Ο Ερντογάν στην κρίση της γυναικείας ψήφου στην Τουρκία

Ακόμη και η τελευταία ψήφος μετρά στις πιο αμφίρροπες εκλογές, προς τις οποίες οδεύει πια ολοταχώς η γειτονική Τουρκία.

Το τοπίο παραμένει δημοσκοπικά «θολό» εννιά ημέρες πριν την κρίσιμη αναμέτρηση της 14ης Μαΐου για την ανάδειξη νέας Εθνοσυνέλευσης και, πρωτίστως, νέου προέδρου.

Καθώς η προεκλογική περίοδος μπαίνει στην τελική ευθεία της, το κλίμα γίνεται όλο και πιο πολωμένο και δηλητηριώδες, με ανοιχτά όλα τα σενάρια για τους συσχετισμούς δυνάμεων, αλλά και για το τι μέλλει γενέσθαι την επόμενη ημέρα.

Κατά τραγική δε ειρωνεία, σε αντίθεση με την θέση που κατέχουν σήμερα στην Τουρκία επί ηγεμονίας Ερντογάν, οι γυναίκες έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις κάλπες, ως μια από τις μεγαλύτερες «δεξαμενές» ψήφων.

Αριθμητικά αντιστοιχούν σχεδόν στο ήμισυ του εκλογικού σώματος. Εδώ και 20 χρόνια, το πιο συντηρητικό κομμάτι τους ψήφιζε «δαγκωτό» Ερντογάν.

Σε αυτές τις εκλογές ωστόσο τα πράγματα δείχνουν να έχουν αλλάξει. Από τα κυρίαρχα ερωτήματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι: «τι θα ψηφίσει η Νουρσεμά»;

Μπορεί το πρόσωπο να είναι εικονικό, έχει ωστόσο αναχθεί στη γείτονα σε κεντρική πολιτικο-κοινωνική αναφορά του διλήμματος, με το οποίο βρίσκονται πλέον αντιμέτωπες πολλές από τις έως τώρα πιστές ψηφοφόρους του Τούρκου προέδρου και του κόμματος του, του ισλαμοσυντηρητικού AKP.

Η Νουρσεμά είναι ένας από τους χαρακτήρες μιας από τις πιο δημοφιλείς τηλενουβέλες στην Τουρκία, με τίτλο «Kızılcık Şerbeti»: «Κράνμπερι Σορμπέ».

Πολιτικά φορτισμένη, η τηλεοπτική σειρά καταγράφει τη σύγκρουση δύο διαφορετικών κόσμων στην Τουρκία: των υποστηρικτών του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους και του μπλοκ των ισλαμοσυντηρητικών-υπερεθνικιστών.

Στο σενάριο, η Νουρσεμά είναι μια νεαρή μουσουλμάνα, μεγαλωμένη σε συντηρητική οικογένεια.

Θρησκευόμενη, φορά μαντήλα και έχει όνειρα για καριέρα.

Όμως αυτά καταρρέουν, όταν οι γονείς της την αναγκάζουν να παντρευτεί τον γιο μιας «ευσεβούς οικογένειας».

Στην πρώτη νύχτα του γάμου τους την κακομεταχειρίζεται, επιχειρεί να τη βιάσει και τελικά την σπρώχνει στο κενό μέσα από ένα παράθυρο, καθώς αυτή προσπαθεί να του ξεφύγει.

«Κουκουλώνοντας» την έμφυλη βία

Σε μια χώρα που έχει αποχωρήσει από το 2021 από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης -κατ’ εντολήν του προέδρου Ερντογάν- και οι γυναικοκτονίες αυξάνονται επικίνδυνα (23 μόνο μέσα στον Μάρτιο, σύμφωνα με την ποινικά διωκόμενη σήμερα τουρκική οργάνωση We Will Stop Feminicide Platform), η σκηνή χτύπησε ευαίσθητες «χορδές».

Μεγάλο μέρος του γυναικείου κοινού, που παρακολουθεί με μανία τη σειρά, ταυτίστηκε με αυτή την αποτύπωση της σκληρής πραγματικότητας, είτε βάσει ιδίων βιωμάτων ή ανάλογων τραυματικών εμπειριών ατόμων του οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος.

Όμως το Ανώτατο Συμβούλιο Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης (RTÜK) -κύριος φορέας κρατικής λογοκρισίας στην Τουρκία- επέβαλε προσωρινή απαγόρευση στη μετάδοση της σειράς για πέντε εβδομάδες (βολικά μέχρι τις παραμονές των εκλογών) και βαρύ πρόστιμο στην παραγωγή για υποκίνηση σε βία.

Υποκριτικά τα μέλη του RTÜK -οκτώ άνδρες και μια γυναίκα- υποστήριξαν ότι «δεν υπάρχει ανδρική βία στη χώρα».

Στη δε θέση του «Kızılcık Şerbeti» προβλήθηκε ντοκιμαντέρ για την ισλαμοφοβία.

Η πρωτοφανής μεθόδευση να κρυφτεί «κάτω από το χαλί» ένα νοσηρό φαινόμενο στην τουρκική κοινωνία ενέτεινε τον προβληματισμό, κυρίως στις νεαρές συντηρητικές γυναίκες.

«Αν νικήσει ο Ερντογάν, η καταγγελία της Νουρσεμά ότι κακοποιήθηκε δεν θα ληφθεί υπόψη και θα προστατευτεί ο ψυχοπαθής, που πέταξε τη γυναίκα του από το παράθυρο την ημέρα του γάμου τους», έγραψε στο Twitter ο Γκιουρσέλ Τεκίν, κουρδικής καταγωγής βουλευτής και πρώην αντιπρόεδρος του CHP, της κεμαλικής νυν αξιωματικής αντιπολίτευσης.

«Αν κερδίσει ο Κιλιτσντάρογλου», προσέθεσε, «η Νουρσεμά θα κάνει μήνυση στον άντρα της, θα χωρίσει και θα κάνει μια νέα αρχή».

Επιχειρώντας άνοιγμα στο συντηρητικό τμήμα των ψηφοφόρων, ο Αλεβίτης αντίπαλος του Ερντογάν στη διεκδίκηση της προεδρίας έχει δεσμευτεί για διατήρηση του δικαιώματος των γυναικών να φορούν μαντίλα.

«Ο κ.Κεμάλ δεν θα σας αφήσει ποτέ να χάσετε όσα έχετε κερδίσει», αναφέρει σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα που απευθύνεται ειδικά στις συντηρητικές γυναίκες.

Γυρνούν την «πλάτη» στον Ερντογάν

Μέχρι πρότινος θεωρούσαν τον Ερντογάν και το AKP «σωτήρες», που ήραν τους σχετικούς θρησκευτικούς περιορισμούς και τους έβγαλαν από την κοινωνική και εργασιακή περιθωριοποίησή τους.

Τώρα ωστόσο φοβούνται ότι μπορεί να γίνουν, μαζί με τους σκληροπυρηνικούς εταίρους του στη «Λαϊκή Συμμαχία», οι νέοι τους δυνάστες…

Το καταγράφει πρόσφατη έρευνα του Ιδρύματος για τη Σοσιαλδημοκρατία SODEV.

Όπως προκύπτει, μόνο το 68,7% των γυναικών που ψήφισαν το AKP το 2018 είναι πιθανό να ψηφίσουν ξανά σε αυτές τις εκλογές το νυν κυβερνών κόμμα.

Από τις υπόλοιπες, το 7,8% δήλωσε ότι θα ψηφίσει το CHP, το κόμμα του Κιλιτσντάρογλου, ενισχύοντας έτσι το έρεισμά του στις συντηρητικές γυναίκες.

Άλλο ένα 2% είπε ότι προτιμά το εθνικιστικό «Καλό Κόμμα» της Μεράλ Ακσενέρ, που συμμετέχει στην αντιπολιτευόμενη «Συμμαχία του Έθνους» και είναι μόλις ένα από τα δύο πολιτικά κόμματα της Τουρκίας με επικεφαλής γυναίκα. Το έτερο είναι το αριστερό-φιλοκουρδικό HDP.

Ένα 14% δήλωσε αναποφάσιστο για το πώς θα ψηφίσει στις βουλευτικές εκλογές.

Παραμένει έτσι ανοιχτό το ενδεχόμενο ανατροπής των προγνωστικών για αυτή την αναμέτρηση υπέρ του «στρατοπέδου» Ερντογάν, ενόσω οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν ήττα του στις προεδρικές.

Στο «ζύγι» άλλωστε μπαίνουν πλέον πρόσθετα «βαρίδια».

Στην βίαιη φτωχοποίηση από τον πληθωρισμό, στο χάσμα στις αμοιβές των φύλων και στην σκληροπυρηνική στάση του Τούρκου προέδρου ως προς τα δικαιώματα των γυναικών -ειδικά σε θέματα ενδοοικογενειακής βίας και των πρόωρων γάμων- τώρα προστίθενται οι όροι των σκληροπυρηνικών εταίρων του Ερντογάν. Νέων και παλιών…

Οι γυναίκες στο «στόχαστρο»

Σχεδόν ομόφωνα τα κόμματα που συμμετέχουν ή συνεργούν με το AKP στο πλαίσιο της «Λαϊκής Συμμαχίας» τάσσονται υπέρ ακόμη και της κατάργησης του Νόμου 6284.

Του μοναδικού ουσιαστικά που παραμένει -έστω και τυπικά- σε ισχύ για την πρόληψη της ενδοοικογενειακής βίας στην Τουρκία.

Προς την κατεύθυνση αυτή πιέζουν το ακροδεξιό MHP του Ντεβλέτ Μπαχτσελί και τα τρία μικρότερα, πλην υπερθενικιστά ισλαμιστά μέλη της κυβερνητικής συμμαχίας.

Ήτοι το Κόμμα Μεγάλης Ενότητας (BBP) του Μουσταφά Ντεστιτζί.

Το Κόμμα Ελεύθερου Αγώνα (HÜDA PAR) του Ζεκερίγια Γιαπιτζιόγλου -που κατεβάζει υποψήφιους με τη λίστα του AKP και ανέφερε ότι η κατάργηση του νόμου προβλέπεται στο πρωτόκολλο συμμαχίας με τον Ερντογάν- καθώς και το Νέο Κόμμα Ευημερίας (YRP) του Φατίχ Ερμπακάν.

Το τελευταίο έφτασε μάλιστα στο σημείο να «εξαφανίσει» τη φωτογραφία της μοναδικής γυναίκας που κατεβάζει υποψήφια στις βουλευτικές εκλογές.

Στο εξωτερικό του λεωφορείου που χρησιμοποιεί στην προεκλογική περιοδεία του απεικονίζονται όλοι οι άνδρες υποψήφιοι του κόμματος και στη θέση της Τσιντέμ Σετσκίν υπάρχει μόνο μια σκιά.

Μιλώντας στην τουρκική υπηρεσία του BBC, αξιωματούχος του YRP το απέδωσε σε άρνηση της ίδιας της υποψήφιας να χρησιμοποιηθεί η φωτογραφία της και σε… λάθος του γραφίστα.

Η πατριαρχική δομή των κομμάτων, και δη της κυβερνητικής συμμαχίας, είναι πάντως πασιφανής στον χαμηλό αριθμό-ρεκόρ των γυναικών υποψηφίων στις εκλογές της 14ης Μαΐου.

Η αναμενόμενη υποεκπροσώπηση του φύλου στο νέο κοινοβούλιο και ο περιορισμός του ρόλου τους στην λήψη αποφάσεων αποτελεί εύλογα μια πρόσθετη πηγή ανησυχίας.

Και δη στο ενδεχόμενο επανεκλογής του AKP και του Ερντογάν…