Δεν θα συγχωρήσω ποτέ τη μαμά: H κόρη της Τζόαν Κρόφορντ εκλιπαρούσε τη σταρ του Χόλιγουντ για λίγη αγάπη

Η Κριστίνα ήταν 13 ετών όταν σταμάτησε να πιστεύει ότι η μητέρα της την αγαπούσε. Ήταν μια πολύ νεαρή ηλικία για να καταλήξει κανείς σε ένα τόσο εντυπωσιακό συμπέρασμα, για να αλλάξει τόσο βαθιά η πίστη του στην καλοσύνη του κόσμου. Αλλά ήταν σε αυτή την ηλικία που θυμάται ότι η μητέρα της την άρπαξε από το λαιμό, τη γρονθοκόπησε στο πρόσωπο και χτύπησε το κεφάλι της στο πάτωμα.

«Αυτό δεν το ξεχνάς ποτέ» λέει η Χριστίνα το 2008 στον Observer, 55 χρόνια μετά.

Ήταν μια πλευρά της μητέρας της που κανείς άλλος δεν είδε ποτέ. Για το ευρύτερο κοινό, η μητέρα της Κριστίνα δεν ήταν η τυραννική μέγαιρα που προφανώς ξεσπούσε πίσω από κλειστές πόρτες. Για όλους τους άλλους ήταν απλά η Τζόαν Κρόφορντ, η λαμπερή σταρ του Χόλιγουντ.

Photo: YouTube

Ένα χρυσοποίκιλτο ψέμα

Στο απόγειο της καριέρας της, τη δεκαετία του 1940, η Κρόφορντ είχε μια σημαντική φήμη να διατηρήσει. Ήταν μια από τις αυθεντικές ιδιοφυΐες των στούντιο, μια ηθοποιός που ξεπέρασε τα φτωχά παιδικά της χρόνια για να γίνει μια από τις πιο ακριβοπληρωμένες γυναίκες της βιομηχανίας. Σε μια καριέρα που διήρκεσε πέντε δεκαετίες, πρωταγωνίστησε στο πλευρό του Κλαρκ Γκέιμπλ στο Possessed, της Μπέτι  στο Τι απέγινε η Μπέιμπι Τζέιν; και κέρδισε το 1945 το Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου για την ταινία Θύελλα σε μητρική καρδιά (Mildred Pierce).

Έζησε σε ένα τεράστιο σπίτι στο Brentwood του Λος Άντζελες και χρησιμοποίησε τον πλούτο της για να υιοθετήσει και να μεγαλώσει τέσσερα παιδιά, μεταξύ των οποίων και την Κριστίνα, μια πράξη που επαινέθηκε πολύ σε εκτενή άρθρα περιοδικών για την ευτυχισμένη οικογενειακή της ζωή. Αλλά για την Κριστίνα, η δημόσια εικόνα ήταν ένα χρυσοποίκιλτο ψέμα.

«Ήταν η υποκρισία της. Οι άνθρωποι φαντασιώνονταν ότι είχα αυτή την προνομιούχα, πλούσια, οικογενειακή ζωή κινηματογραφικών αστέρων. Δεν είχα τίποτα από αυτά».

Photo: YouTube

Τα πρώτα απομνημονεύματα διασημοτήτων

Ένα χρόνο μετά το θάνατο της μητέρας της από καρδιακή προσβολή, στις 10 Μαΐου του 1977 – σε ηλικία 69, 72 ή 73 ετών, ανάλογα με την ημερομηνία γέννησης που πιστεύετε – η απογοήτευση της Κριστίνα ξεχείλισε. Το 1978 δημοσίευσε το Mommie Dearest, μια φλογερή αυτοβιογραφία που παρουσίαζε την Τζόαν Κρόφορντ ως μια σαδιστική τελειομανή, μια αλκοολική επιρρεπή σε απρόβλεπτες εκρήξεις μητρικής οργής που τιμωρούσε τα πιο ήπια παραπτώματα με δυσανάλογη βία.

