Ενέργεια: Η Ελλάδα «έβδομη στον κόσμο» στο μερίδιο των ΑΠΕ

του Γιάννη Παγκαλιά

Μία από τις υψηλότερες θέσεις καταλαμβάνει η Ελλάδα αναφορικά με το ποσοστό διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό της μείγμα.
Αυτό το συμπέρασμα προκύπτει από την έκθεση της Ember η οποία αφορά την παγκόσμια αγορά ενέργειας για το 2022. Μια χρονιά στην οποία καταγράφηκε ρεκόρ αναφορικά με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τις ΑΠΕ, καθώς το 12% της παραγόμενης ενέργειας προήλθε από φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες.

Η θέση της Ελλάδας

Με το 20,7% της ηλεκτρικής ενέργειας να προέρχεται από ανεμογεννήτριες και το 12,6% από φωτοβολταϊκά, η συνολική συνεισφορά των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα της Ελλάδας ανήλθε στο 33,3%. Ένα ποσοστό που φέρνει την Ελλάδα στην 7η θέση παγκοσμίως αναφορικά με τη διείσδυση των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Η πρώτη δεκάδα

Στην πρώτη θέση με συνολικό ποσοστό 55,8% βρίσκεται η Δανία, με τις Λιθουανία (48,4%) και Λουξεμβούργο (46,5%) να συμπληρώνουν την πρώτη τριάδα.
Την τέταρτη θέση καταλαμβάνει η Ουρουγουάη με ποσοστό 35,9%, την πέμπτη η Πορτογαλία (34,8%) και την έκτη η Ιρλανδία (33,3%, η μοναδική χώρα από τις πρώτες δέκα που η καθαρή της ενέργεια προέρχεται εξολοκλήρου από ανεμογεννήτριες. Πίσω από την Ελλάδα, την τελική τριάδα έως το νούμερο 10 απαρτίζουν οι Ισπανία (33,2%), Ολλανδία (32,3%) και Γερμανία (31,8%).

.

.

Το 2022 χρονιά ορόσημο

Σύμφωνα με την έκθεση της Ember, το 2022 ήταν μια κομβική χρονιά αναφορικά με τη μετάβαση της παγκόσμιας κοινότητας προς την καθαρή ενέργεια. Η ηλιακή και αιολική ενέργεια προσέφερε το 12% στην παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, επίπεδο που συνιστά ιστορικό υψηλό ρεκόρ, από 10% το 2021.

Αν συνυπολογισθεί και η συμμετοχή των πυρηνικών σταθμών στο ενεργειακό μείγμα, τότε από τις καθαρές πηγές ενέργειας προήλθε το 39% της παγκόσμιας ενέργειας, επίπεδο που επίσης συνιστά ιστορικό υψηλό ρεκόρ.

Η παραγωγή ηλιακής ενέργειας αυξήθηκε κατά 24% και διατήρησε τα ηνία ως η ταχύτερα αναπτυσσόμενη πηγή ηλεκτρικής ενέργειας για 18 συναπτά έτη (η παραγωγή της αιολικής ενέργειας σημείωσε άνοδο 17%.

Όπως τονίζεται στην έκθεση, η περυσινή αύξηση της ηλιακής παραγωγής σε παγκόσμιο επίπεδο θα μπορούσε να καλύψει την ετήσια ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας της Νότιας Αφρικής, ενώ η αύξηση της αιολικής παραγωγής θα μπορούσε να τροφοδοτήσει σχεδόν ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο.

Περισσότερες από 60 χώρες παράγουν σήμερα πλέον του 10% της ηλεκτρικής τους ενέργειας από αιολική και ηλιακή ενέργεια. Ωστόσο, οι άλλες πηγές καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας υποχώρησαν για πρώτη φορά από το 2011, εξαιτίας της μείωσης της πυρηνικής παραγωγής και των λιγότερων νέων πυρηνικών και υδροηλεκτρικών εργοστασίων που τέθηκαν σε λειτουργία.

