single με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στη Γαλλία για ολόκληρη τη δεκαετία του 1950 και παρέμεινε στο Νο1 για 39 εβδομάδες χωρίς προηγούμενο. Μέχρι το 1964 η Δαλιδά είχε κερδίσει τον πρώτο πλατινένιο δίσκο της Γαλλίας με αναγνώριση 10 εκατομμυρίων πωλήσεων δίσκων και τέσσερα χρόνια αργότερα έγινε η πρώτη και μοναδική μέχρι στιγμής μουσικός που τιμήθηκε με το Médaille de la Présidence de la République.

Δεν γοήτευσε ποτέ την Αμερική ή το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά ούτε χρειαζόταν ούτε ήθελε να το κάνει. Το 1958 είχε απορρίψει την προσφορά ενός μεγάλου αμερικανικού ιμπρεσάριου για ένα 15ετές συμβόλαιο με πολλά χρήματα, επειδή ήταν απόλυτα ικανοποιημένη με την καριέρα της στη Γαλλία.

Εκεί ήταν που έζησε μια ζωή που καθορίστηκε από το προσωπικό δράμα και την εμπορική επιτυχία, οδηγούμενη μέσα από 600 ηχογραφημένα τραγούδια και αμέτρητες συναυλίες, από τους δαίμονες που την ταλαιπώρησαν από τον θάνατο των ερώτων της αλλά και του πατέρα της. Η σκηνή και τα φώτα της αποτελούσαν τη μόνη της διέξοδο στο προσωπικό της σκοτάδι. Μόνο εκεί μπορούσε να νιώσει ότι ανήκε.

«Κάθε γυναίκα έχει μέσα της ένα κοριτσάκι και κάθε άντρας ένα αγοράκι, που κλαίνε συνέχεια» είπε. «Πρέπει να κρατάς αυτό το μικρό ον αιχμάλωτο, σαν τέρας. Αλλά αν το σκοτώσεις, σκοτώνεις τον εαυτό σου».