Η εξελικτική θεωρία, η οποία εξηγεί τη δημιουργία των ειδών μέσω της φυσικής επιλογής και είναι η βάση της βιολογίας, έχει ταυτιστεί τόσο πολύ με τον Κάρολο Δαρβίνο (Charles Darwin, 1809-1882) ώστε αναφέρεται και ως «Δαρβινισμός» ή «Δαρβινική Θεωρία». Καθόλου κακό βεβαίως το να αναφέρεται κανείς τιμητικά στον «πατέρα» μιας πρωτοποριακής ιδέας, πολύ περισσότερο δε όταν πρόκειται για ιδέα η οποία τάραξε συθέμελα ένα επιστημονικό πεδίο και άλλαξε την κοσμοθεωρία μας. Στην προκειμένη περίπτωση όμως η υιοθέτηση εκφράσεων όπως «Δαρβινισμός» ή «Δαρβινική Θεωρία» είναι ταυτόχρονα η διάπραξη μιας συνεχούς αδικίας καθώς αποδίδει (ακούσια ίσως) όλα τα εύσημα στον Δαρβίνο και αφήνει στο περιθώριο τον Αλφρεντ Ράσελ Ουάλας (Alfred Russel Wallace, 1823-1913).

Και όμως, το επιστημονικό άρθρο που περιέγραφε τη θεωρία και το οποίο παρουσιάστηκε την 1η Ιουλίου 1858 στη Linnean Society (και δημοσιεύθηκε στις 20 Αυγούστου το ίδιου έτους στα πρακτικά της Linnean Society) φέρει τις υπογραφές και των δύο. Είναι δε γνωστό από πλήθος πηγών ότι ο Δαρβίνος θα επώαζε για καιρό ακόμη τη θεωρία του. Αναγκάστηκε όμως να προβεί στην κοινή δημοσίευση όταν ο Ουάλας του έστειλε μια επιστολή περιγράφοντας την ίδια θεωρία και ζητώντας τη γνώμη του (αλλά και τη βοήθεια του επιφανούς επιστήμονα που θαύμαζε από μακριά ώστε αυτή να τύχει δημοσίευσης).

Το ενδιαφέρον είναι ότι ο ίδιος ο Δαρβίνος ποτέ δεν θέλησε να υπονομεύσει το δικαίωμα του Ουάλας στην εξελικτική θεωρία. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε επιστολή του προς τον Ουάλας το 1870 σημειώνει: «Λίγα πράγματα στη ζωή μου μού δίνουν τόση ικανοποίηση όσο το ότι δεν έχουμε αισθανθεί ζήλια ο ένας για τον άλλον, παρά το ότι κατά μια έννοια είμαστε ανταγωνιστές».

Ο παραγκωνισμός του Ουάλας από τους επιγόνους του Δαρβίνου είναι ακόμη θέμα μελέτης των ιστορικών της επιστήμης. Με αφορμή όμως τη συμπλήρωση εφέτος των 200 χρόνων από τη γέννησή του θελήσαμε να σας τον ξανασυστήσουμε. Οχι μόνο ως ισάξιο του Δαρβίνου, αλλά και ως έναν μυθιστορηματικό χαρακτήρα: ο αυτοδίδακτος Ουάλας ήταν επίσης ένας βαθύς στοχαστής, υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών, ενάντιος της δουλείας και της ευγονικής, και άλλα πολλά τα οποία μπορεί κανείς να πληροφορηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα «The Alfred Russel Wallace Website» την οποία δημιούργησε και εμπλουτίζει από το 2008 ο βιογράφος του Ουάλας, εξελικτικός βιολόγος George Beccaloni.

Έντυπη έκδοση Το Βήμα

Headlines