Σαμαράς όπως Πούτιν

Δεν πέρασε απαρατήρητη η αποστροφή του Αντώνη Σαμαρά για τις «πολιτικές ταυτοτήτων» στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια ειδικής εκδήλωσης για την «ημέρα της Ευρώπης».

Ουσιαστικά ο πρώην πρωθυπουργούς κατηγόρησε την Ευρώπη ότι σιγοντάρει την “woke culture” και με αυτόν τον τρόπο υπονομεύει την οικογένεια και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.

«Σήμερα υπάρχει και η λεγόμενη «αποδόμηση». Το woke culture. Κι όχι μόνο στην Ευρώπη. Στη Δύση γενικότερα…Δηλαδή το γκρέμισμα όσων συνιστούν την κοινή κληρονομιά μας. Όπου τα ιερά πρόσωπα της Μάνας και του Πατέρα, υποβιβάζονται σε απρόσωπους αριθμούς: «Γονέας 1 και Γονέας 2». Αυτό δεν είναι Ευρώπη! Φτάσαμε σήμερα, των ώρα που τα προβλήματα γιγαντώνονται, να πιθηκίζουμε εισαγόμενες ανοησίες για το πόσα είναι τα… «φύλα»! Στα χρόνια του Μεσαίωνα τσακώνονταν,  για το «φύλο των αγγέλων». Σήμερα τσακωνόμαστε για το πόσα είναι τα «φύλα» των… ανθρώπων! Είναι λάθος για τη Δύση αυτός ο καταχρηστικός δικαιωματισμός, που οδηγεί σε μια διχαστική και ακατανόητη «νέα γλώσσα», πολιτικής ορθότητας. Που θυμίζει το new talk του Όργουελ.

Μόνο που αυτή είναι μια ρητορική που αναπαράγεται συχνά σε παρεμβάσεις συντηρητικών πολιτικών και σχολιαστών σε πλήθος χώρες που αντιδρούν για την «πολιτική ορθότητα» και υποστηρίζουν ότι κινδυνεύουν οι παραδοσιακές αξίες και από αυτή τη «ρευστοποίηση» ταυτοτήτων. Είναι οι ίδιοι που αντιτίθενται στη λογική του «αυτοπροσδιορισμού» ως προς το φύλο και βλέπουν με επιφύλαξη την επέκταση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων.

Ο Πούτιν έχει πρόβλημα με το «Γονέας 1» και Γονέας 2»

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν πολλές φορές έχει παρουσιάσει το συντηρητικό κοσμοείδωλο που αποτελεί βασική πλευρά της συνολικότερης πρότασής του σήμερα. Συχνά κατηγορεί τη Δύση ότι θέλει να υποσκάψει τις παραδοσιακές αξίες που κράτησαν όρθια τη ρωσική κοινωνία και ότι αυτό είναι τμήμα του πολέμου που ουσιαστικά ξεδιπλώνει η «Συλλογική Δύση» εναντίον της Ρωσίας.

Χαρακτηριστικό το παρακάτω απόσπασμα από την ομιλία του το φθινόπωρο κατά την τελετή με την οποία προσαρτήθηκαν στη Ρωσία τέσσερις περιοχές που ήταν υπό ρωσικό έλεγχο στην Ουκρανία:

«Θέλουμε να έχουμε, εδώ, στη χώρα μας, στη Ρωσία, γονέα νούμερο ένα, νούμερο δύο, νούμερο τρία αντί για τη μαμά και τον μπαμπά; Θέλουμε πραγματικά να επιβάλλονται στα παιδιά στα σχολεία μας από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού διαστροφές που οδηγούν στην υποβάθμιση και τον αφανισμό; Να τους διατυμπανίζουν ότι υπάρχουν διάφορα υποτιθέμενα φύλα εκτός από τις γυναίκες και τους άντρες και να τους προσφέρουν εγχείρηση αλλαγής φύλου; Τα θέλουμε όλα αυτά για τη χώρα μας και τα παιδιά μας; Για εμάς, όλα αυτά είναι απαράδεκτα, έχουμε ένα διαφορετικό μέλλον, το δικό μας μέλλον».

Η επένδυση στον συντηρητισμό

Η επένδυση σε ιδιαίτερα συντηρητικές απόψεις σε σχέση με ζητήματα έμφυλων ταυτοτήτων, «οικογενειακών αξιών, «εθνικών παραδόσεων» είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα όσων διεκδικούν να εκφράσουν σήμερα την «πραγματική δεξιά», σε αντιδιαστολή με όσους προκρίνουν περισσότερο μια εκδοχή φιλελεύθερης κεντροδεξιάς (ή κατ’ άλλους «ακραίου κέντρου»).

Όσοι επιδιώκουν την «πραγματική δεξιά» δεν αμφισβητούν – στη Δύση – τον βασικό ατλαντικό – νατοϊκό προσανατολισμό, ενώ ασπάζονται πλήρως τον νεοφιλελευθερισμό, ενίοτε σε μια επιθετική μορφή. Όμως, θεωρούν ότι χρειάζεται και μια τοποθέτηση που να υπογραμμίζει ένα «κοσμοείδωλο» που να παραπέμπει στην «κοινωνική συνοχή» και εκεί έρχονται οι συντηρητικές τοποθετήσεις για ζητήματα που αφορούν τις «ταυτότητες» ή το έθνος να παίξουν αυτόν τον ρόλο. Μάλιστα, αρκετοί υποστηρίζουν ότι αυτός είναι και ο μόνος τρόπος για να μην χάσει η κεντροδεξιά το ακροατήριό της προς την ακροδεξιά.

Αυτή είναι μια τάση που μπορεί κανείς να δει σε μια σειρά από περιπτώσεις. Στις ΗΠΑ αυτός είναι ο πυρήνας της τοποθέτησης πολιτικών όπως ο Τραμπ αλλά και το μεγαλύτερο μέρος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, ιδίως με δεδομένη τη συμπόρευσή του με τη θρησκευτική δεξιά. Στην Ευρώπη, αυτό είναι το χνάρι αρκετών δεξιών πολιτικών, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Όρμπαν αλλά και άλλους πολιτικούς στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη.

Και βέβαια, σε ένα άλλο πλαίσιο, αυτό της ιδιαίτερη τρέχουσας πολιτικής και κρατικής συγκρότησης της Ρωσίας, αυτή την τοποθέτηση επιλέγει και ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ένας πολιτικός που σε πείσμα όσων των «διαβάζουν» ως μια συνέχεια με τη σοβιετική εποχή, κυρίως επιμένει σε εκδοχή καπιταλισμού με έντονη κρατική παρέμβαση που συνδυάζεται με έντονο ρωσικό εθνικισμό (εξ ου και η σχεδόν μεταφυσική παρουσίαση του «ρωσικού πνεύματος» στις τοποθετήσεις του) και βαθύ συντηρητισμό στα ζητήματα των έμφυλων ταυτοτήτων και της οικογένειας.

Το διακύβευμα με τα δικαιώματα

Όλα αυτά δείχνουν ότι το ζήτημα με τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων παραμένει ένα ανοιχτό στοίχημα. Και δεν εννοούμε απλώς ότι ούτως ή άλλως ποτέ δεν ήταν ζήτημα κάποιων ρυθμίσεων αλλά απαιτούσαν και πραγματικές αλλαγές στις κοινωνικές πρακτικές, αντιλήψεις και νοοτροπίες. Εννοούμε και ότι τα ίδια τα θεσμικά βήματα είναι σε διαρκή διακινδύνευση, είτε να μην προχωρήσουν όσο πρέπει (για παράδειγμα η χώρα μας ακόμη δεν έχει καθιερώσει τον γάμο μεταξύ ανθρώπων του ίδιου φύλου), είτε ακόμη και να υπάρξουν πισωγυρίσματα. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, δεκαετίες επίμονης πολεμικής από τη μεριά της ρεπουμπλικανικής δεξιάς για το ζήτημα των αμβλώσεων, σε συνδυασμό με τις αλλαγές στο Ανώτατο Δικαστήριο, οδήγησαν στην ανατροπή της ιστορικής απόφασης Roe vs Wade που είχε νομιμοποιήσει τις αμβλώσεις.