Εργαζόμενοι στον τουρισμό: Είναι παράδεισος ή εργασιακή κόλαση;

Η καλοκαιρινή σεζόν βρίσκεται προ των πυλών, για πολλά νησιά μάλιστα έχει ξεκινήσει τουλάχιστον δύο μήνες  νωρίτερα. Νέοι και νέες ετοιμάζουν ή έχουν ήδη ετοιμάσει βαλίτσες, προκειμένου να ζήσουν την «εμπειρία» της εποχικής εργασίας.

Άλλοι πάλι, έχοντας βιώσει ακριβώς τι σημαίνει αυτό, με τις απαιτήσεις, τα ωράρια και της συνθήκες του κλάδου, προτίμησαν ένα «πιο ανθρώπινο, πιο ασφαλές και πιο δίκαιο εργασιακό περιβάλλον», παραμένοντας στην δουλειά που ενδεχομένως βρίσκονται ήδη. Αυτό έχει προκαλέσει «πονοκέφαλο» στους εργοδότες, οι οποίοι αναζητούν συνεχώς προσωπικό, αφού οι ελλείψεις-όπως όλα δείχνουν- είναι τεράστιες.

Άνθρωποι διαφόρων ηλικιακών βαθμίδων, με εμπειρία ή όχι, ερωτηθέντες για το ζήτημα της εποχικής εργασίας, παραθέτουν την δική τους άποψη, την δική τους οπτική και αξιολογούν την επιλογή που έκαναν, κάνουν ή θα κάνουν. Λαμβάνοντας πάντα υπόψιν τις συνθήκες εργασίας, την εργοδοτική και συναδελφική συμπεριφορά, τη διαμονή ακόμη και την αντιμετώπιση τους από τους πελάτες.

Οι συνθήκες εργασίας

Γιάννης 26 ετών

«Πρώτη φορά που δούλεψα σεζόν, στο κομμάτι της εστίασης, ήταν πέρσι. Αν και δεν έχω ιδιαίτερη εμπειρία για να μπορώ να κάνω σωστή σύγκριση, σίγουρα ήταν εξαντλητική. Φαντάζομαι έπαιξε ρόλο και το γεγονός ότι ήταν «μετα covid» εποχή, χωρίς περιορισμούς και μέτρα. Ήξερα βέβαια εξ’αρχής ότι θα δουλεύω δεκάωρα και δωδεκάωρα πολλές φορές. Ήταν μια κάπως άτυπη, αν θέλετε συμφωνία με τον εργοδότη μου. Ευτυχώς βέβαια ήταν οικογενειακός μας φίλος, οπότε ήξερα με τι άνθρωπο είχα να κάνω, τον εμπιστευόμουν.»

Κατερίνα 30 ετών

« Όποιος πει ότι έκανε ρεπό, ενώ δουλεύει σεζόν, κατά πάσα πιθανότητα λέει ψέματα. Όσοι έχουμε περάσει από αυτό, το ξέρουμε καλά. Είναι σαν κοινό μυστικό, σαν άγραφος κανόνας. Τεράστιο λάθος βέβαια που και εμείς απλά το δεχόμαστε και δεν κάνουμε τίποτα για να αλλάξει. Δεν γίνεται να δουλεύεις για 6 μήνες, κάθε μέρα, δέκα και έντεκα ώρες. Θα μου πείτε τότε πως συνεχίζεις και το κάνεις. Εύλογο το ερώτημα σας θα πω εγώ. Στην αρχή θυμάμαι-άπειρη τότε τελείως- είχα λιποθυμήσει τουλάχιστον τρείς, τέσσερις φορές…»

Δημήτρης 21 ετών

«Είναι η πρώτη φορά που θα δουλέψω σεζόν. Είμαι φοιτητής και τον χειμώνα τα έξοδα «τρέχουν», οπότε θεωρώ ότι είναι μια καλή ευκαρία το διάστημα που θα είμαι free από τη σχολή να το εκμεταλλευτώ. Ακούω διάφορα για τη σεζόν, αλλά «το έχω πάρει και  λίγο στην πλάκα». Σίγουρα παίζει ρόλο ότι πάω λίγο στα τυφλά. Έχω συμφωνήσει να δουλεύω εννιά ώρες, βέβαια έχω στο πίσω μέρος του μυαλού μου ότι αυτό ίσως αλλάξει, δεδομένου και του φόρτου εργασίας. Τι να πω, θα το μάθω σύντομα..»

