Ο Πούτιν διεκδικεί την κληρονομιά του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου ενάντια στη Δύση

Για τη Ρωσία, όπως και την ΕΣΣΔ, η μέρα της νίκης, η 9^η Μαΐου είναι πάντα μια μέρα με ιδιαίτερη φόρτιση. Πράγμα λογικό εάν σκεφτούμε ότι μιλάμε για μια χώρα που σχεδόν κάθε οικογένεια έχει να μνημονεύει και κάποιον νεκρό ή τραυματία στον «Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο». Άλλωστε, και για την ίδια τη Σοβιετική Ένωση η ανάμνηση του πολέμου και της μεγάλης συμβολής στην ήττα του φασισμού και του ναζισμού αποτέλεσε πάντοτε ένα στοιχείο νομιμοποίησης του καθεστώτος.

Ο ίδιος ο Πούτιν από την αρχή της θητείας του είχε επενδύσει στον ρωσικό πατριωτισμό και ενώ πάντοτε μιλά επικριτικά για την Οκτωβριανή Επανάσταση, δεν παραλείπει πάντα να αναγνωρίζει την τεράστια συμβολή της ΕΣΣΔ στον αντιφασιστικό αγώνα. Άλλωστε, επί των ημερών του αναβαθμίστηκε πολύ η πρακτική του «αόρατου συντάγματος», δηλαδή των παρελάσεων στις πόλεις όπου συγγενείας και απόγονοι ανθρώπων που σκοτώθηκαν στον πόλεμο ή πολέμησαν σε αυτόν, παρελαύνουν κρατώντας φωτογραφίες τους (αν και φέτος υποβαθμίστηκε, προφανώς υπό τον φόβο συνειρμών με τους σημερινούς πεσόντες στα πεδία μαζών της Ουκρανίας).

Όλα αυτά αποτυπώθηκαν και στον φετινό εορτασμό, που ήταν πάντως μικρότερος των προηγούμενων ετών, καθώς ένα σημαντικό μέρος των οπλικών συστημάτων και των αντίστοιχων μονάδων συμμετέχουν στην πολεμική προσπάθεια στην Ουκρανία.

Κυρίως, όμως, αυτό που ήταν πάλι σαφές στην ομιλία του Ρώσου προέδρου ήταν η προσπάθεια να δείξει ότι εάν η χώρα του είναι σε πόλεμο (και όχι απλώς σε μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση»), αυτό είναι ακριβώς επειδή η Δύση αποφάσισε να κηρύξει τον πόλεμο στη Ρωσία.

Αυτό είναι ένα σχήμα στο οποίο ο Ρώσος πρόεδρος έχει επενδύσει ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες. Σύμφωνα με αυτό το σχήμα, σήμερα η «Συλλογική Δύση», όχι μόνο επιμένει σε ένα δρόμο διατήρησης της πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ, υπονομεύοντας κάθε συλλογική ασφάλεια, αλλά στοχοποιεί εκείνες τις δυνάμεις που διαλέγουν έναν διαφορετικό δρόμο και ιδίως τη Ρωσία. Η επιθετικότητα αυτή της Δύσης δεν περιορίζεται μόνο στο γεωπολιτικό επίπεδο, αλλά και αφορά τον πυρήνα των αξιών που εκπροσωπεί η Ρωσία, όπως είναι π.χ. η σημασία της οικογένειας. Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με το σχήμα του Πούτιν, είναι να εμφανίζεται μια «ρωσοφοβία» που ακριβώς συγκεφαλαιώνει τη συνολικότερη δυτική στρατηγική.

Όλα αυτά επιτρέπουν στον Πούτιν να μπορεί να παρουσιάζει την εικόνα ότι το διακύβευμα δεν αφορούσε απλώς κάποιες περιοχές της Ουκρανίας, αλλά ουσιαστικά την «υπαρξιακή» απειλή που υφίσταται η Ρωσία αυτή τη στιγμή, υπό το βάρος της επιθετικότητας της Δύσης, και άρα να δικαιολογήσει γιατί αυτή τη στιγμή η χώρα του βρίσκεται όχι απλώς εντός μιας «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης», αλλά ενός πραγματικού, σκληρού και παρατεταμένου πολέμου, ακριβώς επειδή τα διακυβεύματα είναι τόσο μεγάλα. Και είναι σε αυτό το επίπεδο που ο Πούτιν μπορεί να χρησιμοποιήσει τις αναλογίες με τον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο και τον αντιφασισμό της δεκαετίας του 1940 για να δικαιολογήσει το κόστος που ήδη έχει για τη ρωσική κοινωνία η ειδική στρατιωτική επιχείρηση.

