Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας, ανήμερα της Πρωτομαγιάς, ο Τζόνι Γκρίμα -από τους πιο ενεργούς ακτιβιστές στο θέμα των αστέγων στη Νέα Υόρκη, πρώην άστεγος ο ίδιος- είχε πάρει το μετρό.

Η μοίρα τα έφερε έτσι ώστε να γίνει ένας από τους αυτόπτες μάρτυρες ενός επεισοδίου σε ένα άλλο βαγόνι, που τελικά κατέληξε στη δολοφονία του Τζόρνταν Νίλι.

Ο 30χρονος άστεγος Αφροαμερικανός επί της ουσίας στραγγαλίστηκε από τον Ντάνιελ Πένι: έναν 24χρονο λευκό, μέχρι πρότινος πεζοναύτη.

Ο δράστης υποστήριξε μέσω των δικηγόρων του ότι ήταν σε αυτοάμυνα, «καθώς ο Νίλι άρχισε να απειλεί επιθετικά» τον ίδιο «και άλλους επιβάτες».

Όμως αυτόπτες μάρτυρες ανέφεραν ότι το θύμα δεν επιτέθηκε σε κανένα μέσα στο βαγόνι. Κάποιοι είπαν ότι πέταξε σκουπίδια.

«Δεν έχω φαγητό, δεν έχω ποτό, έχω βαρεθεί», φώναζε. «Δεν με πειράζει να πάω στη φυλακή ισόβια. Δεν με νοιάζει να πεθάνω».

Ο πρώην πεζοναύτης αποφάσισε αυτόκλητα να επέμβη, κάνοντας ένα σφιχτό κεφαλοκλείδωμα στο θύμα επί ώρα.

Ο ανεξάρτητος δημοσιογράφος Χουάν Αλμπέρτο Βάσκες, που κατέγραψε μέρος του επεισοδίου σε βίντεο, ανέφερε ότι η φονική λαβή διήρκεσε 15 ολόκληρα λεπτά.

O Τζόνι Γκρίμα ήταν από τους ελάχιστους επιβάτες που αντέδρασαν, όταν αντιλήφθηκε το επεισόδιο καθώς άλλαζε συρμό.

Δύο άλλοι επιβάτες, αντίθετα, βοηθούσαν τον θύτη αντί το θύμα.

Οι περισσότεροι στο μετρό κοιτούσαν απαθείς, μέχρι να φτάσουν αστυνομικοί και ασθενοφόρο.

«Δεν είχε τις αισθήσεις του, δεν ανταποκρινόταν και ο άνδρας του έκανε ακόμη κεφαλοκλείδωμα», είπε ένας αυτόπτης μάρτυρας.

Επισήμως, ο θάνατος του Τζόρνταν Νίλι διαπιστώθηκε στο νοσοκομείο. Ο ιατροδικαστής έκρινε ότι ο θάνατος οφείλεται σε ανθρωποκτονία, με πνιγμό.

Παρ’ όλα αυτά, οι αστυνομικοί που αρχικά προσήγαγαν και ανέκριναν τον πρώην πεζοναύτη τον άφησαν ελεύθερο, χωρίς να τον συλλάβουν.

Τελικά πέρασαν ένδεκα ημέρες μέχρι να του απαγγελθούν κατηγορίες για ανθρωποκτονία δεύτερου βαθμού, μόλις αυτή την Παρασκευή.

Μια δεύτερη «δολοφονία χαρακτήρων»

«Ποτέ δεν είχε σκοπό να βλάψει τον κ.Νίλι και δεν μπορούσε να προβλέψει τον πρόωρο θάνατό του», υποστηρίζουν οι δικηγόροι του δράστη.

Το θύμα, αναφέρουν, «είχε καταγεγραμμένα επιθετική και ασταθή συμπεριφορά, ως προφανή συνέπεια συνεχιζόμενης και μη αντιμετωπιζόμενης ψυχικής ασθένειας»…

Πρόκειται για «δολοφονία χαρακτήρα και ένα ξεκάθαρο δείγμα ότι πίστευε πως είχε το δικαίωμα να αφαιρέσει τη ζωή του Τζόρνταν», καταγγέλουν οι συγγενείς του θύματος μέσω δικηγόρων.

Ακόμη κι «αν δεν είχε πρόθεση να σκοτώσει τον Τζόρταν Νίλι», δήλωσε ο Τζον Γκρίμα, «δεν σκέφτηκε τη ζωή του, επειδή ήταν φτωχός, άστεγος και μαύρος».

