Επί της ουσίας

Σε σχετική ερώτηση που της τέθηκε από το συνάδελφο Δημήτρη Μανιάτη, στο πλαίσιο συνέντευξης που δημοσιεύτηκε χθες στο in, η δημοσιογράφος και υποψήφια βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στο Βόρειο Τομέα Αθηνών Αννέτα Καββαδία απάντησε ως εξής:

«Η διαίρεση Αριστεράς – Δεξιάς, όσες μεταμορφώσεις και αν έχει υποστεί ή θα υποστεί στο μέλλον, δεν θα πάψει να υπάρχει. Είναι μια διαιρετική τομή ανάμεσα σε δύο αντιλήψεις που δύσκολα συντίθενται. Από τη μια είναι η αντίληψη του ατομικού, της προσωπικής επιτυχίας με κάθε κόστος, πατώντας επί πτωμάτων χωρίς ενδοιασμούς, με τους κοινωνικούς Καιάδες ανοιχτούς – για τους άλλους και όχι φυσικά για τους εμπνευστές τους. Από την άλλη, είναι η προάσπιση του συλλογικού συμφέροντος, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης από όσους και όσες δεν βλέπουν την κοινωνία σαν ζούγκλα ή που μάλλον θέλουν να διορθώσουν τη ζούγκλα που οι άλλοι θεωρούν κανονικότητα. Η αριστερή αντίληψη είναι η μόνη που μπορεί να προσφέρει υψηλής ποιότητας υγεία, παιδεία, κοινωνική πρόνοια, περιβαλλοντική ισορροπία, πρόσβαση σε δημόσια αγαθά όπως το νερό και η ενέργεια, ασφάλεια σε όλους τους πολίτες. Η δεξιά αντίληψη προσφέρει όλα τα παραπάνω μόνο στις ελίτ και στους γόνους των ελίτ. Μιλάω φυσικά σχηματικά, γιατί το θέμα είναι πολύ ευρύ».

Αυτά, λοιπόν, από ένα μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, του πολιτικού σχηματισμού που φιλοδοξεί να αποτελέσει —βάσει των εξαγγελιών του Αλέξη Τσίπρα— τον κορμό μιας προοδευτικής κυβέρνησης μακράς πνοής.

Το να αντιπαρέλθει κανείς τις αυθαίρετες κρίσεις, τις αβάσιμες γενικεύσεις και τις φραστικές κενολογίες που περιλαμβάνονται στα ανωτέρω δεν είναι κάτι ιδιαίτερα δύσκολο, αρκεί ασφαλώς να μη φορά ιδεολογικές παρωπίδες.

Το να μιλήσει κανείς με ευθυκρισία και πειστικότητα επί της ουσίας του θέματος είναι σαφώς πολύ δυσκολότερο. Το είχε πράξει προ πολλών ετών ο Νίκος Μουζέλης, ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας του London School of Economics, σε άρθρο του που έφερε τον τίτλο «Τι σημαίνει σήμερα Αριστερά» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» (29/4/1990). Έγραφε εκεί ο Μουζέλης, μεταξύ πολλών άλλων, και τα εξής:

[…] Αν στρέψει κανείς την προσοχή του από τα ακραία παραδείγματα που ανέφερα πιο πάνω σε τυπικά κινήματα και καθεστώτα του σύγχρονου κόσμου, αυτά χαρακτηρίζονται από πολύπλοκα μείγματα «αριστερών» και «δεξιών» στοιχείων, πράγμα που υποδηλώνει πως η εξάπλωση κοινωνικοοικονομικών δικαιωμάτων στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας δεν πραγματοποιείται σχεδόν ποτέ κατά έναν συνεχή, γραμμικό, ανοδικό τρόπο, αλλά ακολουθεί μια τροχιά γεμάτη ασυμμετρίες, οπισθοδρομήσεις κ.λπ. Ακριβώς δε επειδή οι σύγχρονες κοινωνίες χαρακτηρίζονται από τέτοιου είδους ανομοιογένειες και αντιφάσεις στο επίπεδο της εξάπλωσης βασικών δικαιωμάτων, πολλές φορές είναι δύσκολο να χρησιμοποιήσει κανείς τους όρους Αριστερά/Δεξιά για να προσδιορίσει ορισμένα κινήματα ή καθεστώτα στο σύνολό τους.

[…]

Αν με την Αριστερά εννοούμε μια ιδεολογία και ένα κίνημα που πιστεύει στην ισχυρότερη θεσμοποίηση και παραπέρα εξάπλωση οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων στην πλειοψηφία των πολιτών ενός κράτους-έθνους, ο ρόλος ενός τέτοιου κινήματος είναι να καταπολεμήσει την ιδεολογική συσκότιση και να δείξει πως εκτός απ’ τον θατσερικό φιλελευθερισμό υπάρχει και μια άλλη λύση στα βασικά προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών – μια λύση που βασίζεται στο κράτος πρόνοιας, στον βαθύ εκδημοκρατισμό όλων των κοινωνικών χώρων και στον ευέλικτο και αποτελεσματικό κρατικό παρεμβατισμό (από θέματα όπως το περιβάλλον, η υγεία και η παιδεία μέχρι την τεχνολογική έρευνα, την ανάπτυξη οικονομικής υποδομής και την υποστήριξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας). Μια τέτοια «αριστερή» λύση βασίζεται στην πεποίθηση πως ούτε ο κρατισμός με τη μορφή του μαρξιστικού – λενινιστικού σχεδιασμού ούτε η τυφλή πίστη στους μηχανισμούς της αγοράς οδηγούν στον πολιτισμένο βίο.

Η θεώρηση της Αριστεράς που προσπάθησα ν’ αναπτύξω πιο πάνω μπορεί να συμβάλει στο ν’ απαγκιστρωθεί η ελληνική Αριστερά από τους συχνά στείρους και φορμαλιστικούς προβληματισμούς που την χαρακτήριζαν κατά την τελευταία δεκαετία (είτε τους προβληματισμούς της παρελθοντολογίας γύρω από τον εμφύλιο και τη χούντα, είτε τις τριτοκοσμικές δαιμονολογίες γύρω από τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, το ΝΑΤΟ, το ξένο κεφάλαιο κ.λπ.). Είναι καιρός η ελληνική Αριστερά να ξεχωρίσει τη φόρμα από την ουσία, τα σλόγκαν και τις ταμπέλες από τη σοβαρή και επίπονη προσπάθεια για την καλυτέρευση της ζωής του κοινού ανθρώπου. Είναι καιρός η Αριστερά να συνειδητοποιήσει πως η πραγματική της αποστολή σήμερα, όπως και πριν από διακόσια χρόνια, είναι ένα είδος εκσυγχρονισμού που να συνδέεται άρρητα με ένα σφαιρικό και σε βάθος εκδημοκρατισμό: δηλαδή με την εξάπλωση οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων σ’ όλους τους πολίτες του κράτους-έθνους.