Μανώλης Χάρος στο in: H επανάσταση σήμερα είναι η αντίσταση στη λογική της μάζας

Ο Μανώλης Χάρος λατρεύει την λογοτεχνία σχεδόν όσο και την ζωγραφική. Ο σπουδαίος ζωγράφος καταφέρνει πάντα με έναν τρόπο να συνδυάζει τις δύο μεγάλες του αγάπες και με κάθε ευκαιρία ανατρέχει στους έλληνες λογοτέχνες για να ασκήσει έμπνευση.

Αυτή τη φορά ο συνδυασμός των δύο πέτυχε απόλυτα. Ο Μανώλης Χάρος παρουσιάζει την έκθεση «Διονύσιος Σολωμός…δύο φλόγες…Μανώλης Χάρος» στην Πτέρυγα Μακρυγιάννη της Γενναδείου Βιβλιοθήκης και το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό.

Τα εικαστικά έργα του Μανώλη Χάρου και η επιλογή και παρουσίαση κειμένων που εκδίδονται με χαρακτικά σε σύγχρονες βιβλιοφιλικές εκδόσεις (artist book), καθώς και έργα μικτών τεχνικών σε μεγάλες διαστάσεις, προσκαλούν το κοινό να επισκεφτεί και να ξανασκεφτεί το νεανικό έργο του Δ. Σολωμού. Ειδικότερα τον Διάλογο και μια σειρά λυρικών ποιημάτων της πρώιμης περιόδου. Τα έργα αυτά έχουν τύχει εκτενούς σχολιασμού, κυρίως ως τεκμήρια των γλωσσικών ιδεών και των «χρόνων μαθητείας» του Σολωμού.

Σκοπός της έκθεσης είναι αφενός να εντάξει τα έργα αυτά στα ευρύτερα καλλιτεχνικά και πνευματικά περικείμενα της εποχής και αφετέρου να προτείνει μια νέα ανάγνωση των θεματικών της επανάστασης, της ατομικής καλλιτεχνικής δημιουργίας και της δημιουργίας νέων συλλογικοτήτων. Προβάλλει με τον τρόπο αυτό τον Σολωμό, ήδη από τα πρώτα του χρόνια μετά την επιστροφή στη Ζάκυνθο, ως ένα μείζονα ποιητή της Εποχής των Επαναστάσεων, δημιουργώντας ένα διάλογο με τα σύγχρονα εικαστικά δρώμενα και προβληματισμούς.

Ο Μανώλης Χάρος μίλησε στο in για τον Διονύσιο Σολωμό και την επανάσταση σήμερα.

Τι θα δει ο επισκέπτης στην έκθεση;

Ο επισκέπτης θα δει μια σειρά εικαστικών έργων που προήλθαν από την ενασχόλησή μου με το έργο Διάλογος του Δ. Σολωμού. Ξεκινώντας να κάνω τα χαρακτικά για μια βιβλιοφιλική έκδοση (σε 80 αντίτυπα) του κειμένου του Σολωμού και μπαίνοντας σε αυτό το υπέροχο κείμενο που αφορά τη γλώσσα μας και την ελευθερία, έφτιαξα εκτός από τα χαρακτικά, και τα ζωγραφικά έργα που πλαισιώνουν την έκδοση. Έγιναν  επίσης και άλλες τρεις, βιβλιοφιλικές εκδόσεις (33 αντίτυπα) τριών νεανικών ποιημάτων του Δ. Σολωμού.

Στην έκθεση υπάρχει επίσης και μια έκδοση που είναι ένα έργο πολύ ιδιαίτερο, (σε 33 αντίτυπα) που αφορά το ποίημά του «Ο Κρητικός». Τέλος, στην έκθεση υπάρχουν βιτρίνες με εκδόσεις τις εποχής του Σολωμού, από τις συλλογές της Γενναδίου βιβλιοθήκης, που καταδεικνύουν το πνεύμα της εποχής  (Ποίηση και επανάσταση) όπως επίσης και τη διαμάχη γύρω από το γλωσσικό ζήτημα (Ελευθερία και γλώσσα), καθώς και χειρόγραφα του Σολωμού από την Εθνική βιβλιοθήκη.

Τι συμβολίζει για σας ο τίτλος της έκθεσης;

Οι «…Δύο Φλόγες…» που αναφέρει ο Σολωμός στο Διάλογο «μια στο νου, άλλη στην καρδιά, αναμμένες από τη φύση σε κάποιους ανθρώπους» είναι ο ορισμός της κινητήριας δύναμης για την τέχνη, για την επανάσταση, για κάθε υψηλή πράξη του ανθρώπου. Και επειδή όλη η έκθεση, όλη αυτή η σειρά έργων ξεκίνησε μεν σαν ένας διάλογος με το ποιητικό έργο, εξελίχτηκε όμως σε κάτι αρκετά πιο πλατύ. Για μένα οι φλόγες είναι οι φωτιές που καίνε κάθε άνθρωπο, για τη ζωή, τις αγάπες, αυτά που είναι τα πιστεύω του. Αυτή η αναμμένη φλόγα είναι η πραγματική ζωή για τον άνθρωπο.