«Σε αυτή την κρίσιμη δεκαετία για το κλίμα, είναι η αρχή του τέλους της εποχής των ορυκτών καυσίμων. Μπαίνουμε στην εποχή της καθαρής ενέργειας. Το σκηνικό είναι έτοιμο για να φέρει την αιολική και την ηλιακή ενέργεια στην κορυφή. Η καθαρή ηλεκτρική ενέργεια θα αναδιαμορφώσει την παγκόσμια οικονομία, από τις μεταφορές μέχρι τη βιομηχανία και πέρα από αυτές. Η νέα εποχή με λιγότερες εκπομπές ρύπων σημαίνει ότι η σταδιακή μείωση της ηλεκτροπαραγωγής από άνθρακα θα συντελεσθεί και το τέλος της αύξησης της ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο είναι πλέον ορατό. Η αλλαγή έρχεται γρήγορα. Ωστόσο, όλα εξαρτώνται από τις ενέργειες που θα αναλάβουν τώρα οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και οι πολίτες για να θέσουν τον κόσμο σε μια πορεία προς την καθαρή ενέργεια έως το 2040», αναφέρει η Μαλγκορζάτα Βιάτρος-Μοτίκα, ανώτερη αναλύτρια για την ηλεκτρική ενέργεια στην Ember.

Τα ορυκτά καύσιμα

Οι εκπομπές ρύπων της ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκαν το 2022 (+1,3%), φθάνοντας σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Η ηλεκτρική ενέργεια είναι μεν πιο καθαρή από ποτέ, ωστόσο χρησιμοποιούμε περισσότερη. Η παραγωγή από άνθρακα αυξήθηκε κατά 1,1%, σύμφωνα με τη μέση αύξηση της τελευταίας δεκαετίας. Η «σταδιακή μείωση της ηλεκτροπαραγωγής από άνθρακα» που συμφωνήθηκε στο πλαίσιο της COP26 το 2021 μπορεί να μην ξεκίνησε το 2022, εντούτοις και η ενεργειακή κρίση δεν οδήγησε σε σημαντική αύξηση της καύσης άνθρακα, όπως πολλοί φοβόντουσαν.

Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο μειώθηκε οριακά (-0,2%) το 2022 -για δεύτερη φορά μέσα σε τρία χρόνια- στον απόηχο των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου παγκοσμίως. Η μετάβαση από το φυσικό αέριο στον άνθρακα ήταν περιορισμένη το 2022, επειδή το φυσικό αέριο ήταν ήδη ως επί το πλείστον ακριβότερο από τον άνθρακα το 2021.

Το 2022 κατασκευάστηκαν μόνο 31 GW νέων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο, το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 18 ετών.

Όπως επισημαίνει η έκθεση, το 2022 καταγράφηκε και ο μικρότερος αριθμός των μονάδων άνθρακα που έκλεισαν σε επτά χρόνια, καθώς οι χώρες επιδιώκουν να διατηρήσουν την εφεδρική ικανότητά τους, ακόμη και όταν η μετάβαση επιταχύνει.

Η αιολική και η ηλιακή ενέργεια επιβραδύνουν την αύξηση των εκπομπών στον κλάδο της ηλεκτρικής ενέργειας. Εάν όλη η ηλεκτρική ενέργεια προερχόταν από ορυκτά καύσιμα, οι εκπομπές θα ήταν κατά 20% υψηλότερες το 2022. Μόνο η αύξηση της αιολικής και ηλιακής παραγωγής (+557 TWh) κάλυψε το 80% της παγκόσμιας αύξησης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας το 2022 (+694 TWh). Η αύξηση της καθαρής ενέργειας είναι πιθανό να υπερβεί την αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας το 2023- αυτό θα ήταν το πρώτο έτος που θα συνέβαινε αυτό εκτός ύφεσης.

Με τη μέση αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και της καθαρής ενέργειας, η Ember αναμένει ότι το 2023 θα σημειωθεί μικρή πτώση της παραγωγής από ορυκτά καύσιμα (-47 TWh, -0,3%), καθώς η αιολική και η ηλιακή ενέργεια θα αναπτύσσονται περαιτέρω. Η νέα εποχή της μείωσης των εκπομπών ρύπων στον κλάδο της ηλεκτρικής ενέργειας είναι κοντά καταλήγει η έκθεση.