Το κισμέτ των γυναικών στις τουρκικές εκλογές

«Έχουμε μπροστά μας μεγάλο δρόμο για να δούμε γυναίκες να παίρνουν στα χέρια τους την εξουσία» μου λέει η Ιλκάι, από την Κωνσταντινούπολη, η οποία άφησε τη δουλειά της στην Pizza Hut, για να μετακομίσει στο Μπόντρουμ και να ζήσει μια πιο ήσυχη ζωή.

«Ακόμη και με δουλειά σε μια πολυεθνική εταιρία, όπου οι ίσες ευκαιρίες διαλαλούνται, αισθάνεσαι πως σαν γυναίκα η φωνή σου δεν ακούγεται» μοιράζεται από το τηλέφωνο τέσσερις μέρες πριν τις πολυαναμενόμενες εκλογές, ανήσυχη για το μέλλον. «Εγώ δεν βλέπω τους άνδρες να διαχειρίζονται με επιτυχία την οικονομική βόμβα που έχουν στα χέρια τους. Ίσως μια γυναίκα να νοικοκύρευε τα πράγματα, μακάρι να ήμασταν περισσότερες στην πολιτική».

Υποεκπροσώπηση γυναικών…

Αν και η υποεκπροσώπηση των γυναικών στη τουρκική Βουλή συνεχίζεται, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι περισσότεροι Τούρκοι θέλουν όλο και περισσότερες γυναίκες να συμμετέχουν στην πολιτική. Η ευρύτερη εικόνα ούτως ή άλλως είναι ζοφερή και δείχνει και τη γενικότερη τάση της χώρας απέναντι στις γυναίκες.

Στην Τουρκία όπου οι γυναίκες αποτελούν το 50,7 τοις εκατό του εκλογικού σώματος και όπου το εθνικό δικαίωμα ψήφου των γυναικών εισήχθη το 1934 η εικόνα έχει ως εξής:

Από τους 600 υποψηφίους του για βουλευτές, το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΚ) του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει προτείνει 113 γυναίκες ενώ το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει επιλέξει 156 – αναλογίες 18,8 και 26 τοις εκατό, αντίστοιχα.

Το Εργατικό Κόμμα Τουρκίας (TIP) έχει το υψηλότερο ποσοστό γυναικών υποψηφίων με 40,5%. Οι γυναίκες βρίσκονται δε σε χαμηλές θέσεις στις λίστες των κομμάτων γεγονός που εμποδίζει την πιθανή εκλογή τους. Το CHP έχει γυναίκες στην πρώτη θέση στη λίστα του σε μόλις 11 από τις 87 εκλογικές περιφέρειες της Τουρκίας, ενώ το AKP έχει σε τέσσερις.

…γενικό σύμπτωμα

Αλλά η υποεκπροσώπηση των γυναικών στα εθνικά νομοθετικά σώματα δεν αποτελεί σύμπτωμά μόνο της Τουρκίας. Σύμφωνα με τη Διακοινοβουλευτική Ένωση, οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν τους μισούς ή περισσότερους νομοθέτες σε μόλις πέντε χώρες.

Η Τουρκία έρχεται στην 132η θέση στον κόσμο, με το 17,4 τοις εκατό των βουλευτών που εξελέγησαν το 2018 να είναι γυναίκες. Για να έχουμε μια καλύτερη ιδέα της κατάστασης η Ελλάδα βρίσκεται στην 106η θέση, η Ισπανία βρίσκεται στην 23η θέση, η Ιταλία στην 56η ενώ η Γερμανία στην 45η.

Η χώρα μας με 63 από τις 300 θέσεις του κοινοβουλίου να αποτελούνται από γυναίκες, ποσοστό που αγγίζει μόνο το 21% των συνολικών θέσεων βρίσκεται στην ίδια κατηγορία με την Κίνα, το Μαρόκο, τη Βουλγαρία, το Ισραήλ και την Κένυα.