Ήταν τα πρώτα απομνημονεύματα διασημοτήτων, το πρώτο βιβλίο που μιλούσε τόσο ανοιχτά ή με τόση σαφήνεια για μια παιδική ηλικία που φέρεται να διανθίστηκε από ψυχολογική και σωματική κακοποίηση. Προκάλεσε αίσθηση, άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στην πολιτιστική συνείδηση και παρέμεινε στην κορυφή της λίστας των μπεστ σέλερ των New York Times για 42 εβδομάδες. Στα χρόνια που ακολούθησαν τα παιδιά της Μπέτι Ντέιβις και του Μπινγκ Κρόσμπι έγραψαν παρόμοια αφοριστικά γονικά απομνημονεύματα, ενώ η κινηματογραφική μεταφορά του 1981 με πρωταγωνίστρια τη Φέι Ντάναγουεϊ έγινε λατρεμένη επιτυχία. Η φήμη της Τζόαν Κρόφορντ δέχτηκε τόσο ισχυρό πλήγμα που δεν ανέκαμψε ποτέ πλήρως.

Photo: YouTube

«Όχι συρμάτινες κρεμάστρες!»

Μέχρι σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι τη συνδέουν με μια διαβόητη σκηνή τόσο στο βιβλίο όσο και στην ταινία, στην οποία ξεσπά ένα άγριο παραλήρημα αφού ανακαλύπτει τα φορέματα της Χριστίνας κρεμασμένα σε συρμάτινες κρεμάστρες. Η φράση «Όχι συρμάτινες κρεμάστρες!» μπήκε στην καθομιλουμένη ως συντομογραφία της νευρωτικής μητρικής αστάθειας. Σε μια άλλη περίπτωση, η Κριστίνα θυμάται τη μητέρα της να την τραβάει από το κρεβάτι στη μέση της νύχτας, σε ηλικία εννέα ετών, για να τη χτυπήσει στο κεφάλι με ένα κουτί σκόνης απορρυπαντικού, επειδή άφησε ραβδώσεις σαπουνιού στο πάτωμα του μπάνιου.

Φυσικά, η Κριστίνα έχει τους επικριτές της. Με την πάροδο των χρόνων αρκετοί από τους συνομηλίκους της Τζόαν Κρόφορντ, συμπεριλαμβανομένου του πρώτου της συζύγου, Ντάγκλας Φέρμπανκς Τζ. και της ηθοποιού Μίρνα Λόι, έχουν αμφισβητήσει τις αναμνήσεις της Κριστίνα.

Δύο από τα άλλα υιοθετημένα παιδιά της Κρόφορντ, οι δίδυμες αδελφές Κάθι και Σίντι, ισχυρίστηκαν δημοσίως ότι η Κριστίνα είπε ψέματα, επιμένοντας ότι η μητέρα τους ήταν ένας στοργικός γονιός, αυστηρός αλλά ποτέ βίαιος.

Τον Μάρτιο του 2008 μια νέα βιογραφία της Τζόαν Κρόφορντ έριξε τη Κριστίνα σε ακόμη λιγότερο κολακευτικό φως. Το Not The Girl Next Door της Σαρλότ Τσάντλερ περιλάμβανε συνεντεύξεις με την ίδια την ηθοποιό στις οποίες καταφερόταν εναντίον της υιοθετημένης κόρης της, κατηγορώντας την για αχαριστία. Η Κάθι Κρόφορντ αναφέρθηκε λέγοντας ότι η Κριστίνα «είχε τη δική της πραγματικότητα … Δεν ξέρω από πού έπαιρνε τις ιδέες της. Η μαμά μας ήταν η καλύτερη μητέρα που είχε ποτέ κανείς».

«Η Κάθι έχει μιλήσει πολύ έντονα για την εμπειρία της, και αυτό είναι δικό της προνόμιο, αλλά υπήρχε διαφορά οκτώ ετών μεταξύ μας. Ήταν δύο ετών όταν με έστειλαν στο οικοτροφείο. Δεν θα μπορούσε να γνωρίζει τίποτα για την εμπειρία μου ή του Κρις – τίποτα, τίποτα. Δεν ήταν εκεί – δεν είχε καν γεννηθεί όταν υιοθετήθηκα» θα πει πολλά χρόνια αργότερα η Κριστίνα στον Observer.

