Οδεύει προς ύφεση η αμερικανική οικονομία;

Η ανακοίνωση της έκθεσης του Institute for Supply Management για την κατάσταση της αμερικανικής μεταποίηση τον Απρίλιο του 2023, δεν ήταν ακριβώς αυτό που θα λέγαμε «καλά νέα». Και ο λόγος ότι κατέγραφε ότι ο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) ήταν για πέμπτο συνεχόμενο μήνα κάτω από το 50%.

Πιο συγκεκριμένα, τον Απρίλιο ήταν στο 47,1%, δηλαδή κάτω από το 50% που είναι το όριο κάτω από το οποίο η μιλάμε για συρρίκνωση. Το ποσοστό ήταν λίγο καλύτερο από τον προηγούμενο μήνα, που ήταν στο 46,3% αλλά δεν πάει να είναι ένας αρνητικός δείκτης.

Τα πράγματα γίνονται χειρότερα καθώς πλέον συρρικνώνεται το 73% του συνολικού μεταποιητικού ΑΕΠ, ενώ τον Μάρτιο το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 70%. Στον αντίποδα μειώθηκε το ποσοστό του μεταποιητικού ΑΕΠ όπου το PMI ήταν κάτω του 45%.

Πέντε κατηγορίες μεταποιητικών βιομηχανιών κατέγραψαν ανάπτυξη, ενώ έντεκα κατέγραψαν υποχώρηση. Λίγο πιο αισιόδοξος ήταν ο δείκτης PMI που ανακοίνωσε η S&P για τον Απρίλιο, που ήταν 50,2%, δηλαδή ελάχιστα πάνω από το όριο του 50%.

Σε αυτά τα όχι και τόσο καλά νέα προστέθηκε και ένα ακόμη: στις ΗΠΑ η ζήτηση για πετρέλαιο ντίζελ υποχώρησε τους τελευταίους μήνες, εκτός των άλλων και γιατί υπάρχει μια υποχώρηση στις μεταφορές, ενώ υπάρχει εκτίμηση ότι είναι πιθανό αρκετοί αυτοκινητιστές να θελήσουν να μειώσουν τα κόστη του. Όλα αυτά επίσης παραπέμπουν σε μια επικείμενη ύφεση.

Ειδικότερα, η ζήτηση για προϊόντα διύλισης συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου ντίζελ υποχώρησε κατά 6% στο πρώτο τρίμηνο του 2023 σε σχέση με την ίδια περίοδο πριν από έναν χρόνο.

Αυτό έχει να κάνει με την υποχώρηση ιδίως στις μεταφορές, στα φορτηγά και τα τρένα, όπου εκπρόσωποι του κλάδου μιλούν ήδη για μια κλαδική ύφεση. Αντιθέτως, η ζήτηση για βενζίνη, που έχει περισσότερο να κάνει με τις ιδιωτικές μετακινήσεις και ταξίδια, δεν είχε την ίδια υποχώρηση, καθώς η μείωση σε σχέση με την ίδια περίοδο έναν χρόνο ήταν περίπου 2%. Και αυτό παρά τη μείωση των τιμών των καυσίμων το τελευταίο διάστημα. Το καλοκαίρι που αυξάνονται οι μετακινήσεις αναψυχής αναμένεται να αυξηθεί η ζήτηση αλλά οι εκτιμήσεις είναι ότι θα είναι μικρότερη από πέρσι.

Η υποχώρηση της ανάπτυξης

Σε αυτό το φόντο έχει ενδιαφέρον η υποχώρηση των ρυθμών ανάπτυξης που καταγράφεται στο πρώτο τρίμηνο του 2023. Σε ετήσια βάση η αμερικανική ανάπτυξη είχε ανάπτυξη 1,1% στο πρώτο τρίμηνο του 2023.

Αυτό αποτελεί μια σχετικά απότομη επιβράδυνση από τον ρυθμό 2,6% που καταγράφτηκε στο τελευταίο τρίμηνο του 2023 και ήταν αρκετά κάτω από το 2% στο οποίο συνέκλιναν οι προβλέψεις των ειδικών.

