Αλέξης Πάρνης: Οι μεγάλες ιστορικές στιγμές και οι ηθικοί άθλοι

Το Μάρτιο του 2023 έφυγε από τη ζωή, σχεδόν εκατοντούτης, ο ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και μεταφραστής Αλέξης Πάρνης, που είχε γεννηθεί στον Πειραιά στις 24 Μαΐου 1924.

Στους χαλεπούς καιρούς της Κατοχής και του Εμφυλίου, ο Αλέξης Πάρνης (κατά κόσμον Σωτήρης Λεωνιδάκης) υπήρξε στέλεχος της ΕΠΟΝ (ως ΕΠΟΝίτης πολέμησε με τον ΕΛΑΣ κατά των Γερμανών στο Περιστέρι το Σεπτέμβριο του 1944 και τραυματίστηκε στα Δεκεμβριανά) και υπηρέτησε στο ΔΣΕ (υπήρξε πολεμικός ανταποκριτής της εφημερίδας του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ «Προς τη Νίκη», στην οποία δημοσίευσε πολλά διηγήματα και ποιήματά του).

Στην κατοπινή περίοδο, από το 1949 έως το 1962, έζησε ως πολιτικός πρόσφυγας στην Τασκένδη και στη Μόσχα, όπου σπούδασε στο Λογοτεχνικό Ινστιτούτο «Μαξίμ Γκόρκι».

Ο Αλέξης Πάρνης υπήρξε πιστός φίλος και υποστηρικτής του Νίκου Ζαχαριάδη (1903-1973), γεγονός που επέφερε τη διαγραφή του από το ΚΚΕ.

Το 1955 τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο στο φεστιβάλ της Παγκόσμιας Οργάνωσης Δημοκρατικής Νεολαίας (ΠΟΔΝ), στη Βαρσοβία, για το επικό ποίημά του «Μπελογιάννης».

Επαναπατρίστηκε το 1962, μετά τη διεθνή επιτυχία του θεατρικού έργου του «Το νησί της Αφροδίτης», που αναφέρεται στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες του κυπριακού λαού επί Αγγλοκρατίας.

Τον Ιανουάριο του 1963 «Το νησί της Αφροδίτης» πρωτοπαρουσιάστηκε και στην Ελλάδα από την Κυβέλη (ΚΘΒΕ), ενώ το 1969 έγινε ταινία με πρωταγωνίστρια την Κατίνα Παξινού.

Βιβλία και θεατρικά έργα του Αλέξη Πάρνη μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες, ενώ ο ίδιος ανθολόγησε και μετέφρασε σημαντικούς ρώσους ποιητές.

Ένα ενδιαφέρον κείμενο για τη θεατρική διαδρομή του Αλέξη Πάρνη εντοπίσαμε στο επιστημονικό περιοδικό «Παράβασις» (έκδοση του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, τόμος 16/2, Αθήνα, 2018). Η θεατρολόγος και μεταδιδακτορική ερευνήτρια Τάνια Νεοφύτου, στην οποία ανήκει το εν λόγω κείμενο, γράφει μεταξύ πολλών άλλων για τον Αλέξη Πάρνη τα εξής:

Ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος, ο Αλέξης Πάρνης αποτελεί ένα σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Στο θέατρο, το όνομά του συνδέεται με τη μεγάλη επιτυχία που διαγράφει στη σκηνή «Το νησί της Αφροδίτης», το οποίο πρωτοπαρουσιάζεται το 1960 στο Μάλι Τεάτρ της Μόσχας και στη συνέχεια σημειώνει ρεκόρ παραστάσεων σε όλο τον κόσμο, ώστε να αποτελεί σήμερα το πιο πολυπαιγμένο ελληνικό θεατρικό έργο.

Σε όλα τα έργα του ο συγγραφέας εμπνέεται από σπουδαία ιστορικά και πολιτικά γεγονότα και πρόσωπα και μας μεταφέρει με αδρές πινελιές το αγωνιστικό πνεύμα, τα ηθικά διλήμματα, τα αντικρουόμενα αισθήματα και τις γενναίες αποφάσεις των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν τις καταστάσεις με μαχητικότητα, ανθρωπιά και ηθικό σθένος. Σε αυτό συνέβαλε η πολυτάραχη ζωή του συγγραφέα, ο οποίος υπήρξε λαϊκός αγωνιστής από τη νεαρή του ηλικία.

[…]

Ο Πάρνης αναφέρει ότι ο στόχος του ήταν και παραμένει ένας: να αναδεικνύει τις μεγάλες ιστορικές στιγμές και τους ηθικούς άθλους μέσα από τον λόγο του, είτε πρόκειται για ποίηση, πεζογραφία ή θέατρο.