«Ίσως τα δίδυμα είχαν πιο υπάκουη προσωπικότητα και ήταν πιο ικανά να υποταχθούν στην ελεγκτική φύση της μητέρας τους; Ίσως. Αυτό που ήθελε η μητέρα μου ήταν θαυμαστές και κουτάβια, όχι ανθρώπινα όντα. Έμοιαζε με κατασκεύασμα και όχι με άνθρωπο».

Δείτε το βίντεο

Κανένα παρελθόν, μόνο μέλλον

Από την αρχή η Τζόαν Κρόφορντ ήταν ένα κατασκεύασμα- ένας μύθος που δημιουργήθηκε από τους μεγιστάνες του κινηματογράφου. Γεννήθηκε ως Lucille LeSueur στο Σαν Αντόνιο του Τέξας και ο πατέρας της την εγκατέλειψε όταν ήταν λίγων μηνών. Η οικογένεια τα έβγαζε πέρα, αλλά η ανατροφή της ήταν στερημένη και άφησε στην Κρόφορντ ένα μόνιμο μίσος για τη βρωμιά και την αταξία.

Αποφασισμένη να ξεφύγει από το περιβάλλον της, έγινε χορεύτρια στο Μπρόντγουεϊ και την εντόπισαν τα αφεντικά του στούντιο της Metro-Goldwyn-Mayer το 1924. Της προσέφεραν συμβόλαιο και έκαναν διαγωνισμό σε περιοδικό για να επιλέξει ένα νέο όνομα. Η Τζόαν Κρόφορντ ήταν η νικήτρια. Έκοψε τους δεσμούς με την οικογένειά της, έφτασε με νύχια και με δόντια στην κορυφή και επαναπροσδιορίστηκε ως θρύλος χωρίς παρελθόν.

Οι φωτογραφίες από εκείνη την εποχή απαθανατίζουν μια εξαιρετικά εντυπωσιακή γυναίκα, με τα ζυγωματικά να αναδεικνύονται από τον δραματικό φωτισμό, τα λακαρισμένα φρύδια να καμπυλώνουν πάνω από τα λαμπερά σκούρα μάτια. Υπάρχει επίσης μια αποφασιστικότητα στη γραμμή του σαγονιού της και η υποψία πρόκλησης στο βλέμμα της. Οι εικόνες είναι μάλλον εντυπωσιακές παρά όμορφες, μάλλον δυνατές παρά ντελικάτες.

Η έντονη προσωπικότητά της και η έντονη φυσική της ελκυστικότητα σήμαιναν ότι είχε συνηθίσει να παίρνει αυτό που ήθελε. Παντρεύτηκε τέσσερις φορές και είχε μια σειρά από σχέσεις τόσο με άνδρες όσο και με γυναίκες, συμπεριλαμβανομένης μιας σχέσης μιας νύχτας με τη Μέριλιν Μονρόε. Μη μπορώντας να αποκτήσει παιδιά, υιοθέτησε, ανατρέποντας τους συνήθεις περιορισμούς κατά των ανύπαντρων, διαζευγμένων γυναικών. Ένα από τα πέντε παιδιά που αρχικά υιοθέτησε, το διεκδίκησε η εξαγριωμένη βιολογική του μητέρα μέσα σε λίγες ημέρες. Η Κριστίνα υιοθετήθηκε επιτυχώς το 1939, ο Κρίστοφερ το 1943 και τα δίδυμα τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1947.

