Ανοιχτό μυαλό, αυτή η υπερδύναμη

Ο Τζος Εϊβερι είναι ένας 48χρονος μηχανικός λογισμικού και δικηγόρος από τη Βιρτζίνια των ΗΠΑ. Οταν ήταν οκτώ χρόνων, του έκαναν δώρο μία φωτογραφική μηχανή και από τότε ασχολείται ερασιτεχνικά με τη φωτογραφία. Τον περασμένο Σεπτέμβριο βρήκε μία νέα δημιουργική διέξοδο, το πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης (AI) Midjourney, ένα εργαλείο παραγωγής εικόνων μέσω προτροπής κειμένου. Οι δυνατότητές του τον συνάρπασαν, μπορούσε πια να δημιουργεί τέχνη χωρίς να χρειάζεται να αντιμετωπίζει τα κοινωνικά του άγχη – και σύντομα, άρχισε να αναρωτιέται αν θα μπορούσε να φτιάξει AI εικόνες που να περνάνε για φωτογραφίες. Εφτιαξε λοιπόν έναν λογαριασμό στο Instagram και άρχισε να ποστάρει πορτρέτα γοητευτικών, αλλά μη πραγματικών, ανθρώπων, χωρίς να διευκρινίζει την προέλευσή τους.

Ο ίδιος πιστεύει πως αρχικά, ελάχιστοι πίστευαν ότι οι φωτογραφίες ήταν αληθινές: «τα μάτια και το δέρμα δεν ήταν ρεαλιστικά». Εφτιαξε όμως αυτά τα προβλήματα με μια δόση Adobe Photoshop, κι εκεί ήταν που άρχισαν να συρρέουν χρήστες στον λογαριασμό του, ρωτώντας στα σχόλια τι μηχανή και τι φακούς χρησιμοποιούσε. Απαντώντας, τους έλεγε τι εξοπλισμό επιστράτευε για τις πραγματικές φωτογραφίες του ή συμπεριελάμβανε στην προτροπή κειμένου. Οσο πολλαπλασιάζονταν οι «ακόλουθοι» και εντεινόταν η απάτη, ωστόσο, τόσο πιο άσχημα ένιωθε: στο τέλος έχασε τον ύπνο του. Αποφάσισε λοιπόν να πει στον ειδικευμένο ιστότοπο Ars Technica τι είχε κάνει, να προσθέσει μια αναφορά στην AI στη βιογραφία του στο Instagram και να αρχίσει να απαντά ειλικρινά στους ακολούθους του. Αναγκάστηκε να μπλοκάρει καμιά 30αριά άτομα, αλλά η γενικότερη αντίδραση ήταν θετική, ο λογαριασμός του έχει φτάσει στους 40.000 ακολούθους και η ζωή συνεχίζεται.

Αυτή ήταν μια μάλλον ανώδυνη, μάλλον ακίνδυνη ιστορία. Δεν ισχύει το ίδιο για τις δεκάδες δημιουργίες του Midjourney που κατέκλυσαν από τον Μάρτιο, όταν κυκλοφόρησε η πέμπτη κατά σειρά βερσιόν του, το Ιντερνετ – για να γίνουν σύντομα viral. H φωτογραφία του Πάπα Φραγκίσκου με λευκό φουσκωτό μακρύ μπουφάν Balenciaga.

Οι φωτογραφίες του Ντόναλντ Τραμπ να συλλαμβάνεται βίαια από αστυνομικούς, ενώ προβάλλει αντίσταση, ή να υπογράφει χαρτιά φορώντας την παραδοσιακή πορτοκαλί φόρμα των αμερικανών κρατουμένων στις φυλακές.

Οι φωτογραφίες του Εμανουέλ Μακρόν στους διαλυμένους από τις ταραχές δρόμους του Παρισιού, που κυκλοφόρησαν στις 19 Μαρτίου, στο περιθώριο του τέταρτου γύρου κινητοποιήσεων των γαλλικών συνδικάτων ενάντια στη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση την οποία επέβαλε η κυβέρνησή του. Η φωτογραφία ενός γάλλου υπερηλίκου με μωλωπισμένο, ματωμένο πρόσωπο που κυκλοφόρησε στις 29 Μαρτίου, την επομένη ενός νέου γύρου κινητοποιήσεων, ο οποίος σημαδεύτηκε από συγκρούσεις με τις δυνάμεις της τάξης. Και ούτω καθεξής.

