Αυτές οι γυναίκες που αψηφούν τους Ταλιμπάν

«Εσείς καταπιέζετε μόνο τις γυναίκες» λέει η νεαρή γυναίκα στον μαχητή των Ταλιμπάν.

«Σου είπα να μη μιλάς» της φωνάζει εκείνος, «θα σε σκοτώσω εδώ και τώρα!».

«Εντάξει, σκότωσέ με!» απαντά εκείνη, υψώνοντας τη φωνή της για να ταιριάζει με τη δική του.  «Κλείσατε σχολεία και πανεπιστήμια! Είναι καλύτερα να με σκοτώσεις!».

Μια κάμερα τηλεφώνου έχει καταγράψει κρυφά, και με κλονισμό, αυτή την ευθεία αντιπαράθεση μέσα σε ένα αυτοκίνητο μεταξύ της γυναίκας και του Ταλιμπάν.

Είχε μόλις συλληφθεί μετά από διαμαρτυρία και επρόκειτο να μεταφερθεί σε κελί κράτησης στην Καμπούλ.

Δείτε το βίντεο

Η ιστορία που δε λέγεται

Πρόκειται για μια σκηνή από το ντοκιμαντέρ Bread and Roses (Ψωμί και Τριαντάφυλλα), το οποίο εξερευνά την καθημερινή ζωή τριών γυναικών τις εβδομάδες μετά την κατάληψη της εξουσίας.

Παραγωγός είναι η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός Τζένιφερ Λόρενς, η οποία λέει στο BBC γιατί αυτή η στιγμή της ταινίας είναι τόσο σημαντική για εκείνη.

«Η καρδιά μου χτυπούσε τόσο γρήγορα βλέποντας αυτές τις γυναίκες να αψηφούν τους Ταλιμπάν», λέει η Λόρενς. «Δεν βλέπεις αυτή την πλευρά της ιστορίας, τις γυναίκες που αντιστέκονται, στις ειδήσεις κάθε μέρα και είναι ένα σημαντικό μέρος της ταινίας μας και των ιστοριών αυτών των γυναικών».

Λέει ότι είναι συγκλονιστικό να σκέφτεσαι την ξαφνική απώλεια του ελέγχου που έχουν υποστεί οι Αφγανές γυναίκες.

«Αυτή τη στιγμή δεν έχουν καμία αυτονομία μέσα στη χώρα τους. Είναι τόσο σημαντικό να τους δοθεί η ευκαιρία να καταγράψουν τη δική τους ιστορία, με τον δικό τους τρόπο».

Η ταινία έχει γυριστεί από την Excellent Cadaver, την εταιρεία παραγωγής που ίδρυσε η  το 2018 με τη φίλη της Τζαστίν Τσιαρόκι.

«Αυτό το ντοκιμαντέρ γεννήθηκε από το συναίσθημα και την ανάγκη»

Αυτό εξηγεί η Λόρενς, η οποία περιγράφει ότι ένιωθε αβοήθητη και απογοητευμένη για όσα έβλεπε στις ειδήσεις.

Η Τσιαρόκι λέει ότι η Λόρενς «είχε μια σεισμική αντίδραση στην πτώση της Καμπούλ το 2021, επειδή οι συνθήκες ήταν τόσο άσχημες για τις γυναίκες».

»Και είπε: «Πρέπει να δώσουμε σε κάποιον μια πλατφόρμα για να πει αυτή την ιστορία με ουσιαστικό τρόπο»».

Αυτή η κάποια ήταν η Sahra Mani, μια δημιουργός ντοκιμαντέρ που συνίδρυσε την ανεξάρτητη εταιρεία παραγωγής της Καμπούλ, Afghan Doc House.

Τόσο η Λόρενς όσο και η Τσιαρόκι είχαν παρακολουθήσει το βραβευμένο από τους κριτικούς ντοκιμαντέρ της «A Thousand Girls Like Me» (Χίλια κορίτσια σαν εμένα), το οποίο παρουσιάζει το προφίλ μιας 23χρονης Αφγανής που βγαίνει στην εθνική τηλεόραση για να αποκαλύψει τη σεξουαλική κακοποίηση από τον πατέρα της, αφού αγνοήθηκε από την οικογένειά της και την αστυνομία.

Η Τσιαρόκι εντόπισε τη Μάνι, η οποία είπε ότι είχε ήδη ξεκινήσει ένα έργο, ακολουθώντας τρεις γυναίκες στη χώρα καθώς προσπαθούσαν να εδραιώσουν κάποιου είδους αυτονομία τους μήνες μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, καθώς τα κορίτσια και οι γυναίκες αποκλείονταν από τα πανεπιστήμια και τα σχολεία.

Κρυφές κάμερες

Η Μάνι κινηματογραφούσε με κρυφές κάμερες και ζήτησε ακόμη και από τις γυναίκες να κινηματογραφούν τον εαυτό τους σε καταφύγια με τους φίλους και τις οικογένειές τους.