Ακόμη και μετά το ένταλμα σύλληψης σε βάρος του 24χρονου πρώην πεζοναύτη και την απαγγελία κατηγοριών σε βάρος του, κάτοικοι και αρχές στη Νέα Υόρκη έδειχναν περισσότερο διχασμένοι, παρά συλλογικά σοκαρισμένοι από την υπόθεση.

Διαδηλώσεις για την απόδοση δικαιοσύνης είχαν ήδη κατασταλεί τις προηγούμενες ημέρες από την αστυνομία με γκλοπ και συλλήψεις.

Νίπτοντας τας χείρας τους, η κυβερνήτης της πολιτείας της Νέας Υόρκης και ο Αφροαμερικανός δήμαρχος της αμερικανικής μεγαλούπολης -αμφότεροι Δημοκρατικοί- έκαναν αρχικά απαράδεκτες δηλώσεις.

«Υπάρχουν συνέπειες από τη συμπεριφορά κάποιου», είπε κυνικά η Κάθι Χότσουλ. Ο δε Έρικ Άνταμς πήρε εμμέσως το μέρος του θύτη, κλείνοντας εγκληματικά το «μάτι» στην ad hoc αυτοδικία…

Μετά το σάλο που προκλήθηκε, εξέφρασαν την οδύνη τους και ζήτησαν να αποδοθεί δικαιοσύνη.

Εν μέσω καταιγισμού επικρίσεων, ο δήμαρχος της νέας Υόρκης ανακοίνωσε ότι θα οργανώσει σύνοδο την επόμενη εβδομάδα με τους επικεφαλής πέντε οργανώσεων, που έχουν σύμβαση με τον δήμο για την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών σε αστέγους.

Στο επίκεντρο, τόνισε, θα είναι τα άτομα με σοβαρές ψυχικές ασθένειες.

Ο δε Λευκός Οίκος ζήτησε «ενδελεχή έρευνα» για την «τραγική και βαθιά ανησυχητική δολοφονία του Τζόρνταν Νίλι» μόλις την περασμένη Τετάρτη.

Μια ημέρα, δηλαδή, πριν από προγραμματισμένες εμφανίσεις του προέδρου Μπάιντεν στη Νέα Υόρκη, σε εκδηλώσεις χρηματοδότησης της προεκλογικής του εκστρατείας.

Δύο φορές θύμα

«Θα ήθελα όλοι να συμπεριφερθούν σαν να ήταν ο γιος τους», σχολίασε η Δημοκρατική βουλευτής Αλεξάντρια Οκάσιο-Κορτέζ, που εκλέγεται στην 14η Περιφέρεια της Νέας Υόρκης, η οποία περιλαμβάνει περιοχές όπως το Κοινίς και το Μπρονξ.

Στην πόλη, ο Τζόρνταν Νίλι ήταν γνωστός καλλιτέχνης δρόμου.

Μάζευε χρήματα ντυμένος σαν τον Μάικλ Τζάκσον και μιμούμενος τις χορευτικές φιγούρες του στην Τάιμς Σκουέρ και στο μετρό.

Ήταν γνωστό ότι αντιμετώπιζε χρόνια προβλήματα ψυχικής υγείας.

Όπως είπαν συγγενείς του, τα απέκτησε μετά τη βάναυση δολοφονία της μητέρας του, όταν ο ίδιος ήταν ακόμη 14 ετών.

Την στραγγάλισε ο σύντροφός της, στο σπίτι τους στο Νιου Τζέρσεϊ.

Η σορός της εντοπίστηκε αργότερα σε βαλίτσα, στην άκρη ενός αυτοκινητόδρομου στο Μπρονξ.

Έκτοτε, ο Τζόρνταν έπασχε από μετατραυματικό στρες, κατάθλιψη και σχιζοφρένεια.

Πέρασε από διάφορες ανάδοχες οικογένειες, μέχρι που κατέληξε ενήλικας στο δρόμο.

Είχε συλληφθεί πολλές φορές για διάφορα αδικήματα, συμπεριλαμβανομένων τριών επιθέσεων σε γυναίκες στο μετρό.

Από τον περασμένο Φεβρουάριο υποτίθεται ότι είχε ενταχθεί σε πρόγραμμα «θεραπεία αντί φυλάκισης».

Βάσει των όρων, έπρεπε να μείνει σε μια μονάδα ψυχικής υγείας στο Μπρονξ για 15 μήνες. Την εγκατέλειψε έπειτα από 13 ημέρες.

