Σαρλ ντε Γκωλ: Ακλόνητος σαν βράχος

Τέτοιες μέρες πριν από έξι δεκαετίες, από τις 16 έως τις 19 Μαΐου 1963, η χώρα μας είχε υποδεχθεί τον Σαρλ ντε Γκωλ, τον αρχιτέκτονα της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας.

Στο πλαίσιο της τετραήμερης επισκέψεώς του στην Ελλάδα, ο γάλλος πρόεδρος είχε μακρές συνομιλίες με τον τότε έλληνα πρωθυπουργό, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, είχε εκφωνήσει βαρυσήμαντο λόγο στο ελληνικό κοινοβούλιο, εξαίροντας τους δεσμούς μεταξύ των δύο λαών, ενώ είχε απευθυνθεί και στους εκπροσώπους των παραγωγικών τάξεων της χώρας, με ομιλία του στο Ζάππειο Μέγαρο.

Ο ντε Γκωλ, πέραν των πυκνών συναντήσεων και επαφών του στην πρωτεύουσα, είχε μεταβεί στη Θεσσαλονίκη, όπου είχε παρακολουθήσει μεγάλη στρατιωτική παρέλαση.

Οι εφημερίδες της εποχής, μεταξύ αυτών «Τα Νέα» και «Το Βήμα», είχαν καλύψει με εκτενή ρεπορτάζ την επίσκεψη του γάλλου προέδρου, ενώ πολλοί ήταν οι άνθρωποι του Τύπου που είχαν καταθέσει με ενυπόγραφα άρθρα τις απόψεις τους για το κορυφαίο γεγονός εκείνων των ημερών.

Ένας εξ αυτών ήταν και ο Δημήτρης Ψαθάς (1907-1979), ο σπουδαίος χρονογράφος, δημοσιογράφος και θεατρικός συγγραφέας.

Το σχετικό άρθρο του, που είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Τα Νέα» το Σάββατο 18 Μαΐου 1963, ήταν το ακόλουθο:

Η Αθήνα φιλοξενεί από προχθές τον Ντε Γκωλ – μια μορφή οικεία στα πέρατα του κόσμου, οικεία και σ’ εμάς σαν ένα σύμβολο γενναιότητας και πίστης, που ασκεί ιδιαίτερη γοητεία στην Ελλάδα, γιατί προέρχεται από μια χώρα που αγαπάμε. Και αγαπάμε την Γαλλία εμείς οι Έλληνες με μιαν αγάπη τελείως διαφορετική από εκείνες που αποκτήσαμε μέσα στην πρόσφατη δίνη της ιστορικής μας μοίρας –πόλεμοι, καταστροφές, ανοικοδομήσεις, βοήθειες, δολάρια– εντελώς άσχετα με τ’ άμεσα συμφέροντά μας, με τις ανάγκες της στιγμής. Πολύ παλιότερη και πιο αυθόρμητη είναι η αγάπη μας στην χώρα τούτη, που στάθηκε πρωτοπόρα στους μεγάλους και έντιμους ανθρώπινους αγώνες –της δικαιοσύνης, της ισότητας και της δημοκρατίας– η ανάμνηση των οποίων ζέστανε τις ψυχές των λαών κι’ έγινε λάμψη που φώτισε τα βήματά τους, στα πέρατα του κόσμου.

Όταν μιλάμε για την Γαλλία –άσχετα με τον χρόνο που παρεμβάλλεται– αστράφτει στο μυαλό μας η κοσμογονική εκείνη φωτιά που κατάφαγε μιαν εποχή για ν’ ανοίξη τον δρόμο σε μιαν άλλη, σάρωσε τις Βαστίλλες και τις γκρέμισε, κάτω από τους αντρίκειους ήχους της Μασσαλιώτιδας. Αυτούς τους φλογοβόλους ήχους, που λες και οι νότες τους είναι χαραγμένες με μπαρούτι και παίρνουν φωτιά στο πρώτο άγγιγμα μιας σπίθας, για να την μεταδώσουν στις ανθρώπινες ψυχές, ακόμα και σήμερα μόλις ακουστούν.

«ΤΑ ΝΕΑ», 18.5.1963, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Είναι η πνευματική Γαλλία των μαθητικών καιρών προ πάντων αυτή που αγαπάμε και θαυμάζουμε, γιατί στάθηκε η μάνα όχι μονάχα του δικού της του λαού, αλλά κι’ όλων των άλλων, αφού από τα δικά της στήθια βύζαξαν οι άνθρωποι το ζεστό γάλα που τους ανάστησε. Αυτή στάθηκε παιδαγωγός και οδηγήτρια όλων των αδικουμένων και των καταπιεσμένων και τους βοήθησε ν’ αποκτήσουν συνείδηση του δίκιου τους.