Ανδριάννα 19 ετών

«Έχουμε οικογενειακή επιχείρηση σε νησί των Κυκλάδων και πιο συγκεκριμένα διατηρούμε τουριστικό κατάλυμα , όποτε λίγο πολύ έχω ζήσει τη σεζόν. Βοηθούσα και από πιο παλιά τους γονείς μου. Όσο μπορούσα βέβαια, κυρίως λόγω ηλικίας. Φέτος όμως  δουλεύω κανονικά. Κατά τη γνώμη μου, η σεζόν δεν έχει απόλυτα αρνητικό πρόσημο. Επειδή δεν θέλω να μιλήσω για άλλους κλάδους, μιας και δεν έχω εμπειρία, μπορώ να πω ότι στο κομμάτι το ξενοδοχειακό, τα πράγματα κυλάνε λίγο πιο μεθοδικά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλα είναι εύκολα. Ακόμη και το ωράριο, που είναι από τα πιο βασικά- αν όχι το βασικότερο-θεωρώ ότι είναι πιο «safe» , αν θέλετε.»

Η συναδελφική αλληλεγγύη και η εργοδοτική συμπεριφορά

Μαρία 29 ετών

« Την ώρα της δουλειάς μπορώ να πω, τουλάχιστον με όσα παιδιά έχω συνεργαστεί, ότι επικρατεί γενικά κλίμα συνεργασίας. Ξέρουμε ότι όσο πιο αρμονικά κυλήσει μια βάρδια τόσο καλύτερα θα είμαστε και εμείς. Το πρόβλημα που υπάρχει όμως και πιστεύω θα εξακολουθεί να υπάρχει είναι τα tips. Στο κομμάτι αυτό θεωρώ ότι υπάρχει μεγάλη αδικία, κάτι για το οποίο ευθύνονται καθαρά οι εργοδότες. Για παράδειγμα πρόπερσι  ένας κύριος με τον οποίο δουλεύαμε μαζί, ήταν πάνω από σαράντα χρονών. Ε, και ξέρω ότι με τα tips έκανε πολύ συχνά ό,τι ήθελε. Κράταγε περισσότερα για τον εαυτό του και έδινε λιγότερα στους άλλους. Οπότε υπήρχε μια άτυπη ιεραρχία ως προς αυτό, κυρίως λόγο ηλικίας. Πολύ λάθος κατ’εμέ.»

Γιώργος 22 ετών

« Ο ιδιοκτήτης του μαγαζιού που δούλεψα την πρώτη φορά που πήγα σεζόν με στιγμάτισε στην κυριολεξία. Εκ τότε δεν σκέφτηκα την εποχική εργασία επ’ουδενί. Η συμπεριφορά του ήταν απαράδεκη όχι  μόνο με το προσωπικό, που μας έβριζε χωρίς λόγο και ξέσπαγε πάνω μας, αλλά και με πελάτες. Είναι μια κακή ελληνική νοοτροπία, θέλω να βγάλω όσο περισσότερα μπορώ απ’ τον άλλο με κάθε τρόπο. Ένιωθα ότι απλά ήθελε να φανεί, να δείξει ότι είναι κάποιος.»

Δήμητρα 20 ετών

«Κοίτα, εγώ δεν είχα κάποιο πρόβλημα με τον εργοδότη μου. Απλώς, ήθελαν η δουλειά να γίνεται σωστά και με πειθαρχία. Εντάξει, όταν είχε αρκετή δουλειά, έβλεπες το αφεντικό να φωνάζει. Να βγάζει καπνούς από τα αυτιά. Αλλά γενικά να ξέρετε, ιδίως οι νησιώτες, επειδή έχουν και πολλά χρήματα, σε βλέπουν σαν δούλο τους.»