Η έκθεση προβάλλει τον Σολωμό ως ένα μείζονα ποιητή της Εποχής των Επαναστάσεων. Ποια είναι η επανάσταση σήμερα; Πώς γίνεται η σύνδεση με το τώρα;

Σήμερα η επανάσταση είναι η αντίσταση στη λογική της μάζας, της μαζικής κατανάλωσης, της ύπαρξης χωρίς λόγο. Σήμερα η επανάσταση είναι η διαφύλαξη του συναισθήματος, η άρνηση του κυνισμού, η ανησυχία για τα απάνθρωπα και παράλογα που συμβαίνουν γύρω μας, σαν να είναι αυτά τα κανονικά και ανθρώπινα.

Το κίνημα των ρομαντικών ποιητών, η ρομαντική ποίηση, νομίζω πως για τους πολλούς ανθρώπους αποτελεί κάτι άγνωστο. Ο ρομαντισμός έχει ταυτιστεί με το ποτό στο ηλιοβασίλεμα. Όμως, δεν είναι κατ’ ουδένα τρόπο κάτι τέτοιο. Είναι οι σκέψεις ανθρώπων που σκέφτονται, ζουν και πεθαίνουν για το «υψηλό». Που το βλέπουν στην αντάρα και στη γαλήνη της φύσης και στην ομορφιά της, στον άνθρωπο και τις ιδέες του, που αναζητούν έμπρακτα λόγο για να ζήσουν και για να πεθάνουν. Και τότε  στον αιώνα των επαναστάσεων και τώρα, παρόμοια ήταν τα θέματα και για τους ποιητές και για τους επαναστάτες. Η ανθρώπινη ευαισθησία και η φωνή δεν γνωρίζουν χρονική ταυτότητα.

Μιλήστε μας για το υλικό που χρησιμοποιείτε στα έργα σας.

Εικόνες, πάντα αυτές έψαχνα, άσχετα από τα μέσα που χρησιμοποιούσα. Ζωγραφική-χαρακτική-σχέδιο-σύγχρονα ψηφιακά μέσα. Όλα είναι στα χέρια του σύγχρονου εικαστικού. Είτε πρωτότυπα έργα, που αυτά εκθέτω και θέλω να κρατούν την αίσθηση του χαρτιού, είτε βιβλιοφιλικές εκδόσεις, (σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων με ένθετα χαρακτικά). Στα πολύ μεγάλα έργα, λόγω του μεγέθους τους επιβάλλουν τον ρυθμό στον χώρο, είναι έργα μικτών τεχνικών και που ανάλογα με την περίσταση είναι ζωγραφισμένα σε καμβά, αλουμίνιο ή πλεξιγκλάς. Νομίζω πως πραγματικά δείχνουν τις εικόνες και το κλίμα που εισέπραξα από το ποιητικό έργο. Όμως, πάντα ο ποιητής είναι για μένα βιβλίο-βιβλιοθήκη και χαρτί. Τον Διάλογο, τα Τρία βιβλία με τα τρία νεανικά ποιήματα του Σολωμού και τέλος το έργο για τον Κρητικό, είναι στο μυαλό μου εικαστικά έργα που θα φιλοξενηθούν όχι σε τοίχους αλλά σε βιβλιοθήκες. Τα εικαστικά μαζί με τα ποιητικά έργα είναι μια διαφορετική συνύπαρξη, ένας διαφορετικός Διάλογος.

Ποιο έργο σας ξεχωρίζετε και γιατί;

Θα έλεγα πως ξεχωρίζω το τεράστιο κόκκινο έργο, μνημειακών διαστάσεων, που είναι σαν γιγάντια αφίσα από τον τοίχο των δρόμων της Αθήνας. Έργο σε χαρτί και μετά σε τελάρο, αρκετά σύνθετο στην κατασκευή του, που για μένα είναι «Αδυσώπητα αιμάσσον». Ζωντανό και πυρπολημένο. Μνημείο στα μάτια μου, της φωτιάς, που υπάρχει και καίει σε κάποιες ψυχές, για διαφορετικούς λόγους.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Για τους επόμενους τρεις μήνες η έκθεση θέλω πραγματικά να μεταφέρει όλη μου τη λαχτάρα και την αγάπη για τον επαναστάτη ποιητή Διονύσιο Σολωμό. Τον Οκτώβριο έχω μια έκθεση στο Παρίσι και φυσικά ποτέ δεν σταματά η δουλειά στο εργαστήριο.