Ο τιμηθείς προσφάτως με το Βραβείον Νομπέλ της Λογοτεχνίας Γάλλος συγγραφεύς Αλμπέρ Καμύ έχει συνδέσει το όνομά του και με τον αγώνα του Κυπριακού λαού. Το 1955, όταν η συνείδησις όλων των ελευθέρων ανθρώπων είχεν εξεγερθή διά την σωτηρίαν του νεαρού Κυπρίου ήρωος Καραολή, τον οποίον οι Άγγλοι δήμιοι είχαν καταδικάσει εις τον δι’ αγχόνης θάνατον, ο Αλμπέρ Καμύ, πιστός εις την παράδοσιν του Ουγκώ, είπε το θαρραλέον «παρών» του με το κατωτέρω εμπνευσμένον άρθρον του, που υπό τον τίτλον L’enfant Grec (Το Ελληνόπουλο) εδημοσίευσεν εις την γνωστήν επιθεώρησιν Express.
Εδώ και μερικές εβδομάδες η επαναστατημένη Κύπρος εκφράζεται από ένα πρόσωπο, από τον νεαρό Κύπριο Μιχάλη Καραολή, καταδικασμένο από τα βρεττανικά δικαστήρια σε θάνατο δι’ απαγχονισμού. Πεθαίνουν λοιπόν, και κατά τρόπο φρικαλέο, στο ευτυχισμένο νησί όπου γεννήθηκε η Αφροδίτη.
Για μιαν ακόμη φορά, η ανεκδήλωτη διεκδίκησις ενός λαού, βουβή επί χρόνια, ύστερα φιμωμένη μόλις ζητάει να εκφρασθή, ξεσπάει μέσα στην τρομοκρατία. Για μιαν ακόμη φορά, η τυφλή καταπίεσις προηγήθηκε από την εξέγερσι. Για μιαν ακόμη φορά, η δύναμις που εκδηλωνόταν μεριμνώντας στην αρχή για την τάξι είναι υποχρεωμένη να θέση σε λειτουργία τα στρατοδικεία της για να εντείνη την καταπίεσι που δεν θάχη άλλο αποτέλεσμα από το να πολλαπλασιάση τους επαναστατημένους. Και τότε φθάνει η ώρα των μαρτύρων, που παραμένουν το ίδιο ακούραστοι όσο και η καταπίεσις, και που καταλήγουν να επιβάλουν σ’ έναν κόσμο αδιάφορο την διεκδίκησι ενός λαού απαρνημένου απ’ όλους, εκτός από τον ίδιο τον εαυτό του.
Αλλά στην περίπτωσι που μας απασχολεί, αυτό το αρχαίο δράμα γίνεται ακόμη οδυνηρότερο, γιατί πρόκειται για δύο συμμάχους λαούς και φίλους του δικού μας. Το συμφέρον καθώς και η καρδιά αξιούν από αυτά τα δύο έθνη να ξαναβρούν την παληά τους φιλία. Αντί γι’ αυτό, η Κυβέρνησις του ενός, του πιο ισχυρού, είναι η αλήθεια, αλλά κι’ εκείνου που περισσότερο θαυμάστηκε για την φιλελεύθερη παράδοσί του, βρέθηκε από μόνη της στη θέσι να πρέπει ν’ απαγχονίζη τα παιδιά της άλλης. Ωστόσο, η Αγγλία δεν αρνιέται καν τη νομιμότητα της κυπριακής διεκδικήσεως, ούτε πως τα 80% των κατοίκων του νησιού είναι Έλληνες, ούτε πως ελεύθερες εκλογές θάδιναν τη συντριπτική πλειοψηφία για την ένωσι. Το μόνο επιχείρημά της, που υποστηρίχθηκε άλλοτε, πριν από λίγο καιρό, από έναν Γάλλο συγγραφέα, είναι στρατηγικής φύσεως: η Κύπρος είναι το προκεχωρημένο αεροπλανοφόρο της βρεττανικής και δυτικής ισχύος.
Αλλά τι αξία μπορεί νάχη αυτό το επιχείρημα από τη στιγμή που το νησί έχει επαναστατήσει; Προκειμένου να πνίξη το κίνημα αυτό μέσα στο αίμα, κι’ από κείνη τη στιγμή η Ελλάδα ολόκληρη θ’ απειλούσε τα μετόπισθεν του αεροπλανοφόρου, θάξιζε καλύτερα να δεχθή τη λογική πρότασι της Ελληνικής Κυβερνήσεως, που προσφέρει την εξασφάλισι των βάσεων, αν ψηφισθή η ένωσις.
Και τέλος υπάρχουν φιλίες των οποίων η πίστις αξίζει περισσότερο από το μπετόν και το ατσάλι. Με την αξιοθαύμαστη αντίστασί της στους Ιταλούς και Γερμανούς εισβολείς, με την πεισματωμένη άρνησι για να υποκύψη, η Ελλάδα έχει αποδείξει στον κόσμο ότι η φιλία της είναι μια βάσις πολύ πιο στέρεη από πολλών άλλων.
Όσο για μένα, δεν θα κρύψω τον θαυμασμό και την αγάπη μου γι’ αυτόν τον ελληνικό λαό, που όπως μπόρεσα ν’ αντιληφθώ, μαζί με τον ισπανικό, είναι ένας από κείνους που η βάρβαρη Ευρώπη θάχη αύριο ανάγκη για να ξαναφτιάση τον πολιτισμό της. Αλλά δεν είναι μόνον το συναίσθημα που με κάνει να σκέπτωμαι πως η Αγγλία και η Δύσις δεν θάχουν παρά κέρδος στο διακανονισμό του Κυπριακού ζητήματος προς την κατεύθυνσι της ενώσεως. Οι Άγγλοι Συντηρητικοί, στην πραγματικότητα, δεν είναι αντίθετοι παρά στο ότι, αφού εγκατέλειψαν την Αίγυπτο για να κρατήσουν το Σουέζ, δεν θέλουν να χάσουν την πρόσοψι.
Αλλά θα χάσουν πολλά περισσότερα από την πρόσοψι αν η διατήρησις, αναγκαστικά προσωρινή, της παρούσης καταστάσεως πρέπει να πληρωθή με το φόνο ενός παιδιού. Η εποχή των αυτοκρατοριών τελειώνει, η εποχή των ελευθέρων κοινοτήτων αρχίζει, στη Δύσι τουλάχιστον. Ας μάθωμε να το αναγνωρίζωμε και να ευνοούμε αυτό το μεγάλο αύριο αντί να το τσακίζωμε. Εφ’ όσον οι συζητήσεις συνεχίζονται, η Βρεττανική Κυβέρνησις έχει, εν πάση περιπτώσει, την ευκαιρία να δώση μιαν πιθανότητα να καρποφορήσουν, αν φεισθή του νεαρού καταδίκου. Είναι οι φίλοι της Αγγλίας όσο και του ελληνικού λαού που της το ζητούν, να σώση πρώτα τον Μιχάλη Καραολή και να του αποδώση μετά μια πατρίδα τριών χιλιάδων χρόνων.
*Άρθρο του διάσημου συγγραφέα και στοχαστή Αλμπέρ Καμύ (1913-1960) για τον Μιχαλάκη Καραολή και την εξεγερμένη Κύπρο, που στέναζε κάτω από το ζυγό της Αγγλοκρατίας. Το κείμενο είχε συνταχθεί το 1955 και είχε αναδημοσιευτεί μεταφρασμένο στην εφημερίδα «Το Βήμα» στις 24 Οκτωβρίου 1957, λίγον καιρό μετά την απονομή του Νομπέλ Λογοτεχνίας στον Καμύ.
Ο Μιχαλάκης Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου, φυλακισμένοι αγωνιστές της ΕΟΚΑ (Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών), εκτελέστηκαν στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας τις πρώτες πρωινές ώρες της 10ης Μαΐου 1956.
Ο Μιχαλάκης Καραολής, μέλος μιας οικογένειας που ανήκε στα μεσαία στρώματα της κυπριακής κοινωνίας, το τέταρτο παιδί του Σάββα και της Παναγιώτας Καραολή, είχε γεννηθεί στις 13 Φεβρουαρίου 1933 στο ορεινό χωριό Παλαιχώρι, στην επαρχία Λευκωσίας.
Νέος που είχε όλη τη ζωή μπροστά του, με αθλητική κορμοστασιά (έτρεχε 800 μέτρα με τα χρώματα του ΑΠΟΕΛ) και υψηλό για τα τότε δεδομένα της Κύπρου μορφωτικό επίπεδο (είχε φοιτήσει στην Αγγλική Σχολή της Λευκωσίας), ο Καραολής έλαβε τη γενναία απόφαση να ακολουθήσει το δύσβατο δρόμο της αντίστασης, συμμετέχοντας στον απελευθερωτικό αγώνα της μεγαλονήσου.
Ο Καραολής συνελήφθη από τους Άγγλους στις 3 Σεπτεμβρίου 1955, ενόσω επιχειρούσε να προωθηθεί στα ορεινά της Κύπρου, ώστε να ενταχθεί στις ανταρτικές ομάδες της ΕΟΚΑ.
Οδηγήθηκε στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας, όπου υπέστη φρικτούς βασανισμούς, προκειμένου να αποκαλύψει μυστικά του ένοπλου κινήματος της ΕΟΚΑ.
Ο Καραολής κράτησε το στόμα του κλειστό, γεγονός που επέσυρε τη μήνιν των αγγλικών κατοχικών Αρχών.
Στην επακολουθήσασα δίκη (άρχισε τον Οκτώβριο του 1955), με το διαβόητο Ραούφ Ντενκτάς να εκπροσωπεί την κατηγορούσα αρχή και να διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο, ο νεαρός Κύπριος καταδικάστηκε σε θάνατο δι’ απαγχονισμού.
