Ηλεκτρικά αυτοκίνητα: Μπορούν να σώσουν τον πλανήτη;

Πως θα μας ακουγόταν εάν ένα πρωί κάποιος ιδρυτής εταιρείας συμβούλων για ηλεκτρικά αυτοκίνητα έβγαινε και έλεγε ότι η μαζική υιοθέτηση ηλεκτρικών οχημάτων θα ήταν μεγάλο λάθος; Ίσως τρελό, ίσως περίεργο, ακόμα και ύποπτο.

Αυτό συνέβη πριν τρία χρόνια, όταν φοιτητές του Πανεπιστημίου του Μπαθ άκουσαν σε ομιλία του τον προσκεκλημένο Ρότζερ Άτκινς, ιδρυτή της Electric Vehicles Outlook Ltd να αποδομεί όσους λένε ότι χρειαζόμαστε όλοι να οδηγούμε ηλεκτρικά αυτοκίνητα για να σωθεί ο πλανήτης.

Μιλώντας στο LinkedIn News Europe και στον Orlando Crowcroft, ο «ευαγγελιστής» των ηλεκτρικών οχημάτων Atkins εξομολογήθηκε ότι μετά από εκείνη την ομιλίαο-κόλαφο -με τίτλο «Η μαζική υιοθέτηση ηλεκτρικών οχημάτων θα ήταν μεγάλο λάθος»- κάποιος τον κατηγόρησε «ακόμη και ότι έπαιρνε χρήματα από πετρελαϊκές εταιρείες».

70 εκατ. ηλεκτρικά αυτοκίνητα… ξεχάστε το

Ωστόσο, ο ίδιος όχι μόνο εξακολουθεί να δραστηριοποιείται με την Electric Vehicles Outlook, αλλά έχει και δικό του podcast. Αν θέλουμε πραγματικά να σώσουμε τον πλανήτη, η λύση δεν είναι η κατασκευή 70 εκατομμυρίων ηλεκτρικών οχημάτων, αλλά η επανεκτίμηση του αν πρέπει να οδηγήσουμε συνολικά.

«Δεν μπορούμε να φτιάξουμε 70 εκατ. ηλεκτρικά οχήματα το χρόνο», όπως λέει, με την «τρέχουσα ικανότητα εξόρυξης που υπάρχει στον πλανήτη» τη στιγμή που το «κάθε αυτοκίνητο έχει μια μπαταρία 60 kw». Τονίζει πως «αν προσπαθήσουμε να το κάνουμε αυτό, θα πρέπει να σκάψουμε τη μισή Ινδονησία και να εξορύξουμε το βυθό του ωκεανού», είπε.

Οι μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων χρησιμοποιούν σημαντικές ποσότητες ορυκτών όπως χαλκό, κοβάλτιο, νικέλιο, σπάνιες γαίες και λίθιο. Από το 2015, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και η αποθήκευση μπαταριών έχουν ξεπεράσει τα ηλεκτρονικά είδη ευρείας κατανάλωσης και έγιναν ο μεγαλύτερος καταναλωτής λιθίου, αντιπροσωπεύοντας το 30% της ζήτησης.

Μέχρι το 2040, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) εκτιμά ότι η ζήτηση για λίθιο θα μπορούσε να είναι 13 φορές υψηλότερη, αναφέρεται στο άρθρο του Orlando Crowcroft.

Το μεγαλύτερο μέρος του λιθίου στον κόσμο προέρχεται από την Κίνα, τη Χιλή, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία, και η τελευταία έβγαλε 1,3 δισ. ευρώ το 2019 από τις εξαγωγές αυτού που αποκαλείται «λευκό χρυσό». Οι περιβαλλοντολόγοι προειδοποιούν για υποβάθμιση του εδάφους και ζημιές στα τοπικά οικοσυστήματα, καθώς και για έλλειψη νερού: 2,2 εκ. λίτρα νερού χρειάζονται για να παραχθεί ένας τόνος λιθίου.