Τα αίτια για τη χαμηλή εκπροσώπηση μπορεί να αναζητήσει κανείς στις βαθιά πατριαρχικές κοινωνίες, όπως είναι άλλωστε και η χώρα μας, της οποίας η κατάταξη είναι ιδιαίτερα χαμηλή για μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Κάτι όμως αλλάζει

Ωστόσο τα πράγματα δείχνουν να αλλάζουν. Για αυτό και στις ερχόμενες εκλογές στα ψηφοδέλτια των κομμάτων είδαμε έντονο το άρωμα γυναίκας, όχι μόνο για την ποσόστωση, αλλά ακόμη και σε υψηλές θέσεις στις λίστες, ώστε να υπάρχει και το ενδεχόμενο εκλογής τους. Τα κόμματα έκαναν αγώνα για να βρουν δυναμικές εργαζόμενες γυναίκες με δυνατά βιογραφικά και στον ακτιβισμό που θέλουν να ασχοληθούν ενεργά με την πολιτική.

Στη Τουρκία δείχνει να υπάρχει επίσης μια τάση για αλλαγή. Οι Τουρκάλες άλλωστε βρίσκονται εδώ και καιρό στην πρώτη γραμμή των εκστρατειών για κοινωνικά ζητήματα. Κάθε Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου χιλιάδες γυναίκες πλημμυρίζουν τους δρόμους για να διεκδικήσουν ισότητα και δικαιώματα.

Ακόμη και στις Κουρδικές πόλεις του Μπάτμαν και του Ντιγιάρμπακιρ όπου μια γυναίκα δολοφονείται κάθε μια μέρα, γυναίκες ακτιβίστριες έχουν πάρει τον νόμο στα χέρια του προστατεύοντας τις ευάλωτες γυναίκες, ενώ συνεργάζονται με τις τοπικές αρχές και τις οικογένειες για την πρόληψη των γυναικοκτονιών. Η αποχώρηση της Τουρκίας το 2021 από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την προστασία των γυναικών από τη βία, όμως δεν βοήθησε τα πράγματα. Ήταν ένα βήμα προς τα πίσω στους μεγάλους αγώνες που έχουν δώσει οι γειτόνισσες μας τα τελευταία χρόνια.

Δεν το βάζουν κάτω

Aλλά οι γυναίκες της Τουρκίας, δεν το βάζουν κάτω. Η Χιλάλ, δασκάλα γιόγκα στην Κωνσταντινούπολη, θα ψηφίσει ακόμη πιο δυναμικά στις 14 Μαίου. Δεν θα δώσει απλά την ψήφο της σε γυναίκες αλλά σε τρανς. Το Εργατικό Κόμμα Τουρκίας (TİP) έχει στη λίστα των υποψηφίων του την τρανς ακτιβίστρια και ηθοποιό Zeynep Esmeray Οzadikti ως υποψήφια βουλευτή στη δεύτερη εκλογική περιφέρεια της Κωνσταντινούπολης, στην τρίτη θέση. Η Ozadicti δεν είναι η μοναδική τρανς υποψήφια. Ακόμη μια τρανς ακτιβίστρια Talya Aydın είναι υποψήφια στη 18η θέση στη δεύτερη περιφέρεια της πόλης, ενώ η τρανς ακτιβίστρια Niler Albayrak είναι υποψήφια στην 11η θέση στην τρίτη περιφέρεια.

Η LGBTI+ κοινότητα είναι αυτή τη στιγμή μια από τις πιο μειονεκτούσες ομάδες στη χώρα και δεν έχουν πρόσβαση στην απασχόληση, τη στέγαση και την υγεία.

«Οι εκλογές της 14ης Μαΐου είναι ιστορικές εκλογές για την Τουρκία, και για εμάς τις γυναίκες» συνεχίζει η Χιλάλ. «Εκλογές στις οποίες θα καθορίσουμε τι είδους χώρα ονειρευόμαστε για το μέλλον μας. Τα ίσα δικαιώματα για όλους είναι προτεραιότητα για εμάς. Όσο περισσότερες γυναίκες εκλέγουν τόσο το καλύτερο. Όσο περισσότερους πολιτικούς έχουμε από ευάλωτες και αδύναμες ομάδες, τόσο το καλύτερο. Και όσοι περισσότεροι άνδρες μείνουν απ’ έξω τόσο το καλύτερο. Είδαμε τι έχουν κάνει τόσα χρόνια άλλωστε» καταλήγει.

Στην Ελλάδα ισχύει ακριβώς το ίδιο, όσο περισσότερες γυναίκες δούμε να εκλέγονται, όσο περισσότερους υποψήφιους από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες δούμε να μπαίνουν στη Βουλή, τόσο το καλύτερο για εμάς. Τόσο μεγαλύτερες θα είναι και οι δυνατότητες να διεκδικήσουν τα δικαιώματα όλων μας.