Μάργκαρετ Θάτσερ: Ταυτίστηκε με τις γυναίκες ως ηττημένη και όχι ως νικήτρια

Στις 4 Μαΐου 1979 η Μάργκαρετ Θάτσερ (1925-2013), η τότε επικεφαλής των «Τόρηδων», του Συντηρητικού Κόμματος της Μεγάλης Βρετανίας, έγινε η πρώτη γυναίκα που ανήλθε στον πρωθυπουργικό θώκο του Ηνωμένου Βασιλείου, έχοντας επικρατήσει στην εκλογική αναμέτρηση της προτεραίας, 3ης Μαΐου 1979, με ποσοστό 43,9% και 339 έδρες.

Άνθρωπος με ακατάβλητη αποφασιστικότητα, που κατάφερε να κερδίσει τρεις αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις (1979, 1983, 1987), η Θάτσερ (Μάργκαρετ Χίλντα Ρόμπερτς, το πατρικό της) αγαπήθηκε αλλά και μισήθηκε από τους Βρετανούς.

Σε κάθε περίπτωση, η «κόρη του μπακάλη», όπως την είχαν αποκαλέσει εξαιτίας της ταπεινής καταγωγής της, ή Σιδηρά Κυρία, όπως έγινε ευρύτατα γνωστή λόγω της ασυμβίβαστης πολιτικής της και του ύφους της ηγεσίας της, κατάφερε να αποτελέσει την πλέον αξιόλογη μετά τον Ουίνστον Τσώρτσιλ πολιτική προσωπικότητα της Μεγάλης Βρετανίας κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα.

Η οικονομική και πολιτική ιδεολογία της, ο πασίγνωστος «θατσερισμός», εφαρμόστηκε απαρέγκλιτα στα χρόνια της παντοδυναμίας της προς μεγάλη δόξα της ελεύθερης αγοράς, κατεγράφη δε ομόφωνα στα λεξικά ως συνώνυμο του πλέον σκληρού φιλελευθερισμού, του λεγόμενου νεοφιλελευθερισμού.

Κοντολογίς, η Θάτσερ υπήρξε πρέσβειρα του οικονομικού φιλελευθερισμού, του κοινωνικού συντηρητισμού, αλλά και της ιδέας του μεγαλείου της Μεγάλης Βρετανίας.

Λίγες ημέρες μετά την παραίτηση της Θάτσερ από την πρωθυπουργία του Ηνωμένου Βασιλείου, στις 22 Νοεμβρίου 1990, η Beatrix Campbell, βρετανίδα συγγραφέας, δημοσιογράφος και ακτιβίστρια μαρξιστικού προσανατολισμού, έγραψε για εκείνη ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα The Sunday Times.

Από το κείμενο αυτό της Campbell προέρχονται τα ακόλουθα αποσπάσματα:

Πρώτη φορά στην ακούραστη βασιλεία της μίλησε η Μάργκαρετ Θάτσερ για τον εαυτό της ως να ήταν μια γυναίκα σαν όλες τις άλλες. Η ειρωνεία έγκειται στο ότι αυτό συνέβη ακριβώς στο λυκόφως της — και όχι στις ημέρες του θριάμβου. Η Θάτσερ ταυτίστηκε με τις γυναίκες ως ηττημένη και όχι ως νικήτρια.

Σε συνέντευξη που παραχώρησε μετά την παραίτησή της είπε το εξής εκπληκτικό: «Όταν μια γυναίκα είναι δυνατή, είναι στρίγκλα. Όταν ένας άνδρας είναι δυνατός, τότε είναι σωστός». Αυτό βέβαια μας βάζει σε σκέψεις για το πώς θα άκουγε η τέως πρωθυπουργός την ίδια της τη φωνή όταν πριν από χρόνια —το 1982— ανέκραζε: «Σιχαίνομαι αυτές τις στριγκιές φωνές που βγάζουν κάτι φεμινίστριες».

Η Θάτσερ προσέφερε στις γυναίκες τη δύναμή της, κι αυτό τους άρεσε. Εκείνο που δεν προσέφερε όμως ήταν η μεταμόρφωση της αρσενικής πολιτικής σε θηλυκή. Ως πρωθυπουργός, αντί να αλλάξει την υπαρξιακή αποστολή της γυναίκας, περιέφερε απροκάλυπτα την υπεροψία της. Ασκούσε την εξουσία ως μια μοναχική γυναίκα ανάμεσα σε άνδρες — δεν τη μοιράστηκε κατά κανέναν τρόπο με τις ομόφυλές της. Η αδυναμία των υπόλοιπων γυναικών επιβεβαίωνε τη δική της απαράμιλλη ευελιξία: μοναδικό φουστάνι που έπλεε σε έναν ωκεανό από κοστούμια.

Μας έρχονται στο νου τα λόγια που είπε για τη Θάτσερ μια άλλη επιτυχημένη πολιτικός των Τόρηδων: «Η πρωθυπουργός ήταν τόσο απομονωμένη, ώστε πήγε με το μέρος των ανδρών. Πέρα για πέρα. Δεν ξέρετε όμως τι τράβηξε μέσα της! Κατά βάθος είναι όπως όλες μας, με τα ίδια ακριβώς γυναικεία ένστικτα. Πραγματικά δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσα έχει περάσει!»

Ποια εικόνα της Μάργκαρετ Θάτσερ θα έπρεπε να πιστέψουμε; Δύσκολο να αποφανθούμε. Και σ’ αυτό ακριβώς συνίσταται το εντελώς σύγχρονο πολιτικό προφίλ της Θάτσερ: σε μια κινητικότητα και σε μια πολλαπλότητα ταυτοτήτων, που ίσως μόνο μια γυναίκα θα μπορούσε να επιτύχει. Μια αναδρομή στην πολιτική της καριέρα θα μας βοηθήσει να εξιχνιάσουμε το μυστήριο της επιτυχίας της ως πρωθυπουργού και της αποτυχίας της να αφήσει κάποια θετική κληρονομιά για τη νέα γυναίκα.

[…]

Όταν, το 1976, η Σοβιετική Ένωση έδωσε στη Θάτσερ το παρατσούκλι Σιδηρά Κυρία, η βρετανίδα πρωθυπουργός εκφώνησε τον ακόλουθο περίφημο λόγο: «Κυρίες και κύριοι, βρίσκομαι κοντά σας σήμερα με το πράσινο αυτό ρούχο (σ.σ. μια βραδινή τουαλέτα), ελαφρώς μακιγιαρισμένη, με τα μαλλιά μου ανεπαίσθητα κυματιστά… η Σιδηρά Κυρία του Δυτικού Κόσμου! Εγώ! Ένας Ψυχρός Πολεμιστής; Ωραία λοιπόν, ναι, αν έτσι επιμένουν να ερμηνεύουν τον τρόπο με τον οποίον υπερασπίζομαι τις αξίες και τις βασικές ελευθερίες του δικού μας τρόπου ζωής».

Αυτή η γυναίκα ήταν πράγματι ένας πολεμιστής.