Οι Πορτογάλοι λένε όχι, η κυβέρνηση λέει ναι

Εν τω μεταξύ, στη μοναδική ευρωπαϊκή χώρα με κοιτάσματα λιθίου, στη Πορτογαλία, ο κόσμος αντιτάχθηκε σθεναρά στην εξόρυξη, αλλά αγκαλιάστηκε από την κυβέρνηση, η οποία ενέκρινε νέα έργα εξόρυξης σε έξι διαφορετικά μέρη της χώρας.

Ακόμη και αυτά τα νέα έργα εξόρυξης θα κάνουν ελάχιστα για να ικανοποιήσουν την επερχόμενη ζήτηση για λίθιο, ειδικά δεδομένης της απαγόρευσης της ΕΕ για νέα αυτοκίνητα βενζίνης και ντίζελ έως το 2035. Για τον Atkins, αυτό σημαίνει ότι τα ηλεκτρικά δεν μπορούν να είναι το μέλλον των μεταφορών ή τουλάχιστον, όχι το μέλλον των ατομικών μεταφορών.

Πρέπει να μάθουμε να παίρνουμε τα Μέσα

Αντίθετα, ο κόσμος πρέπει να επικεντρωθεί στα αυτόνομα κοινόχρηστα ηλεκτρικά οχήματα, να επενδύσει σε τεράστιες πρωτοβουλίες για τις δημόσιες συγκοινωνίες και, ναι, να σταματήσει να οδηγεί τα δικά του αυτοκίνητα. Η δημιουργία ηλεκτρικών οχημάτων αντί για βενζινοκίνητα οχήματα αντικαθιστά απλώς μια κακή συνήθεια με μια άλλη, λέει ο Atkins.

«Φυσικά αυτό θα εκνευρίσει τον κόσμο. Φυσικά στους ανθρώπους αρέσει να οδηγούν. Αλλά ζούμε σε έναν πλανήτη με περιορισμένους πόρους», λέει. «Χρειαζόμαστε μια αλλαγή παραδείγματος».

Στη συνέχεια του ανατρεπτικού άρθρο του, ο Crowcroft αναφέρει τον Christian Brand, διευθυντή του Ερευνητικού Κέντρου Ενέργειας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKERC) και αν. καθ. στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ο οποίος αποκαλεί αυτή τη στροφή «ενεργητική μεταφορά» – μετάβαση από τη χρήση αυτοκινήτων στην ποδηλασία, την ηλεκτρονική ποδηλασία και το περπάτημα.

Τον Νοέμβριο 2022, επεσήμανε ότι έως και το 50% των ταξιδιών με αυτοκίνητο χρησιμοποιήθηκαν για την κάλυψη αποστάσεων κάτω των 5 χιλιομέτρων και θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από ενεργές μεταφορές, όπως τα ηλεκτρονικά σκούτερ.

Δεν συμφέρει να έχεις αυτοκίνητο

«Είναι εντυπωσιακό ότι το αποτύπωμα άνθρακα για τα καθημερινά ταξίδια είναι έως και 84% μικρότερο για τους ανθρώπους που περπατούν ή κάνουν ποδήλατο σε σχέση με τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν άλλα μέσα μεταφοράς», είπε.

Πράγματι, αυτή η μετατόπιση, από την οδήγηση των δικών μας αυτοκινήτων στην ποδηλασία, το περπάτημα ή τη μετάβαση με λεωφορείο ή ηλεκτρικό τρένο στη δουλειά – μπορεί να μην είναι τόσο επαναστατική όσο φαίνεται. Ενώ στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, υπάρχουν 850 επιβατικά αυτοκίνητα ανά 1.000 άτομα, στην Ινδία είναι πολύ χαμηλότερα, μόλις 225 ανά 1.000. Ακόμη και στην Ευρώπη, κατά μέσο όρο, είναι 560 με σημαντικές περιφερειακές διαφορές.

Και εν μέσω οικονομικής αβεβαιότητας και αύξησης των τιμών των καυσίμων, το επιχείρημα κατά της ιδιοκτησίας ή της μίσθωσης ενός μεμονωμένου αυτοκινήτου μεγαλώνει. «Αν κοιτάξετε το κόστος να έχεις αυτοκίνητο, έρχεται κάποια στιγμή που δεν μπορείς να το αντέξεις οικονομικά», λέει ο Atkins.