Τέκνο μιας τέτοιας χώρας ο Ντε Γκωλ, αναδείχτηκε άξιος της πατρίδας που τον γέννησε κι’ αγαπήθηκε όσο και η χώρα του στον τόπο μας, από τα χρόνια που ύψωσε το ανάστημά του –κι’ έχει αρκετό– κατά της βαρβαρότητας του φασισμού, για να γίνη το σύμβολο της αντίστασης του τόπου του, της αδούλωτης και περήφανης Γαλλίας της παράδοσης.  Όταν εδώ αγωνιζόταν και ο δικός μας ο λαός τον υπέρτατον αγώνα της ζωής και του θανάτου, τα σκληρά και δοξασμένα χρόνια της Κατοχής, ένιωθε πλάι του, νοερά, τον ήρωα της Αντίστασης των Γάλλων, τ’ όνομα του οποίου ήταν όχι μονάχα θρύλος, αλλά παρουσία ζωντανή, που ζέσταινε τις καρδιές και φτέρωνε τις ελπίδες. Σύμβολο μιας ιδέας είχε γίνει ο Ντε Γκωλ –της πιο υψηλής ιδέας του ανθρώπου– της αντίστασης στην βία, του ασταμάτητου κι’ ακούραστου αγώνα για την αποτίναξη του βάρβαρου ζυγού, της ιδέας της λευτεριάς.

Δεν εσταμάτησε ποτέ ν’ ακούεται η Μασσαλιώτιδα στην Γαλλία κι’ ούτε σταμάτησε ποτέ να φτάνη ο αντίλαλός της σ’ όλον τον κόσμο και την Ελλάδα. Τα χρόνια εκείνα τα δύσκολα οδηγούσε τα βήματα του Ντε Γκωλ, κι’ ο ήχος τους –βαρύς και σταθερός– συνταίριαζε με τα βήματα του δικού μας του λαού, που σήμερα τ’ αναθυμάται όλα τούτα και χαιρετίζει με συγκίνηση κι’ αγάπη τον γενναίον άντρα.

Δεν ξέρω, ωστόσο, πόσοι από τους επισήμους που τον καλοδέχονται θυμούνται μ’ ευχαρίστηση τις σκοτεινές και δοξασμένες εκείνες μέρες και πόσα από τα χέρια που σφίγγουν το δικό του δεν έσφιγγαν την εποχή εκείνη τα χέρια ακριβώς που ήθελε να κόψη εκείνος με την σπάθα του. Δοκιμασίες τραγικές πέρασε ο λαός μας από τότε, και στην δική μας την Αντίσταση έπεσε λάσπη από πολλές μεριές.

«ΤΑ ΝΕΑ», 18.5.1963, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Όμως ο λαός μας, πέρα από τα δικά μας και πέρα από τις ατυχίες του, τιμά τον υψηλό μας ξένο, πολύ περισσότερο γιατί και οι δικές του προσωπικές δοκιμασίες δεν είναι μικρότερες. Πληρώνει κι’ ο ίδιος τις τρικυμισμένες αντιδράσεις των αντίρροπων ιδεολογικών ρευμάτων που δημιουργήθηκαν μετά την θανάτωση του τέρατος –του φασισμού– το πνεύμα του οποίου λες και ασπαίρει ακόμα σε ορισμένες χώρες.

Δεν πρόκειται, βέβαια, η στήλη τούτη να κρίνη την πολιτική του Ντε Γκωλ – πέρα από τις ικανότητες κι’ αρμοδιότητες του συντάκτη της είναι οι νέοι διπλωματικοί συνδυασμοί και οι συλλήψεις του. Αυτό που δεν μπορεί, όμως, να μη σημειώση είναι ο θαυμασμός στην δυναμικότητα του ήρωα τούτου, που οι αντίπαλοι της πολιτικής του καραδοκούν την κάθε στιγμή να εξοντώσουν προβάλλοντας, αντί για άλλα επιχειρήματα, τις σφαίρες των όπλων.

Έντεκα απόπειρες δολοφονίας έχουν γίνει εναντίον του –βροχή σφαιρών ξέσπασε επάνω του τόσες φορές– κι’ όμως ο στρατηγός Ντε Γκωλ δεν λιποψύχησε ούτε μια φορά, δεν δείλιασε, δεν άλλαξε πορεία. Με την βαθιά πίστη ότι αυτό που κάνει είναι το σωστό, τραβά ίσια τον δρόμο του, συνεχίζοντας την πολιτική του ακλόνητος σαν βράχος.

Για το συμφέρον και για την δόξα της Γαλλίας αγωνίζεται –για μια καλύτερη Ευρώπη– όπως πιστεύει. Μακάρι και οι δικοί μας να μπορούσαν να προστατέψουν τα δικά μας τα συμφέροντα κατά τις συνομιλίες που πρόκειται νάχουν μαζί του. Λίγο, ελάχιστο από το θάρρος του να τους έδινε ο Θεός, λίγη, ελάχιστη από την εθνική αξιοπρέπειά του.