Οσο για το πόσο επικίνδυνη είναι αυτή η τάση, πόσο μπερδεύει το αληθινό με το ψεύτικο και την πληροφόρηση με την παραπληροφόρηση, το επιβεβαίωσε, στα μέσα Απριλίου, το γεγονός ότι πολλοί χρήστες θεώρησαν ψεύτικη την εμβληματική φωτογραφία που τράβηξε ένας φωτογράφος του Reuters, ο Στεφάν Μαέ, με τα γαλλικά ΜΑΤ να έχουν αποκλείσει την είσοδο στο Συνταγματικό Συμβούλιο.

Χάος την Πρωτομαγιά

Περίεργο πράγμα, όμως, μετά την Πρωτομαγιά, και τον 13ο κατά σειρά γύρο απεργιών και διαδηλώσεων των γαλλικών συνδικάτων, παρά την πρωτοφανή για την τελευταία 20ετία συμμετοχή και τις σκηνές αστικού χάους, δεν έχει κάνει την εμφάνισή της στα σόσιαλ μίντια καμία εικόνα δημιουργημένη από AI. Ο γαλλικός Τύπος το αποδίδει σε μία απλή αλλά σημαντική αλλαγή, που έγινε στις 6 Απριλίου, όταν ο γενικός διευθυντής του Midjourney, ο Ντέιβιντ Χολτς, ανακοίνωσε πως η εταιρεία του βάζει τέλος στη δωρεάν δοκιμή του προγράμματος εξαιτίας «εξωφρενικής ζήτησης και κατάχρησης». Μέσα σε έναν μήνα, το Midjourney είχε κερδίσει 14 εκατομμύρια νέους χρήστες. Οι δικλίδες ασφαλείας που είχε υιοθετήσει η εταιρεία όμως αποδείχθηκαν ανεπαρκείς ώστε να αποτρέψουν την κατάχρηση του προγράμματος στη δωρεάν δοκιμή. Η εταιρεία όρισε λοιπόν συνδρομή ακόμα και για το πιο βασικό της πακέτο, και αυτό αναπροσανατόλισε τη χρήση του Midjourney προς ένα επαγγελματικό κοινό – χρήστες που θέλουν να δημιουργήσουν γρήγορα και οικονομικά εικόνες για κινούμενα σχέδια, διαφημίσεις ή βιντεοπαιχνίδια, και όχι τόσο να μιμηθούν δημοσιογραφικές φωτογραφίες.

Είναι άγριοι οι καιροί, και η τεχνητή νοημοσύνη (μπορεί να) τους κάνει ακόμα αγριότερους. Είναι όμως έωλη η ιδέα ότι είμαστε έρμαιά της: μία απλή επιβολή συνδρομής από μία μόνο εταιρεία μείωσε σημαντικά τον όγκο των πλαστών, AI εικόνων που εμφανίζονται στα σόσιαλ μίντια. Είναι βέβαιο πως οι επαγγελματίες της παραπληροφόρησης θα επανακάμψουν δριμύτεροι, το βασικό συνδρομητικό πακέτο στο Midjourney δεν είναι και τόσο ακριβό και σύντομα αναμένεται να κυκλοφορήσει νέα, βελτιωμένη βερσιόν του πιο διάσημου AI εργαλείου δημιουργίας εικόνων, με υψηλότερη ανάλυση εικόνας, βελτιωμένη «επεξεργασία φυσικής γλώσσας», μεγαλύτερη κατανόηση, δηλαδή, των κειμένων των χρηστών, βελτιωμένα χέρια, κ.ο.κ. Ομως κανείς, μα κανείς, δεν πέφτει (τουλάχιστον όχι για πολύ…) θύμα της παραπληροφόρησης ερήμην του: λίγο ανοιχτό μυαλό χρειάζεται, ώστε να μην ψάχνει να δει αυτό που ο ίδιος θέλει να δει, και λίγη καλοπροαίρετη καχυποψία, ώστε να μη βλέπει αυτό που άλλοι έχουν βαλθεί να δει.