Η Τζόαν Κρόφορντ και ο Λούις Μπ. Μάγιερ, ο παντοδύναμος Πρόεδρος της MGM / Photo: Public Domain

Photo: Public Domain

Η υιοθεσία για τα μάτια του κόσμου

«Ήταν πλήρης και απόλυτη υποκρισία μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Μας υιοθέτησε για τη δημοσιότητα» λέει η Κριστίνα. «Έχω τεράστιες ανησυχίες για τις υιοθεσίες διασημοτήτων από ανθρώπους όπως η Μαντόνα και η Αντζελίνα Τζολί. Από τη σκοπιά του υιοθετημένου, είναι ζωτικής σημασίας να γνωρίζει ποιος είναι, από πού προήλθε, αλλιώς μπορεί να έχει βαθιές ιατρικές και ψυχολογικές επιπτώσεις».

Οι εκρήξεις θυμού της Τζόαν Κρόφορντ, το ποτό και η εμμονή της με την καθαριότητα έγιναν πιο έντονες όταν η καριέρα της άρχισε να καταρρέει. Στα 37 της χρόνια χαρακτηρίστηκε «εισπρακτικό δηλητήριο» από τα στελέχη των στούντιο και η αυτοεκτίμησή της δεν ανέκαμψε ποτέ πραγματικά. Για μια γυναίκα της οποίας η αίσθηση της αξίας είχε βασιστεί στη δουλειά της, ήταν μια καταστροφική απώλεια.

Όλο αυτό το διάστημα, ο διάσημος τρόπος ζωής της οικογένειας Κρόφορντ απεικονιζόταν συστηματικά σε πολυτελή φωτογραφικά ρεπορτάζ περιοδικών που περιέγραφαν λεπτομερώς τα άφθονα γενέθλια και τα Χριστούγεννα των παιδιών. Πίσω από τη γυαλάδα και τα φλας που έσκαγαν, ωστόσο, η αλήθεια ήταν πολύ διαφορετική, λέει η Κριστίνα.

Κάθε χρόνο τα παιδιά είχαν τη δυνατότητα να διαλέξουν ένα δώρο, ενώ όλα τα υπόλοιπα επανασυσκευάζονταν και δίνονταν σε τοπικά νοσοκομεία ή φιλανθρωπικά ιδρύματα. Στη συνέχεια έπρεπε να γράψουν έναν ατελείωτο γύρο ευχαριστήριων καρτών για τα δώρα που δεν τους επιτρεπόταν να κρατήσουν, και κάθε κάρτα ελεγχόταν από τη μητέρα τους, τους επέστρεφε με παρατηρήσεις και διορθώσεις, μέχρι τελικά να ανταποκρίνονται στα αυστηρά της πρότυπα.

«Η διαδικασία μετατράπηκε σε αναγκαστική διαδικασία» λέει η Κριστίνα. «Όλα είχαν να κάνουν με την εξουσία και τη στέρηση. Ως παιδί, δεν είχα καμία εμπιστοσύνη σε κανέναν. Ένιωθα εντελώς μόνη».

*Η Κριστίνα Κρόφορντ είναι Αμερικανίδα συγγραφέας και ηθοποιός, γνωστή για τα απομνημονεύματα και την έκθεσή της το 1978, Mommie Dearest, που περιέγραφε την καταχρηστική σχέση της με την θετή μητέρα της, την σταρ του κινηματογράφου, Τζόαν Κρόφορντ.

+

Extra Info

Το τραγούδι «Joan Crawford» των Blue Öyster Cult είναι μια μεταφορά για την ανθεκτικότητα και τη δύναμη του απλού ανθρώπου. Μέσα από τις εικόνες των απόκληρων, των αστυνομικών και των κοριτσιών του καθολικού σχολείου, μεταφέρει την ιδέα ότι όσο σταθερά και αν προσπαθούν οι ισχυρές τάξεις της κοινωνίας να ασκήσουν την εξουσία τους, όσοι βρίσκονται στον πάτο θα βρίσκουν πάντα έναν τρόπο να αντιστέκονται. Η ομώνυμη αναφορά στην Τζόαν Κρόφορντ αφορά μια γυναίκα που κατάφερε να αψηφήσει την εξουσία και να πάρει τον έλεγχο της ζωής της. Το τραγούδι υπονοεί ότι ο καθένας μπορεί να πάρει τον έλεγχο της μοίρας του και να αντισταθεί στις εξουσίες.

Ακούστε το