Πόλεμος «κατά της Ρωσίας και των αξιών» της

Όλα αυτά ήταν εμφανή και στη φετινή ομιλία του Πούτιν. Ο Ρώσος πρόεδρος υποστήριξε ότι «ένας πραγματικός πόλεμος εξαπολύθηκε για άλλη μια φορά κατά της πατρίδας μας», υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα ότι «για εμάς για τη Ρωσία, δεν υπάρχουν εχθρικοί λαοί ούτε στη Δύση ούτε στην Ανατολή». Κατηγόρησε τη Δύση για ότι έχει μια ιδεολογία ανωτερότητας, επιμένοντας ότι «κάθε ιδεολογία ανωτερότητας είναι εγγενώς αποκρουστική, εγκληματική και θανατηφόρα» και ότι οι δυτικές ελίτ «διχάζουν κοινωνίες, προκαλούν συγκρούσεις, σπέρνουν μίσος, ρωσοφοβία, επιθετικό εθνικισμό», μην παραλείποντας να τις κατηγορήσει ότι καταστρέφουν «παραδοσιακές αξίες που κάνουν τον άνθρωπο  άνθρωπο».

Για το Πούτιν οι δυτικές ελίτ «έχουν ξεχάσει σε τι οδήγησαν οι παράφρονες ισχυρισμοί των ναζί για παγκόσμια κυριαρχία» όπως και ότι «ξέχασαν ποιος νίκησε αυτό το τερατώδες απόλυτο κακό, ποιοι στάθηκαν τοίχος για την πατρίδα και ποιοι πρόσφεραν τη ζωή τους για χάρη της απελευθέρωσης των λαών της Ευρώπης».

Και ήταν στις δυτικές ελίτ που ουσιαστικά απέδωσε την ευθύνη για την τραγωδία που υφίσταται ο ουκρανικός λαός, που κατά τον Πούτιν «έγινε όμηρος του πραξικοπήματος και του εγκληματικού καθεστώτος των δυτικών κυρίων του».

Επιπλέον, αφού επισήμανε το πρόβλημα με τις καταστροφές των μνημείων προς τιμή των σοβιετικών στρατιωτών, υποστήριξε ότι είναι «ένας καθαρός ρεβανσισμός εκείνων που ετοίμασαν κυνικά και ανοιχτά μια νέα εκστρατεία κατά της Ρωσίας, που συγκέντρωσε για αυτό νεοναζιστικά αποβράσματα από όλο τον κόσμο».

Σε αυτό το πλαίσιο ο Πούτιν υποστήριξε ότι «στόχος τους -και δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο εδώ- είναι να πετύχουν την κατάρρευση και την καταστροφή της χώρας μας, να διαγράψουν τα αποτελέσματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, να συντρίψουν το σύστημα παγκόσμιας ασφάλειας και το διεθνές δίκαιο και να στραγγαλίσουν κάθε κυρίαρχο κέντρο ανάπτυξης».

Και βέβαια καθόλου τυχαία, με τη Ρωσία να είναι σε πόλεμο, η ομιλία τέλειωσε με ένα «για τη νίκη».

Τα μηνύματα από το μέτωπο

Όλα αυτά έχουν να κάνουν και με τη συγκυρία στα μέτωπα της Ουκρανία. Παρότι η Ρωσία διαμορφώνει σταδιακά συσχετισμό υπέρ της την ώρα που υπάρχει εμφανής δυσκολία στο να ξεδιπλωθεί η πολυαναμενόμενη εαρινή ουκρανική αντεπίθεση, κυρίως επειδή δεν είναι καθόλου δεδομένη η επιτυχία της, εντούτοις η Δύση διακηρυκτικά τουλάχιστον επιμένει στη γραμμή της «ήττας της Ρωσίας» αποφεύγοντας ακόμη και την ίδια τη συζήτηση για μια ειρηνευτική διαδικασία που θα αναγνώριζε μέρος τουλάχιστον των τετελεσμένων στο ίδιο το πεδίο.