Η υποχώρηση αυτή γίνεται πιο έντονη εάν δούμε ότι την ίδια περίοδο άλλες χώρες τα πήγαν καλύτερα από το αναμενόμενο, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την κινεζική οικονομία που κατέγραψε ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 4,5% για το πρώτο τρίμηνο του 2023, αποδεικνύοντας ότι η απόφαση της κινεζικής κυβέρνησης για ριζική αλλαγή πολιτικής σε σχέση με τα περιοριστικά μέτρα για την πανδημία οδήγησε σε σημαντική αύξηση της κατανάλωσης και τόνωση συνολικά της οικονομικής δραστηριότητας.

Την ίδια ώρα δεν φαίνεται ακόμη να υποχωρεί ο πληθωρισμός, καθώς δύο δείκτες που σχετίζονται με τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ συνέχισαν να κινούνται ανοδικά.

Καταρχάς ο δείκτης κόστους εργασίας του υπουργείου Εργασίας είχε μια αύξηση 1,2% στο πρώτο τρίμηνο του 2023, πάνω από το 1% που ήταν το ποσοστό του τελευταίου τριμήνου του 2023 και ελαφρά πάνω από τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων για 1,1%. Πάντως σε ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων υπήρξε υποχώρηση στους ρυθμούς αύξησης των αποδοχών.

Την ίδια στιγμή ο Δείκτης Τιμών Εξόδων Προσωπικής Κατανάλωσης (PCE), ένας δείκτης που δεν περιλαμβάνει τις τιμές των προϊόντων που έχουν υψηλό βαθμό μεταβολών εξαιτίας συγκυριακών παραμέτρων όπως είναι η ενέργεια και τα τρόφιμα, δηλαδή ουσιαστικά ένας δείκτης «δομικού» πληθωρισμού, τον οποίο μάλιστα παρακολουθεί πάντα προσεκτικά η FED, επέμεινε τον Μάρτιο στο 4,6%, πάνω από τις προβλέψεις, ενώ έγινε και διόρθωση ανοδική του δείκτη για τον Φεβρουάριο στο 4,7%.

Αυτό σημαίνει ότι δύσκολα μπορεί αυτή τη στιγμή η FED να αλλάξει πορεία σε σχέση με τις αυξήσεις στα επιτόκια, στο βαθμό που επιμένει ο πληθωρισμός.

Τα σημάδια της ύφεσης και τα διλήμματα πολιτικής

Η επιμονή του πληθωρισμού παρότι φαίνεται ότι κάπως αρχίζουν να καταγράφονται σημάδια υποχώρησης της οικονομικής δραστηριότητας, υποχώρηση που είναι άλλωστε και ο τελικός σκοπός της αύξησης των επιτοκίων, διαμορφώνει ένα σχετικά δύσκολο πεδίο για την αύξηση πολιτικής.

Και αυτό γιατί θα πρέπει να αναζητηθεί η ισορροπία ανάμεσα στην αντιμετώπιση των πληθωριστικών πολιτικών και την αποφυγή μιας ύφεσης που θα μπορούσε να έχει συνολικότερες αρνητικές επιπτώσεις.

Μάλιστα στις αρχές Απριλίου η Bank of America ανακοίνωσε ότι πληθαίνουν τα σημάδια ότι η αμερικανική οικονομία θα μπει σε ύφεση, παρά την αντοχή και της αγοράς εργασίας και της ιδιωτικής καταναλωτικής δαπάνης.

Ειδικότερα η τράπεζα επεσήμανε τις ακόλουθες παραμέτρους: (α) την υποχώρηση της βιομηχανικής δραστηριότητας, με τα σημάδια συρρίκνωσης της μεταποίησης, (β) την υποχώρηση στις παραγγελίες που συνεπάγεται η υποχώρηση της βιομηχανικής δραστηριότητας, (γ) την υποχώρηση των κερδών ανά μετοχή (EPS), (δ) την ενδεχόμενη αντιστροφή της καμπύλης αποδόσεων στα ομόλογα, και (ε) την υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου.