Ο φθινοπωρινός του βίου καιρός

Μία από τις λίγες κατηγορίες του πληθυσμού που μπορείς να την κοιτάζεις συγκαταβατικά, αφ’ υψηλού, ακόμα και να τη χλευάζεις δίχως τον κίνδυνο να κατηγορηθείς για ρατσισμό, είναι η αποκαλούμενη «τρίτη ηλικία».

Οι άνω των 70, των 75, των 80; Εξαρτάται από το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον. Ενας χειρώνακτας βγαίνει εκτός μάχης πολύ νωρίτερα συνήθως από έναν γραφειοκράτη. Οι δικηγόροι σπάνια και εξαιρετικά απρόθυμα καταθέτουν την άδεια άσκησης επαγγέλματος, ενώ ο θρυλικός Γιώργος Αυλάμης, από τους κορυφαίους χειρουργούς του 20ού αιώνα, κρατούσε το νυστέρι μέχρι τα 90 του. Να μη μιλήσουμε για τους δύο τελευταίους προέδρους των ΗΠΑ, οι οποίοι φλέγονται να κονταροχτυπηθούν ξανά, φιλοδοξώντας να έχουν τα κλειδιά του πυρηνικού οπλοστασίου, ο ένας μέχρι τα 81, ο άλλος μέχρι τα 85 του.

Οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Ασπρα μαλλιά στην κεφαλή, κακά μαντάτα γενικώς. Παλιά οι πρεσβύτεροι είχαν κύρος, διέθεταν τεκμήριο σοφίας. Σώπαινε η οικογένεια, η φατρία, για να ακούσει τον κάθε Νέστορα. Στις μέρες μας, τους αντιμετωπίζουν γενικώς σαν αμελητέες ποσότητες. Η γνώμη τους θεωρείται έωλη, εκτός τόπου και χρόνου. Η ελλιπής τους σχέση με τις ψηφιακές τεχνολογίες αποδεικνύει δήθεν ότι έχουν ξεκουτιάνει, τους κάνει να φαντάζουν σαν απολιθώματα του αναλογικού κόσμου. Προσθέστε τη βαρηκοΐα – ιδίως όταν δεν φοράνε, από φιλαρέσκεια, ακουστικά -, το αργό και ασταθές βάδισμα, την ώρα που τους παίρνει για να ανεβοκατέβουν στα μέσα συγκοινωνίας, για να εκθέσουν στον υπάλληλο της κάθε υπηρεσίας το αίτημά τους. Επόμενο ίσως οι γύρω τους να ξεφυσάνε ανυπόμονα, να τους απευθύνονται στον ενικό, με ανοίκεια οικειότητα. Σε λίγες εβδομάδες θα αναρτηθεί ξανά στα σόσιαλ μίντια το χυδαίο αστειάκι: «Κλείστε την Κυριακή στο σπίτι τη γιαγιά και τον παππού! Μην τους αφήσετε να ψηφίσουν!». Η ηλικιακή γαρ μερίδα τους αλλοιώνει επί το συντηρητικότερο τάχα τα εκλογικά αποτελέσματα…

Δείχνω στους γέρους τον μέγιστο σεβασμό. Κι όχι μονάχα επειδή εκεί που είμαι ήτανε κι εκεί που είναι θα πάω, εφόσον ξεγελάσω για είκοσι ακόμα χρόνια τον θάνατο. Μα διότι συναισθάνομαι τι σθένος απαιτεί ο φθινοπωρινός του βίου καιρός.

Να νιώθεις ολοένα και βαρύτερος κι εντούτοις να σηκώνεσαι αχάραγα, αφού η ανάγκη σου σε ύπνο έχει μειωθεί σε εκνευριστικό βαθμό. Να ντύνεσαι ένα τσικ πιο βαριά από όσο επιτάσσει το μετεωρολογικό δελτίο – το πετσί σου φθαρμένο, δεν αντέχει το κρύο -, η πούντα εφιάλτης, σημαίνει εντριβές, ίσως και ενέσεις από ομήλικη γειτόνισσα με γνώσεις νοσοκόμας. Να σενιάρεσαι – ο νέος ατημέλητος μοιάζει χαριτωμένος, ο γέρος θλιβερός. Να ξεκινάς με προσεκτικά βήματα τις δουλειές, δηλαδή τις βόλτες, της ημέρας. Σουπερμάρκετ, καφενείο – «καφετέριες τις λένε, μπαμπά!» -, τράπεζα…

Στα υποκαταστήματα των τραπεζών, στην αναμονή, κοινωνικοποιούνται οι ηλικιωμένοι. Πολιτικολογούν, κουτσομπολεύουν, έως και φλερτάρουν, κρατώντας μακριά από αδιάκριτα μάτια το βιβλιάριο καταθέσεων. Για αυτό και όσο αραιώνουν οι τράπεζες στις γειτονιές – ας όψεται το e-banking – τόσο εκείνοι μελαγχολούν. Τα διαγνωστικά κέντρα και τα ιατρεία είναι χώροι περιπέτειας. Τους βλέπεις σε ζευγάρια να συνομιλούν με τους γιατρούς, να προσκομίζουν υπερήφανοι ή θορυβημένοι τις εξετάσεις τους, να τις επιδεικνύουν όταν είναι καλές στους υπόλοιπους ασθενείς, να διαπληκτίζονται μεταξύ τους, η γριά να καρφώνει τον γέρο της πως κρυφοπίνει ή κρυφοκαπνίζει. Τις κηδείες γενικά τις αποφεύγουν. Οποτε κάποιος από την κλάση τους πεθαίνει, λακωνικά το σχολιάζουν και πηδάνε σε άλλο θέμα.

Αναρωτιέμαι εάν υπάρχει τρόπος για να ανεχθείς το γήρας. Ενα μεγάλο βρίσκω μόνο θετικό. Οτι δεν έχεις πλέον τίποτα να αποδείξεις. Σε κανέναν. Εκτός συγκλονιστικού απροόπτου το ματς έχει κριθεί, τα γκολ έχουν μπει, το σκορ δεν ανατρέπεται. Μπορείς επιτέλους να παίζεις για το κέφι σου. Να κάνεις ταρζανιές και καραγκιοζιλίκια, να κοροϊδεύεις τον εαυτό σου και τους άλλους, να αντιμετωπίζεις τη ζωή κατάματα ως αυτό που είναι: ένα ευτράπελο αστείο. Πλακατζής γέρος, χαρά Θεού.