Μέχρι και τη δολοφονία του, παρέμενε στη λεγόμενη «λίστα των τοπ 50» αστέγων της Νέας Υόρκης που έχρηζαν θεραπείας και αυξημένης βοήθειας.

«Τον απογοήτευσε όλο το σύστημα», είπε σε συνέντευξη Τύπου η θεία του. «Τον αγνόησαν».

«Δεν θα έπρεπε να είχε μπει εξαρχής σε αυτό το τρένο, θα έπρεπε να είχε στέγη», δήλωσε ο Κρις Σεράζιερ, μέλος της ακριβιστικής οργάνωσης Vocal NY της Νέας Υόρκης.

Αυτό όχι απλά δεν συνέβη, τόνισε, αλλά «επειδή υπάρχει αυτό το αφήγημα ότι οι άστεγοι είναι επικίνδυνοι, οι άνθρωποι νομίζουν ότι μπορούν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και να θεωρήσουν έναν μαύρο άνδρα, που είναι αναστατωμένος επειδή πεινάει, ως απειλή».

Συστημικές ευθύνες

Στο φόντο όλων αυτών είναι η αποτυχία ενός ολόκληρου συστήματος, σε μια πόλη όπου είναι κατοχυρωμένο δια νόμου το «δικαίωμα στη στέγαση».

Οι αρχές της Νέας Υόρκης υποχρεούνται να παρέχουν ένα κρεβάτι για τους άστεγους της πόλης. Σήμερα υπολογίζονται σε πάνω από 70.000.

Όμως οι συνθήκες στα καταφύγια χαρακτηρίζονται εφιαλτικές, με συνωστισμό, ελλιπή υγιεινή, επιθέσεις και κλοπές.

Για άτομα με σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, υπάρχουν θεωρητικά πιο εξειδικευμένα καταφύγια. Όμως δεν επαρκούν, ούτε σε αριθμό, ούτε σε εξειδικευμένες υπηρεσίες.

Πιο ενδεδειγμένη για αυτές τις περιπτώσεις αστέγων θεωρείται η λεγόμενη υποστηρικτική στέγαση, με πιο μόνιμο χαρακτήρα, ιδιωτικά δωμάτια, κοινόχρηστα μπάνια και κουζίνες, κοινωνικές υπηρεσίες.

Παρέχεται ωστόσο υπό πολύ αυστηρές προϋποθέσεις.

Οι κενές θέσεις είναι ελάχιστες.

Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι μόλις το 16% των δικαιούχων εγκαθίστανται πράγματι σε μια τέτοια μονάδα.

Ο Τζόρνταν Νίλι δεν ήταν ένας από αυτούς…

Κατά τα λοιπά, τον είχε συλλάβει 42 φορές η αστυνομία και υπήρξαν τουλάχιστον 43 επίσημες αναφορές από πολίτες ότι ήταν άρρωστος, τραυματισμένος ή ότι έχρηζε άμεσης ψυχικής φροντίδας.

«Στη ζωή σου βίωσες πολλά τραύματα», έγραψε στο Facebook ένα μέλος ομάδας θαυμαστών του, που επιχειρούσαν να τον στηρίξουν όπως μπορούσαν.

«Προσπάθησες με κάθε τρόπο να χρησιμοποιήσεις τα ταλέντα σου για να κάνεις τους άλλους ευτυχισμένους. Πάσχιζες να συντηρείς τον εαυτό σου».

«Τα τραύματα του παρελθόντος σε στοίχειωσαν», ανέφερε, «και όταν βρέθηκες σε κρίση άξιζες συμπόνια. Αντί αυτού, άλλοι αποφάσισαν ότι ήσουν απειλή και σου έκλεισαν το στόμα. Για πάντα».

Περιμένοντας τη δικαίωση, η οικογένεια του Τζόρνταν κάνει τώρα διαδικτυακό έρανο για την κηδεία του, σε μια εβδομάδα.

«Ο Τζόρνταν Νίλι θα έπρεπε να είναι σήμερα ζωντανός», είπε ο εισαγγελέας του Μανχάταν, Άλβιν Μπραγκ.

Ο πεζοναύτης-δράστης αφέθηκε ελεύθερος υπό όρους, με την καταβολή εγγύησης 100.000 δολαρίων.

Αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης έως 15 ετών.

Η δίκη του ορίστηκε στις 17 Ιουλίου.

Headlines