Ερντογάν: Όταν φυλακίστηκε εξαιτίας ενός ποιήματος και… θριάμβευσε

Σίγουρα ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει κάνει τη ζωή δύσκολη σε πολιτικούς του αντιπάλους, ειδικά τους Κούρδους. Δίχως να ξεχνιούνται παραδοσιακές τακτικές αντιπάλων του να απαγορεύουν συχνά αντίπαλα κόμματα –κουρδικά, αριστερά και ισλαμιστικά- η πολιτική καριέρα του Ερντογάν εκτινάχτηκε και από την δική του… απαγόρευση, ακόμα και φυλάκιση.

Το 1997,  ο τότε δημοφιλής και πετυχημένος, πλην ισλαμιστής δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε μια συγκέντρωση στην πλατεία της πόλης Siirt, έκανε το μοιραίο λάθος να απαγγείλει στίχους του ακραίου εθνικιστή Ziya Gokalp: «Τα τζαμιά είναι οι στρατώνες μας, οι Τρούλοι τους [είναι] τα κράνη μας, οι μιναρέδες [είναι] οι ξιφολόγχες μας και οι πιστοί [είναι] στρατιώτες μας».

Αυτοί οι ισλαμικοί στίχοι όμως, σε μια εποχή που ελέγχουν την φιλοδυτικοί στρατιωτικοί που τους ανεβαίνει το αίμα στο κεφάλι όταν έβλεπαν μαντήλα, δεν ήταν δυνατόν να μην τον βάλουν σε μπελάδες.

Ήταν η εποχή που ο Στρατός είχε ρίξει πραξικοπηματικά τον πρωθυπουργό, Νετσμετίν Ερμπακάν, λόγω των ισλαμιστικών πολιτικών του.

Δεδομένου ότι ο νέος τότε Ερντογάν είχε μυηθεί δίπλα στον Ερμπακάν είχε συγκεντρώσει σφοδρή κριτική από ΜΜΕ και αντι-ισλαμιστικά κόμματα. Εκείνο το «αμαρτωλό» ποίημα τον ανάγκασε να παραιτηθεί από τη θέση του δημάρχου το 1998 ενώ καταδικάστηκε το 1999 σε δεκάμηνη φυλάκιση με τη κατηγορία της υποκίνησης θρησκευτικού μίσους και φυλετικής μισαλοδοξίας (άρθρο 312/2 του Τουρκικού Ποινικού Κώδικα), στερούμενος των πολιτικών του δικαιωμάτων.

Ωστόσο, χιλιάδες υποστηρικτές του τον συνόδευσαν στη φυλακή, με αποτέλεσμα να εκτοξευτεί η δημοτικότητά του.

Δεν μπορείς να γίνεις πρωθυπουργός

Μετά την αποφυλάκισή του, ο Ερντογάν ίδρυσε, το 2001, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) διαβεβαιώνοντας ότι «δεν ήταν ένα πολιτικό κόμμα με θρησκευτικό άξονα», αλλά μάλλον ένα κυρίως συντηρητικό κόμμα. Με βασικό του σλόγκαν την πολιτική φιλελευθεροποίηση και την οικονομική ανάπτυξη κατάφερε να σαρώσει στις εκλογές του Νοεμβρίου 2002 με 34,28%.

Δυτικά ΜΜΕ έλεγαν πως ο Ερντογάν, φαινομενικά, όταν βγήκε από τη φυλακή, ήταν διαφορετικός νερώνοντας το ισλαμικό «κρασί» του, αφοσιωμένος περισσότερο στη δημοκρατία δυτικού τύπου παρά στον ισλαμισμό.

Παρόλα αυτά, ακόμα και ο αυτός ο χαλαρός ισλαμισμός του ερχόταν σε αντίθεση με το κοσμικό κατεστημένο. Μετά τη νίκη του, ο Ερντογάν δεν μπόρεσε τεχνικά να γίνει πρωθυπουργός, καθώς εξακολουθούσαν να ισχύουν οι πολιτικές απαγορεύσεις, λόγω εκείνης της παλιάς του ομιλίας στο Σιίρτ. Το ποίημα «τράβηξε την προσοχή», θα έλεγε τότε στους New York Times ο Ερντογάν.

Χειρότερος από τους αντιπάλους του

Η μοίρα όμως τα έφερε περίεργα υπέρ του. Ο ηγέτης τότε του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος -προκάτοχος του Κιλιντσάρογλου- Ντενίζ Μπαϊκάλ έβαλε το χεράκι του και ανέτρεψε την πολιτική απαγόρευση στον Ερντογάν.

Χάρη σε μια νομική αλλαγή που κατέστη δυνατή από το αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα και τον αρχηγό του, το ΑΚΡ κατέβασε τον Ερντογάν υποψήφιο στις επαναληπτικές εκλογές  του 9 Φεβρουαρίου 2003 στο Σιίρτ -λόγω παρατυπιών που είχε εντοπίσει το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο στις γενικές εκλογές του 2022- στέλνοτάς τον στον πρωθυπουργικό θώκο.

Παρά τις περιπέτειες και το κυνήγι που υπέστη ο Ερντογάν από τους αντιπάλους του, υιοθέτησε παρόμοιες πρακτικές ως ηγέτης της χώρας. Έκλεισε εκατοντάδες ΜΜΕ, φυλάκισε δημοσιογράφους, απείλησε να βάλει λουκέτο στο κουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών ενώ έκλεισε στη φυλακή τον ηγέτη του Σελαχατίν Ντεμιρτάς.

Ο Ερντογάν επεφύλαξε σε πολιτικούς του αντιπάλους τις ίδιες, ίσως και χειρότερες τιμωρητικές πρακτικές από αυτές που υπέστη όταν ήταν στα ξεκινήματά του. Το ποίημα δεν το ξέχασε ποτέ.