Εκλογές 2023: Ποια είναι η διαδικασία των διερευνητικών εντολών

Από τις 7 το πρωί έχουν ανοίξει οι κάλπες στην Ελλάδα για την διενέργεια των κοινοβουλευτικών εκλογών. Καθόλη την διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, η συζήτηση που κυριάρχησε ήταν η αξιοποίηση των διερευνητικών εντολών από τους πολιτικούς αρχηγούς, σε περίπτωση που δεν υπάρξει αυτοδυναμία.

Οι παρούσες εκλογές πραγματοποιούνται με το σύστημα της απλής αναλογικής. Το αναλογικό σύστημα ευνοεί τις συνεργασίες μεταξύ των κομμάτων.  Αυτό, πρακτικά, σημαίνει πως κάθε κόμμα εκλέγει, τόσους βουλευτές, όση είναι η εκλογική του δύναμη στην επικράτεια. Ο αριθμός των βουλευτών του είναι το ποσοστό του όλου αριθμού των βουλευτών, το οποίο αντιστοιχεί στο ποσοστό του κόμματος στο συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα.

Τι προβλέπεται από το Σύνταγμα

Το άρθρο 37 του συντάγματος ορίζει ότι σε περίπτωση που το πρώτο κόμμα δεν κατορθώσει να λάβει την αυτοδυναμία, τότε η πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει στον αρχηγό του κόμματος που διαθέτει τη σχετική πλειοψηφία διερευνητική εντολή για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηματισμού Kυβέρνησης που να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Bουλής. Κάθε διερευνητική εντολή διαρκεί 3 ημέρες.

Σε περίπτωση που το πρώτο κόμμα δεν καταφέρει να σχηματίσει η κυβέρνηση, η πρόεδρος παρέχει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του δεύτερου κόμματος και εάν δεν υπάρχει αποτέλεσμα, η πρόεδρος δίνει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος.  Aν οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, η πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων.

Τι θα γίνει αν δεν σχηματιστεί κυβέρνηση μέσω των διερευνητικών εντολών

Σε περίπτωση που κανένας εκ των αρχηγών των τριών πρώτων κομμάτων που θα λάβουν εντολή, δεν καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση, τότε η πρόεδρος της Δημοκρατίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Eπικρατείας ή του Aρείου Πάγου ή του Eλεγκτικού Συνεδρίου, το σχηματισμό υπηρεσιακής Kυβέρνησης, όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής, για να διενεργήσει εκλογές, και να διαλύσει τη Bουλή για την διενέργεια νέων εκλογών.

Σε ότι αφορά, την νέα Βουλή που θα προκύψει από τις εκλογές, οι βουλευτές θα ορκιστούν, θα εκλεγεί το νέο προεδρείο του κοινοβουλίου και σε περίπτωση που γίνουν νέες εκλογές, το απόγευμα της ίδιας ημέρας ή το πρωί της επόμενης θα θυροκολληθεί το προεδρικό διάταγμα για την διάλυση της Βουλής.

Τέλος, αν προκηρυχθούν ξανά εκλογές, θα διεξαχθούν με λίστα βουλευτών.  Για την συγκεκριμένη διαδικασία οι ψηφοφόροι θα επιλέγουν μόνο το ψηφοδέλτιο του κόμματος που προτιμούν και δεν θα βάζουν σταυρό δίπλα στο όνομα των υποψηφίων. Για την κατάρτιση της λίστας των βουλευτών, οι ηγεσίες των κομμάτων θέτουν τα ονόματα με βάση τα αποτελέσματα της «σταυροδοσίας» της πρώτης κάλπης τοποθετώντας πρώτο στην σειρά τον υποψήφιο βουλευτή που έλαβε τους περισσότερους σταυρούς προτίμησης.

Τι αναφέρει το άρθρο 37 του Συντάγματος

Το άρθρο 37 του Συντάγματος περιέχει τις διατάξεις που προβλέπονται την επόμενη ημέρα των εκλογών και συγκεκριμένα, για τον σχηματισμό κυβέρνησης.

Αναλυτικά, αναφέρει ότι: 

«1. O Πρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζει τον Πρωθυπουργό και, με πρότασή του, διορίζει και παύει τα λοιπά μέλη της Kυβέρνησης και τους Yφυπουργούς.

*2. Πρωθυπουργός διορίζεται ο αρχηγός του κόμματος το οποίο διαθέτει στη Bουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Aν κανένα κόμμα δεν διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει στον αρχηγό του κόμματος που διαθέτει τη σχετική πλειοψηφία διερευνητική εντολή για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηματισμού Kυβέρνησης που να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Bουλής.

*3. Aν δεν διαπιστωθεί αυτή η δυνατότητα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του δεύτερου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος και εάν δεν τελεσφορήσει και αυτή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος.

Kάθε διερευνητική εντολή ισχύει για τρεις ημέρες.

Aν οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων και, αν επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού Kυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Bουλής, επιδιώκει το σχηματισμό Kυβέρνησης από όλα τα κόμματα της Bουλής για τη διενέργεια εκλογών και σε περίπτωση αποτυχίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Eπικρατείας ή του Aρείου Πάγου ή του Eλεγκτικού Συνεδρίου το σχηματισμό Kυβέρνησης, όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής, για να διενεργήσει εκλογές, και διαλύει τη Bουλή.

*4. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ανατίθεται, σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους, εντολή σχηματισμού Kυβέρνησης ή διερευνητική εντολή σε αρχηγό κόμματος, αν το κόμμα δεν έχει αρχηγό ή εκπρόσωπο, ή αν ο αρχηγός ή ο εκπρόσωπός του δεν έχει εκλεγεί βουλευτής, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει την εντολή σ’ αυτόν που προτείνει η κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος. H πρόταση για την ανάθεση εντολής γίνεται μέσα σε τρεις ημέρες από την ημέρα που ο Πρόεδρος της Bουλής ή ο αναπληρωτής του ανακοινώνει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τη δύναμη των κομμάτων στη Bουλή η ανακοίνωση αυτή γίνεται πριν από κάθε ανάθεση εντολής.»