Η διαμονή

Ρία 22 ετών

«Κοιτάξτε εγώ θεωρώ ότι  είχα καλό μισθό. Εγώ ήμουν 10 ώρες την ημέρα, αλλά αξιζε. Είχα διαμονή, ένα δωμάτιο σαν στούντιο ήταν και είχε τα πάντα μέσα, ηλεκτρικές συσκευές, ζεστό νερό ( όλη μέρα ), χώρο για τις αποσκευές μου. Ήμουν ευχαριστημένη. Και ένα γεύμα την μέρα. Βέβαια κάποιες μέρες είτε δεν προλάβαιναν να μας φτιάξουν, είτε ήταν πολύ πρόχειρο και δεν μου άρεσε.»

Αθηνά 31 ετών

«Έτυχε πέρσι να μείνω σε καλό σπίτι, ευτυχώς. Μου έχει τύχει να μείνω και σε τρώγλη, να σιχαίνομαι να πάω τουαλέτα, τέτοια κατάσταση.  Ξέρω περιπτώσεις που λένε σε παιδιά να πάνε να μείνουν στο κάμπινγκ. Τα τελευταία πέντε χρόνια με το Airbnb έχουν ξυπνήσει όλοι και έχουν ανεβάσει στο διπλάσιο τις τιμές των σπιτιών, οπότε έχει αυξηθεί ως προς αυτό και το budget των εργοδοτών για τους υπαλλήλους τους».

Νίκος 25 ετών

« Στο νησί που ήμουν σεζόν εγώ, αυτό που κατάλαβα είναι ότι ως επι το πλείστων ,αυτοί που διατηρούν μαγαζιά εκεί, επιλέγουν συνήθως  το προσωπικό τους να είναι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού, προκειμένου να γλιτώσουν το ενοίκιο. Βέβαια υπήρχαν και εργοδότες που παρείχαν σπίτι, αλλά ίσχυαν οι κλασσικές συνθήκες που ακούγονται, δηλαδή πολλά άτομα σε ένα σπίτι. Προσωπικά γνωρίζω ότι έμεναν κυριολεκτικά 4 άτομα σε ένα δωμάτιο.»

Αμοιβή και ένσημα

Ηλίας 33 ετών

« Ξεκίνησα να δουλεύω κατά τύχη σεζόν, πριν από περίπου 5 χρόνια. Συνέχισα βέβαια με την προοπτική ότι κάποια στιγμή θα φύγω.

Συνήθως δουλεύω δεκάωρα και είμαι δηλωμένος για τέσσερις ώρες. Οι δε απλήρωτες υπερωρίες κοντεύουν να νομιμοποηθούν. Όταν δούλεψα ως προϊστάμενος  έπαιρνα 1330 ευρώ το μήνα. Δυστυχώς η ευτυχώς δεν έχεις χρόνο για εξόδους και διασκέδαση, οπότε κάνεις εύκολα οικονομία.»

Ιωάννα 27 ετών

«Στην αρχή το αφεντικό μου είπε «με ένσημα ή χωρίς;». Του λέω «εννοείται με ένσημα». Δήλωνε όμως μόνο το οκτάωρο. Τις επιπλέον ώρες που εργαζόμουν, όχι.  Έπαιρνα  αν θυμάμαι καλά 3,10 ευρώ την ώρα.»

Κωνσταντίνα 23 ετών

« Γενικά αν εξαιρέσεις το μισθό, αυτό που έχω καταλάβει εγώ είναι ότι σε εκμεταλλεύονται, δεν σου δίνουν την αποζημίωση που πρέπει, δεν σου δίνουν άδειες και φυσικά ούτε επιδόματα.»

Οι εμπειρίες και τα κοινά βιώματα είναι τελικά αυτά που συνθέτουν την ρεαλιστική και την άκρως ουσιαστική εικόνα που οφείλουμε να έχουμε ως άνθρωποι για τη σεζόν.

Παρ’ όλα αυτά  σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, φαίνεται ότι για ακόμα μια χρονιά η Ελλάδα παραμένει στην πεντάδα των κορυφαίων προορισμών στην Ευρώπη, με την τουριστική βιομηχανία να συνεισφέρει σημαντικά στο συνολικό ΑΕΠ της χώρας. Εκτός απροόπτου και φέτος -όπως και πέρσι- αναμένεται ρεκόρ  στις κρατήσεις αλλά και στις εισπράξεις.

Η Μαριλένα Στρογγυλού σπουδάζει δημοσιογραφία στη New Media Studies