CSI Προϊστορία: Μενταγιόν 20.000 ετών περιείχε ακόμα DNA της ιδιοκτήτριας

Οι παλαιοντολόγοι που εντόπισαν αυτό το τρύπιο δόντι ελαφιού σε μια σπηλιά της Σιβηρίας κατέβαλαν κάθε δυνατή προσπάθεια να μην μολύνουν το εύρημα με το δικό τους γενετικό υλικό.

Φορώντας μάσκες και γάντια ανέσυραν προσεκτικά τον αρχαίο κυνόδοντα, ο οποίος είχε τρυπηθεί για να γίνει μενταγιόν, και τον υπέβαλαν σε μια νέα τεχνική για την απομόνωση γενετικού υλικού.

Η προσπάθεια απέδωσε με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο: μέσα στους πόρους του δοντιού υπήρχαν ακόμα ίχνη DNA της γυναίκας που το έφτιαξε ή το φορούσε πριν από περίπου 20.000 χρόνια.

Ήταν μια γυναίκα της Εποχής του Λίθου που παρουσίαζε στενή συγγένεια με μια ομάδα κυνηγών-τροφοσυλλεκτών που ήταν γνωστό ότι ζούσε πιο ανατολικά στη Σιβηρία, αναφέρει η ερευνητική ομάδα στο περιοδικό Nature.

Η νέα μέθοδος απομονώνει DNA από κύτταρα δέρματος, ιδρώτα ή άλλα σωματικά υγρά που απορροφήθηκαν από πορώδη υλικά –δόντια, οστά ή χαυλιόδοντες- όταν κάποιος τα άγγιξε ή τα φορούσε.

Η διαδικασία απαιτεί την εμβάπτιση του αντικειμένου σε ένα θερμό διάλυμα, χωρίς όμως να το αλλοιώνει.

«Οι εγκληματολόγοι δεν θα εκπλαγούν με το γεγονός ότι ανθρώπινο DNA μπορεί να απομονωθεί από ένα αντικείμενο που χρησιμοποιούταν συχνά» δηλώνει ο Ματίας Μέγιερ του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας «Μαξ Πλανκ» στη Λειψία της Γερμανίας, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

«Είναι όμως εντυπωσιακό που είναι εφικτό ακόμα και έπειτα από 20.000 χρόνια» σχολιάζει σε ανακοίνωση του ερευνητικού ιδρύματος.

Αντικείμενα που χρησιμοποιήθηκαν ως εργαλεία ή ως κοσμήματα προσφέρουν σε αρχαιολόγους και παλαιοανθρωπολόγους πολύτιμες πληροφορίες για τον πολιτισμό του παρελθόντος, μέχρι σήμερα όμως η αντιστοίχιση των αντικειμένων με συγκεκριμένα άτομα ήταν σχεδόν αδύνατη.

«Αυτά τα αντικείμενα που φτιάχτηκαν στο μακρινό παρελθόν είναι για μένα εξαιρετικά συναρπαστικά δεδομένου ότι μας επιτρέπουν να ανοίγουμε ένα μικρό παράθυρο πίσω στον χρόνο και να ρίχνουμε μια ματιά στις ζωές αυτών των ανθρώπων» δήλωσε στο Reuters η μοριακή βιολόγος Ελένα Έσελ του «Μαξ Πλανκ», πρώτη συγγραφέας της δημοσίευσης.

«Καθώς κρατούσα το αντικείμενο, ένας χείμαρρος αποριών γέμισε το μυαλό μου. Ποιο ήταν το πρόσωπο που το έφτιαξε; Πέρασε άραγε αυτό το αντικείμενο από τη μια γενιά στην άλλη, από μια μητέρα στην κόρη της, από έναν πατέρα στον γιο του; Το γεγονός ότι μπορούμε να αρχίσουμε να απαντάμε σε αυτά τα ερωτήματα με γενετικά εργαλεία μού φαίνεται απίστευτο» είπε.

Τα αρχαιότερα γνωστά κοσμήματα έχουν βρεθεί στην Αφρική, λίκνο της ανθρωπότητας, και χρονολογούνται στα 100.000 χρόνια πριν, πολύ μετά την εμφάνιση του Homo sapiens πριν από τουλάχιστον 300.000 χρόνια, ανέφερε η Μαρί Σορέσι του Πανεπιστημίου του Λάιντεν στην Ολλανδία, επικεφαλής αρχαιολόγος της ερευνητικής ομάδας.

Το τρύπιο δόντι καναδικού ελαφιού (του είδους Cervus canadensis) βρέθηκε στο περίφημο σπήλαιο Ντενίσοβα της Σιβηρίας, όπου είχαν ανακαλυφθεί τα πρώτα οστά των «Ντενίσοβαν», ενός μυστηριώδους είδους ή υποείδος ανθρώπου που ζούσε στην περιοχή πριν από περίπου 200.000 χρόνια.

Το ίδιο σπήλαιο είχε πάντως φιλοξενήσει και Νεάντερταλ και σύγχρονους ανθρώπους, όπως μαρτυρούν τα οστά και τα εργαλεία που βρέθηκαν στο δάπεδό του.

Η νέα μέθοδος είναι τεχνικά απαιτητική, θα επέτρεπε όμως στους παλαιοντολόγους να προσδιορίζουν αν ένα αντικείμενο φτιάχτηκε από Homo sapiens ή συγγενικά, εξαφανισμένα είδη.

Θα μπορούσε επίσης να αποκαλύψει νέα στοιχεία για τους κοινωνικούς ρόλους και τον καταμερισμό της εργασίας ανάμεσα στα δύο φύλα.

Όπως επισήμανε η Σορέσι, «η μελέτη ανοίγει τεράστιες ευκαιρίες για να ανασυνθέσουμε τον ρόλο συγκεκριμένων ατόμων στο παρελθόν ανάλογα με το φύλο και την καταγωγή τους».