Μέλισσες: Νέα στοιχεία για την εκτίμηση των κινδύνων από τα φυτοφάρμακα

Στην αναθεώρηση των συμπερασμάτων σχετικά με τον τρόπο αξιολόγησης των κινδύνων για τις μέλισσες, τις αγριομέλισσες και τις μοναχικές μέλισσες από τα φυτοφάρμακα προχώρησε η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA).

Το αναθεωρημένο έγγραφο καθοδήγησης λαμβάνει υπόψη τις πιο πρόσφατες επιστημονικές γνώσεις και περιέχει τις πιο σύγχρονες μεθοδολογίες για τη διενέργεια εκτιμήσεων κινδύνου στον τομέα αυτό. Ειδικότερα, το έγγραφο περιγράφει τον τρόπο αξιολόγησης του κινδύνου για τις μέλισσες που εκτίθενται σε φυτοπροστατευτικά προϊόντα σε αγροτικές περιοχές. Αυτό επιτυγχάνεται ακολουθώντας μια κλιμακωτή προσέγγιση για την αξιολόγηση τόσο της έκθεσης των μελισσών στα φυτοφάρμακα (μέσω επαφής ή διατροφής) όσο και των επιπτώσεων. Περιγράφει επίσης τις μελέτες που πρέπει να εκπονούνται από τους αιτούντες όταν δεν μπορεί να αποκλειστεί ο υψηλός κίνδυνος κατά την αρχική αξιολόγηση.

Το έγγραφο καλύπτει διάφορα σενάρια και πτυχές που σχετίζονται με την εκτίμηση κινδύνου. Αυτές περιλαμβάνουν τις διαφορετικές χρονικές κλίμακες των επιπτώσεων  και τα διαφορετικά στάδια ζωής των μελισσών (ενήλικες και προνύμφες). Για τις μέλισσες, εξετάζει τις πιθανές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των χαμηλών δόσεων και τις πιθανές ανησυχίες λόγω των θανατηφόρων επιδράσεων.

Γιατί και πώς διενεργήθηκε η επανεξέταση

Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα μπορούν να εγκριθούν μόνο εάν από την εκτίμηση κινδύνου προκύπτει ότι δεν έχουν απαράδεκτες επιπτώσεις στο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων των ειδών που δεν αποτελούν στόχο, όπως οι μέλισσες. Το 2013, η EFSA δημοσίευσε την πρώτη της καθοδήγηση σχετικά με την αξιολόγηση του κινδύνου φυτοπροστατευτικών προϊόντων για τις μέλισσες (Apis mellifera, Bombus spp. και μοναχικές μέλισσες), την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε να αναθεωρηθεί το 2019.

Ανταποκρινόμενοι στο αίτημα, η EFSA συγκρότησε μια ομάδα εργασίας, η οποία ασχολήθηκε με τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τη θνησιμότητα των μελισσών, επικαιροποιώντας τις μεθοδολογίες που χρησιμοποιήθηκαν για την εκτίμηση κινδύνου.

Πώς συμμετείχαν τα κράτη μέλη και οι ενδιαφερόμενοι φορείς

Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας αναθεώρησης η EFSA ζήτησε τη γνώμη των κρατών μελών μέσω του δικτύου καθοδήγησης φυτοφαρμάκων και των ενδιαφερομένων μέσω μιας ειδικής ομάδας ενδιαφερομένων. Η EFSA συμμετείχε επίσης σε μια σειρά εργαστηρίων και ενημερωτικών συναντήσεων που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΚ) για τους εκπροσώπους των κρατών μελών και τους ενδιαφερόμενους φορείς.

Επιπλέον, η EFSA συνεργάστηκε στενά με την ΕΚ και με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA) για την εναρμόνιση των προσεγγίσεων για την αξιολόγηση των κινδύνων για τις μέλισσες στο πλαίσιο των κανονισμών για τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα και τα βιοκτόνα.

Από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο του 2022, η EFSA πραγματοποίησε δημόσια διαβούλευση σχετικά με το σχέδιο εγγράφου καθοδήγησης, τα δεδομένα της οποίας συζητήθηκαν σε ειδική ημερίδα με τα κράτη μέλη και την ομάδα των ενδιαφερομένων μερών και η οποία ενημέρωσε για το τελικό αποτέλεσμα.