Φοβικοί απέναντι στο νέο

Στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν υπήρξε καμία τεχνολογική εξέλιξη – ακόμη και απλός νεωτερισμός – που δεν γέννησε σκεπτικισμό και αμφισβήτηση από μεγάλο πληθυσμό. Ακόμη και ο Σιδηρόδρομος είχε τους αρνητές του τον 18ο αιώνα. Ο φόβος των ανθρώπων μπροστά στο καινούργιο, εκείνο που μας ξεβολεύει από τη ρουτίνα μας, που απαιτεί από εμάς την ανάπτυξη ενός μίνιμουμ δεξιοτήτων για να χειριστούμε και να συντονιστούμε στην καινοτομία, και κυρίως ο φόβος για το θολό άγνωστο που δεν ορίζουμε, μας βγάζει μια αυτόματη πρώτη αντίδραση. Δεν είμαστε ζώο που γοητεύεται από το συναρπαστικό, μόνο στα βιβλία και τις ταινίες το πριμοδοτούμε.

Η Ιστορία μέχρι τώρα έχει αποδείξει κάτι αυτονόητο. Καμία τεχνολογία από μόνη της δεν είναι επικίνδυνη, εξαρτάται από τη χρήση. Μια χαρά είναι και η τηλεόραση και το Διαδίκτυο και η αυτοματοποιημένη παραγωγή. Στα χέρια τίνος και με ποιες δικλίδες ασφαλείας είναι πάντα το στοίχημα.

Οι ένθερμοι υποστηρικτές της Βιομηχανικής Επανάστασης προσπάθησαν να κάμψουν τις αντιδράσεις της εργατικής τάξης της εποχής με το γοητευτικό επιχείρημα πως οι μηχανές θα μειώσουν τον χρόνο εργασίας των ανθρώπων δίχως να χαθούν θέσεις και χωρίς μείωση εισοδήματος. Η λογική αυτό έλεγε αλλά too good to be true. Εγινε εργαλείο εκβιασμού των εργαζομένων και ένας νόμιμος τρόπος συσσώρευσης πλούτου και εξουσίας από μία εξαιρετικά μικρή ομάδα. Οι στρατιές των ανέργων ήταν ένας μοχλός πίεσης για να κρατηθούν χαμηλά οι μισθοί και να αυξηθούν αντί να μειωθούν οι ώρες εργασίας των «τυχερών» που είχαν ακόμη τη δουλειά τους.

Η τεχνολογική εξέλιξη έχει σκοπό και νόημα μόνο όταν υπηρετεί τον άνθρωπο, τους πολλούς, αλλιώς είναι παντελώς άχρηστη, δεν έχει καμία αξία από μόνη της. Είναι σαν ένα τραγούδι. Τι αξίζει το ομορφότερο τραγούδι που γράφτηκε ποτέ αν δεν το ακούσει κανείς; Παραμένει το ομορφότερο τραγούδι αν δεν έχει ποτέ ούτε έναν ακροατή; (Πέρα από εκείνον που το έγραψε.) Οχι, δεν είναι απολύτως τίποτα, είναι μία κατασκευή δίχως καμία αξία. Σημαντικότερο είναι ένα μέτριο τραγούδι που θα καταφέρει να συγκινήσει έστω και έναν άνθρωπο. Μεγάλη η κουβέντα του Πρωταγόρα. «Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος».

Ο καινούργιος φόβος μας είναι η τεχνητή νοημοσύνη AI (Artificial Intelligence). Mία μηχανή παραγωγής όμορφων πραγμάτων αλλά και κραυγαλέων ψεμάτων.

Με την εμφάνιση των πρώτων δυνατοτήτων της εμφανίστηκαν οι πρώτες κακοφορμισμένες χρήσεις της. Πάντα έτσι γίνεται. Από τον χαριτωμένο – όχι για όλους – Πάπα με το λευκό δερμάτινο μπουφάν, μέχρι τα κορίτσια που βλέπουν τους εαυτούς τους να πρωταγωνιστούν σε ταινίες πορνό, η εικόνα πια δεν είναι απόδειξη. Δεν είναι μια αλήθεια μέχρι να αποδειχτεί ψέμα. Αλλά ένα ψέμα μέχρι να αποδειχτεί αλήθεια. Ξεκινάμε πρώτα από την άρνηση. Καθόλου καλό, αλλά θα ζήσουμε με αυτό. Δεν φοβάμαι ότι θα μας αντικαταστήσει. Μπορεί να υποδυθεί αλλά όχι να γίνει άνθρωπος.

Εχω τόσο μεγάλη εμπιστοσύνη στις αδυναμίες και τις ατέλειές μας, που νομίζω πως μια μηχανή προγραμματισμένη για την τελειότητα θα «καρφώνεται» από μόνη της…