FAZ: 21 χρόνια Ερντογάν φτάνουν

Αντίστροφη μέτρηση για τη μεγάλη ημέρα των διπλών εκλογών στην Τουρκία και ο γερμανικός τύπος συνεχίζει τις εκτενείς αναφορές στις εξελίξεις που ίσως δρομολογήσουν αλλαγές στη χώρα και την κοινωνία της μετά από 21 χρόνια κυριαρχίας Ερντογάν.

Η Süddeutsche Zeitung αφήνει και ψήγματα ελπίδας για τη δύναμη που συνεχίζει να έχει το κοσμικό στοιχείο της χώρας του Κεμάλ Ατατούρκ που ο Τούρκος πρόεδρος δεν κατάφερε να κάμψει.

«Η Τουρκία πάλεψε για ένα σύγχρονο κράτος»

«Από ευρωπαϊκή άποψη η Τουρκία θα μπορούσε να ήταν μια απελπιστική περίπτωση», επισημαίνει ο σχολιαστής. «Μια χώρα όπου η δημοκρατία δεν είχε πλέον καμία ελπίδα. Μια χώρα, σχεδόν όπως η Ρωσία, που βρισκόταν τόσο σταθερά στα χέρια ενός απολυταρχικού ηγέτη.

Στην πραγματικότητα, όμως τα πράγματα ήταν πάντα διαφορετικά στην Τουρκία, ακόμη και στα πιο σκοτεινά χρόνια μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, όταν ο Ερντογάν βρισκόταν στο απόγειο της εξουσίας του. Ποτέ δεν ήταν αδιαμφισβήτητος. Ναι, θα μπορούσε να συμβεί αυτή η χώρα να στείλει τον κυβερνήτη της στη σύνταξη. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι γι’ αυτό, μεταξύ των οποίων και ιστορικοί.

Η Τουρκία έχει μια δημοκρατική παράδοση, Ήδη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ήταν μια χώρα με δυτικό προσανατολισμό, με μεσοαστούς διανοούμενους που απέσπασαν ένα σύνταγμα από τον σουλτάνο και ένα κοινοβούλιο. Αυτό συνέβη στα μέσα του 19ου αιώνα. Αργότερα, όταν ο σουλτάνος έδειξε πάλι διάθεση για απολυταρχική διακυβέρνηση, οι Νεότουρκοι επαναστάτησαν. Και νίκησαν. Αυτό έγινε το 1908».

Ποιο είναι το συμπέρασμα του σχολιαστή; Ότι «παρά τα πλήγματα και τα λάθη, η Τουρκία πάλεψε η ίδια για ένα σύγχρονο κράτος. Και οι σημερινοί κοσμικοί Τούρκοι εξακολουθούν να έχουν έναν εθνικό ήρωα που είναι πολύ παρόν, έναν άγιο στο πρόσωπο του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, του ιδρυτή του κράτους. Έναν που 100 χρόνια μετά εξακολουθεί να είναι λίγο μεγαλύτερος από τον μεγάλο Ερντογάν. Αυτό το κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας παρέμεινε ανέπαφο» συνεχίζει στο σχόλιό της η εφημερίδα του Μονάχου.

«Το παλιό κόμμα του Ατατούρκ, το CHP, πήρε συστηματικά το 20% με 25% των ψήφων στις τελευταίες εκλογές, ποτέ περισσότερο, αλλά και ποτέ λιγότερο. Ο Ερντογάν γνώριζε επίσης ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να εξαλείψει εντελώς την αντιπολίτευση. Αν μη τι άλλο, ο κοσμικός τρόπος σκέψης οξύνθηκε υπό την ηγεσία του. Ο κόσμος είδε τελικά πώς ο πρόεδρος εξισλαμίζει τη χώρα. Ή μάλλον προσπάθησε, γιατί το μεγάλο σχέδιο εξισλαμισμού του Ερντογάν βρήκε αντίσταση από την τουρκική κοινωνία».

«Ήρθε η ώρα να αποσυρθεί»

H Frankfurter Allgemeine Zeitung παραλληλίζει τα χρόνια διακυβέρνησης Ερντογάν με αυτά του Ρώσου προέδρου αναρωτώμενη τι προσπαθεί να εξασφαλίσει ακόμη ο Τούρκος πρόεδρος παραμένοντας στην εξουσία. Σχετικά με τις οικονομικές επιδόσεις του ο αρθρογράφος υποστηρίζει ότι θα ήταν λάθος να αποδοθούν όλες οι ευθύνες για την μιζέρια στον ίδιο.

«Οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας και της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία έχουν πλήξει την Τουρκία, αν και ως αναδυόμενη χώρα έχει δείξει πως είναι ανθεκτική. Η βιομηχανία, η ατμομηχανή της (εξαγωγικής) οικονομίας, λειτουργεί, ο τουρισμός έχει ανακάμψει.

Παρ’ όλα αυτά, οι πολιτικές του έχουν οδηγήσει σε δυσκολίες που είναι μεγαλύτερες απ’ ό,τι θα έπρεπε. Έχει αξιοποιήσει πολύ λίγο τις μεγάλες δυνατότητες της χώρας με τον νεαρό πληθυσμό της …  Η σκωπτική ιδέα της οικονομικής του θεωρίας ότι ο υψηλός πληθωρισμός καταπολεμάται με χαμηλά επιτόκια, πυροδοτεί την φωτιά της υποτίμησης … κάνοντας τη ζωή δύσκολη σε εκατομμύρια οικογένειες».

Και ο αρθρογράφος συνεχίζει: «Ο Ερντογάν θέλει να συνεχίσει τις αποτυχημένες οικονομική και χρηματοπιστωτική πολιτική του. Αυτός είναι άλλος ένας λόγος για να ευχηθούμε στον αντίπαλό του τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου καλή επιτυχία … τώρα ήρθε η χώρα να αποσυρθεί, η Τουρκία χρειάζεται μια νέα αρχή».

Η εφημερίδα Die Welt κάνει μια αναλυτικότατη παρουσίαση του βιογραφικού του Ερντογάν, «ένα ταξίδι στο παρελθόν που δείχνει γιατί η Τουρκία και η Ευρώπη βρίσκονται αντιμέτωπες με μια μοιραία εκλογική αναμέτρηση», όπως επισημάνει ο αρθρογράφος της.

Το ταξίδι ξεκινά από το σπίτι που γεννήθηκε στην επαρχία της Ριζούντας στην Μαύρη Θάλασσα, την κλίση του στο ποδόσφαιρο ως νέος, την αναπάνταχη εκλογή του ως δήμαρχος Κωνσταντινούπολης, τα «χρυσά χρόνια» που ακολούθησαν μετά τη νίκη του στις βουλευτικές του 2002 με την κατάργηση της θανατικής ποινής, τον αγώνα κατά των βασανιστηρίων, την ενίσχυση της κουρδικής γλώσσας.

Μάλιστα το 2004 ο τότε καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ του απένειμε το βραβείο «Ευρωπαίος της Χρονιάς», επαινώντας τον ως «μεγάλο μεταρρυθμιστή πολιτικό». Λίγο αργότερα, Βρυξέλλες και Άγκυρα ξεκίνησαν επίσημα τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Για να μεταμορφωθεί σε έναν «άνδρα εναντίον του λαού του» με την μεγαλύτερη ρήξη που επήλθε μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου 2016 και ό,τι ακολούθησε μεταβάλλοντας τον Τούρκο πρόεδρο σε έναν «άνδρα εναντίον του υπόλοιπου κόσμου».