Τζορτζ Πολκ: Η δολοφονία του αμερικανού δημοσιογράφου στη Θεσσαλονίκη

Η υπόθεση Πολκ αφορά την ανεξιχνίαστη δολοφονία του Αμερικάνου δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ στις 16 Μαΐου του 1947 στη μεταπολεμική περίοδο που συγκλόνισε την Ελλάδα και είχε τεράστιες διεθνείς προεκτάσεις.

Το 1939 πήγε στην Άπω Ανατολή ως ανταποκριτής της εφημερίδας New York Herald Tribune. Προς το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου επέστρεψε στην πατρίδα του και κατατάχθηκε στην Αεροπορία του Ναυτικού.

Μετά το τέλος του πολέμου εργάσθηκε ως ελεύθερος ρεπόρτερ στο δίκτυο CBS. Το 1947 ήρθε στην Ελλάδα όπου γνώρισε την αεροσυνοδό Ρέα Κοκκώνη την οποία και παντρεύτηκε. Στις 16 Μαΐου του 1948, βρέθηκε δολοφονημένος στο Θερμαϊκό, κοντά στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.

Η δολοφονία και οι διαστάσεις

Στις 12 Μαρτίου 1947 εξαγγέλλεται στο Αμερικανικό Κογκρέσσο από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Χάρρυ Τρούμαν το ομώνυμο Δόγμα Τρούμαν με το οποίο οι ΗΠΑ αναλαμβάνουν την κηδεμονία της Ελλάδας από τους Βρετανούς, οι οποίοι λόγω οικονομικών προβλημάτων θα αποχωρούσαν από την Ελλάδα. Το Δόγμα Τρούμαν συνίστατο στην υπογραφή μιας συμφωνίας μεταξύ της ελληνικής και της αμερικανικής κυβέρνησης με την οποία θα παρεχόταν οικονομική, υλική και τεχνοκρατική βοήθεια στην Ελλάδα, υπό τον φόβο της διολίσθησής της στο «σιδηρούν παραπέτασμα». Ουσιαστικά την περίοδο εκείνη ξεκινά ο Ψυχρός Πόλεμος.

Στην Ελλάδα βρίσκεται σε εξέλιξη εμφύλιος πόλεμος. Στους ορεινούς όγκους της Δυτικής Μακεδονίας και της Ηπείρου κυριαρχούσε ο Δημοκρατικός Στρατός με αρχηγό τον Μάρκο Βαφειάδη. Στις 10 Φεβρουαρίου του 1948 αντάρτες κανονιοβολούν τη Θεσσαλονίκη με ορειβατικό πυροβόλο. Την Πρωτομαγιά δολοφονείται στην Αθήνα ο Υπουργός Δικαιοσύνης Χρήστος Λαδάς. Ακολουθούν ομαδικές εκτελέσεις καταδικασμένων μελών και οπαδών του ΚΚΕ.

Ο Τζορτζ Πολκ αποτελεί «αγκάθι» για τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Ελλάδας. Δημοσιεύονται σε αμερικανικές εφημερίδες άρθρα του στα οποία υπάρχουν αναφορές για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, για «λαθροχειρίες πολιτικών», αλλά και για συνεργασία Χωροφυλακής, Αμερικανών και μαυραγοριτών.

Το Μάιο του 1948 μεταβαίνει στη Θεσσαλονίκη, με στόχο να συναντηθεί μέσω συνδέσμων με τον αρχηγό του ΔΣΕ Μάρκο Βαφειάδη ώστε να καταγράψει μέσω συνέντευξης τις απόψεις του για τον ελληνικό εμφύλιο. Το βράδυ της 8ης Μαΐου φεύγει από το ξενοδοχείο που έμενε και από τότε χάνονται τα ίχνη του. Στις 10 Μαΐου οι υπάλληλοι του ξενοδοχείου αναφέρουν την εξαφάνισή του στις αστυνομικές αρχές οι οποίες αδρανούν. Στις 11 Μαΐου, μια επιστολή, χωρίς γραμματόσημο, που περιέχει την ταυτότητά του βρίσκεται στο ταχυδρομείο του Λευκού Πύργου και παραδίδεται στην Υπηρεσία Αλλοδαπών. Στις 12 Μαΐου έρχεται στη Θεσσαλονίκη η σύζυγός του Ρέα η οποία διαπιστώνει ότι ο άντρας της έχει εξαφανιστεί. Η αστυνομία στην οποία αποτάνθηκε δηλώνει άγνοια.

Στις 16 Μαΐου ο ψαράς Λάμπρος Αντώναρος βρίσκει ένα πτώμα στο Θερμαϊκό, δεμένο χειροπόδαρα, πυροβολημένο με μια σφαίρα στο πίσω μέρος του κεφαλιού που αποδεικνύεται ότι είναι ο Πολκ.

Ποιος σκότωσε τον Τζορτζ Πολκ;

Για ένα μεγάλο διάστημα οι αρχές θεωρούσαν ότι τον Πολκ τον σκότωσαν οι κομμουνιστές. Η θεωρία αυτή βρήκε αντίθετους τους Αμερικανούς, οι οποίοι δημοσίευαν σχόλια σχετικά με την κατεύθυνση που είχαν πάρει οι ανακρίσεις.

Τελικά κατηγορήθηκε από την Ασφάλεια Θεσσαλονίκης ο Αδάμ Μουζενίδης, επιτελικό στέλεχος του ΚΚΕ, ως δολοφόνος καθώς και ο Βαγγέλης Βασβανάς και ο Γρηγόρης Στακτόπουλος, συντάκτης της εφημερίδας «Μακεδονία» και ανταποκριτής του «Ρόυτερς» στη Θεσσαλονίκη, για συνέργεια.

Η εκδοχή που παρουσιάστηκε στο δικαστήριο από την Ασφάλεια Θεσσαλονίκης και έγινε αποδεκτή θέλει τον Πολκ να συναντιέται με τον Στακτόπουλο ο οποίος τον οδήγησε σε συνάντηση με τον Αδάμ Μουζενίδη. Η συνάντηση έγινε σε μια βάρκα με την οποία θα τον οδηγούσαν στον Βαφειάδη. Για λόγους ασφαλείας του έδεσαν τα μάτια, τα χέρια και τα πόδια. Τότε ο Μουζενίδης τον πυροβόλησε. Υποχρέωσε μετά τον Στακτόπουλο να ταχυδρομήσει την ταυτότητα του θύματος. Η εκδοχή αυτή υποστήριζε ότι το κίνητρο των κομμουνιστών ήταν η δημοσιοποίηση στην αμερικανική κοινή γνώμη πως η ελληνική κυβέρνηση είναι εγκληματική.

Το δικαστήριο καταδίκασε τους Μουζενίδη και Βασβανά ερήμην σε θάνατο, και τον Στακτόπουλο σε ισόβια δεσμά.