Αυτό είναι το πρώτο γνωστό ψάρι που κρατά την ανάσα του όταν καταδύεται

Η απειλούμενη κτενοζύγαινα, ένα από τα οκτώ είδη σφυροκέφαλου καρχαρία, προτιμά τα τροπικά και εύκρατα νερά και περνά τον περισσότερο χρόνο της κοντά στην επιφάνεια.

Όταν όμως κυνηγά καταδύεται σε βάθος έως 1.000 μέτρων, εκεί όπου η θερμοκρασία του νερού πέφτει στους 5 βαθμούς Κελσίου. Πώς αντέχει αυτό το ποικιλόθερμο ζώο μια τόσο απότομη θερμοκρασιακή αλλαγή;

Μελέτη που δημοσιεύεται στο Science αποκαλύπτει ότι η κτενοζύγαινα (Sphyrna lewini) κλείνει το στόμα και τα βράγχια όταν καταδύεται για να περιορίσει την απώλεια θερμότητας στα παγωμένα βάθη.

Είναι το μόνο γνωστό είδος ψαριού που «κρατάει την ανάσα του», λένε ερευνητές του Πανεπιστημίου της Χαβάης στο Μονόα.

«Ήταν μια μεγάλη έκπληξη!» λέει σε ανακοίνωση του πανεπιστημίου ο Μαρκ Ρόγιερ, πρώτος συγγραφέας της μελέτης .

«Αν και είναι προφανές ότι τα θαλάσσια θηλαστικά που αναπνέουν αέρα κρατούν την ανάσα τους όταν καταδύονται, δεν περιμέναμε να βρούμε καρχαρίες με αυτή τη συμπεριφορά» σχολιάζει ο ερευνητής.

Η κτενοζύγαινα, είδος που απαντά και στη Μεσόγειο, έχει μέγιστο μήκος γύρω στα 4 μέτρα (Deron Verbeck))

Ορισμένα άλλα ψάρια που καταδύονται σε μεγάλο βάθος, όπως οι τόνοι και η οικογένεια καρχαριών στην οποία ανήκει ο μεγάλος λευκός καρχαρίας, έχουν εξελίξει εξειδικευμένα συστήματα ανταλλαγής θερμότητας για να περιορίζουν τις απώλειες από τα βράγχια, μέσα στα οποία αντλείται συνεχώς θερμό αίμα.

Η κτενοζύγαινα, όμως, δεν διαθέτει τέτοιες φυσιολογικές προσαρμογές.

Για να απαντήσουν στο ερώτημα, ο Ρόγιερ και οι συνεργάτες του αιχμαλώτισαν μια κτενοζύγαινα στα νερά της Χαβάης και συνέδεσαν στη ράχη του μια συσκευή που μετρά την κίνηση και το βάθος και περιλαμβάνει έναν αισθητήρα που εισάγεται κάτω από το ραχιαίο πτερύγιο για να μετρά τη θερμοκρασία του σώματος.

Η συσκευή είναι σχεδιασμένη να αποσπάται σε διάστημα μερικών εβδομάδων, οπότε ανεβαίνει στην επιφάνεια και εκπέμπει ένα σήμα που επιτρέπει τον εντοπισμό και τη συλλογή της.

Οι καταγραφές έδειξαν ότι η θερμοκρασία του σώματος παραμένει σταθερά υψηλή καθ΄ όλη τη διάρκεια της κατάδυσης και πέφτει απότομα καθώς ο καρχαρίας ανεβαίνει τελικά στην επιφάνεια.

Οι ερευνητές θεωρούν ότι η μόνη εξήγηση για τη διατήρηση της εσωτερικής θερμοκρασίας είναι ότι η κτενοζύγαινα κλείνει το στόμα και τις βραχιακές σχισμές για να εμποδίσει την είσοδο κρύου νερού.

Επιπλέον, οι ερευνητές εξέτασαν ένα βίντεο στο οποίο μια κτενοζύγαινα κολυμπά με τις βραχιακές σχισμές κλειστές κοντά στον βυθό, σε βάθος 1.044 μέτρων.

«Οι καρχαρίες αυτοί κρατούν την ανάσα τους για μέσο χρόνο 17 λεπτών, περνούν όμως μόνο τέσσερα λεπτά κατά μέσο όρο στο βαθύτερο σημείο της κατάδυσης πριν επιστρέψουν σε θερμότερα, πιο οξυγονωμένα νερά» αναφέρει ο Ρόγιερ.

Παραμένει ωστόσο άγνωστο πώς το ψάρι αντέχει την πτώση των επιπέδων οξυγόνου στο αίμα όταν οι βραγχιακές σχισμές κλείνουν.

Επόμενος στόχος των ερευνητών είναι να μελετήσουν το μεταβολισμό του σφυροκέφαλου καρχαρία για να διαλευκάνουν τον μηχανισμό.

Δεν αποκλείουν δε το ενδεχόμενο να υπάρχουν κι άλλα είδη ψαριών που κρατούν την ανάσα τους.