Μια άλλη σεκάνς καταγράφει μια μυστική συνάντηση σε ένα υπόγειο χωρίς παράθυρα, σε έναν παράδρομο της Καμπούλ. Περισσότερες από δώδεκα γυναίκες κάθονται σε σειρές από γραφεία και καρέκλες, τοποθετημένες σαν αυτοσχέδια αίθουσα διδασκαλίας. Ατμός αναδύεται από τα ποτά στα πλαστικά τους ποτήρια.

Δεν γνωρίζονται μεταξύ τους, αλλά όλες ανήκουν σε διαφορετικές ομάδες που διαμαρτυρήθηκαν μετά την ανακατάληψη του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν τον Αύγουστο του 2021.

Μια από τις γυναίκες, μια οδοντίατρος ονόματι Ζάχρα, έχει οδηγήσει τον θεατή σε αυτή τη μυστική συνάντηση. Όταν μιλάει στην ομάδα, αναπολεί ότι φορούσε ψηλά τακούνια και άρωμα και ότι πήγαινε στο πάρκο με τις φίλες της. Οι γυναίκες γύρω της χαμογελούν.

Οι γυναίκες πρέπει να γράψουν την ιστορία τους

Στη συνέχεια αρχίζει να μιλάει μια συγγραφέας που ονομάζεται Βαχιντέ.

«Οι γυναίκες πρέπει να γράψουν τη δική τους ιστορία» λέει με πάθος η Βαχιντέ στην ομάδα, υπό το μουρμουρητό της συμφωνίας. «Οι γυναίκες δεν γιορτάζονται σωστά σε όλο τον κόσμο».

Η Μάνι γνώριζε καλά τις προκλήσεις της κινηματογράφησης σε τόσο ιδιωτικές και επικίνδυνες καταστάσεις.

«Καταλαβαίνω πώς να αντιμετωπίζω τις δυσκολίες επειδή είμαι μία από αυτές.

»Δεν είναι θύματα, είναι ηρωίδες».

Αλλά το να βρεθεί η σωστή ισορροπία μεταξύ της ασφάλειας των γυναικών και της αφήγησης της ιστορίας τους δεν ήταν εύκολο. Η ίδια λέει στο BBC ότι υπήρξαν αρκετές νυχτερινές συζητήσεις μεταξύ της ίδιας, της Τσιαρόκι και της Λόρενς κατά τη διάρκεια της διαδικασίας παραγωγής.

«Ήταν εκεί κάθε φορά που αντιμετώπιζα οποιοδήποτε θέμα ή πρόβλημα» λέει η Μάνι. «Όταν οι γυναίκες ενώνονται, όλα είναι δυνατά».

Καθώς η Μάνη και οι άλλες γυναίκες που παρουσιάστηκαν έφυγαν από τη χώρα, οι παραγωγοί αισθάνθηκαν άνετα να υποβάλουν το «Bread and Roses» για ευρύτερη διανομή, ξεκινώντας από τις Κάννες.

Ιστορία χωρίς τέλος

Οι Τσιαρόκι και Λόρενς λένε ότι η επόμενη πρόκληση είναι να παρουσιάσουν την ταινία σε ένα μεγάλο κοινό – κάτι που δεν είναι πάντα εύκολο όταν η ιστορία είναι ένα στιγμιότυπο μιας συνεχιζόμενης και καταστροφικής σύγκρουσης.

«Δεν υπάρχει τέλος σε αυτή την ιστορία» λέει η Λόρενς, «και αισθάνεσαι λίγο πολύ αβοήθητη. Είναι ένα δύσκολο πράγμα να το προωθήσεις στην αγορά».

Ως γυναίκες εκτελεστικοί παραγωγοί, η Τσιαρόκι και η Λόρενς εξακολουθούν να αποτελούν μειοψηφία στο Χόλιγουντ. Μια μελέτη του 2022 από το Κέντρο για τη Μελέτη των Γυναικών στην Τηλεόραση και τον Κινηματογράφο έδειξε ότι οι γυναίκες αποτελούσαν μόνο το 24% των σκηνοθετών, σεναριογράφων και παραγωγών στις ταινίες με τα υψηλότερα έσοδα, μια μείωση από το 2021.

«Νομίζω ότι υπάρχει πολύς, πολύς δρόμος να διανύσουμε, αλλά αισθάνομαι εμπνευσμένη και θετική από το τελικό προϊόν όταν έχεις μεγαλύτερη ποικιλομορφία στην κινηματογραφική παραγωγή», λέει η Λόρενς. «Είναι αυτό που θέλει ο κόσμος. Το κοινό το θέλει».

«Αυτό συμβαίνει επίσης επειδή είμαι γυναίκα» συνεχίζει η Λόρενς.

«Είμαι αρκετά τυχερή ώστε να μην έχω την προκατειλημμένη ιδέα ότι οι γυναίκες δεν είναι τόσο καλές στο να κάνουν πράγματα».

*Με στοιχεία από bbc.com