Γιώργος Κιμούλης: «Το θέατρο είναι θνησιγενής τέχνη. Με το που παρουσιάζεται, πεθαίνει αμέσως»

Ο Γιώργος Κιμούλης αυτό το διάστημα βρίσκεται σε εντατικές πρόβες προετοιμάζοντας τη νέα παράσταση του, την κωμωδία του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ «Δωδέκατη Νύχτα», η οποία θα κάνει πρεμιέρα το Σάββατο 24 Ιουνίου στο Ευριπίδειο Θέατρο Σαλαμίνας. Κατόπιν θα ακολουθήσει μεγάλη περιοδεία σε πολλές πόλεις της Ελλάδας αλλά και της Κύπρου. Βρεθήκαμε στις πρόβες και μιλήσαμε με τον ταλαντούχο ηθοποιό και σκηνοθέτη για το νέο καλλιτεχνικό του εγχείρημα, το θέατρο, αν και πόσο τον επηρεάζει η κριτική τόσο του κοινού όσο και των κριτικών, την πολιτική και τις εκλογές, τους φόβους του αλλά και τα επόμενα καλλιτεχνικά του σχέδια.

Γιατί επιλέξατε τη «Δωδεκάτη Νύχτα» του Σαίξπηρ να ανεβάσετε αυτό το καλοκαίρι;

Ο τίτλος του έργου αναφέρεται στην παραμονή των Θεοφανείων, στη δωδέκατη ημέρα των Χριστουγέννων, όπου αρχίζουν οι γιορτές των απόκρεων και του καρναβαλιού. Είναι μία εορταστική περίοδος, όπου απορρίπτεται κάθε έννοια εξουσίας και κυριαρχίας των δυνατών, όπως λειτουργεί τον υπόλοιπο χρόνο. Όλα ανατρέπονται. Όλα εμφανίζονται ανάποδα.

Οι φτωχοί γίνονται πλούσιοι, οι πλούσιοι φτωχοί, οι γυναίκες γίνονται άντρες και οι άντρες γυναίκες. Στις γιορτές αυτές υπάρχει μία διαρκής αίσθηση απελευθέρωσης και απόλαυσης. Δεν είναι τυχαίο που το έργο αυτό θεωρείται από τις πιο σπουδαίες κωμωδίες του Σαίξπηρ.

Η πιο βασική επωδός του έργου είναι η σύγχυση των φύλων. Αυτή η σύγχυση δημιουργεί αμέσως το δικαίωμα στον καθένα, όπως είναι φυσικό, να θεωρεί πως δεν υπάρχει φύλο στου έρωτα την έλξη. Κάτι που οφείλουμε όλοι να σεβόμαστε ως δικαίωμα του καθενός και της καθεμιάς.

Ποιο είναι το μήνυμα της παράστασης σας;

Στη Δωδέκατη Νύχτα του Σαίξπηρ, όταν τελειώνει αυτό το ανατρεπτικό καρναβάλι, η κατάσταση επιστρέφει στην “κανονικότητα” που υποτίθεται υπήρχε πριν. Κι εδώ αρχίζει το πρόβλημα. Κάθε δικαίωμα των ανθρώπων, δεν πρέπει να το σέβονται μόνο οι πολίτες με τις δηλώσεις τους. Ούτε να εφησυχάζουν με τις διαμαρτυρίες τους. Αλλά πρέπει να γίνεται σεβαστό και από την εξουσία με τους νόμους της.

Κατ’ επέκταση κανένα δικαίωμα δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ανεξάρτητα  και αυτόνομα από τα υπόλοιπα πολιτικά επίδικα. Η ανατροπή της πολιτικής πραγματικότητας οφείλει να είναι το βασικό αίτημα, ώστε να μπορέσει να επικυρωθεί κάθε ανθρώπινο δικαίωμα. Διότι η σύγχρονη πολιτική κατάσταση επιδοκιμάζει στα λόγια το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όμως στην πράξη αποδεικνύεται το αντίθετο.

Μιλήστε μας για τους συνεργάτες σας;

Κατ’ αρχάς η συνεργασία μου με τον Διονύση Τσακνή, ο οποίος υπογράφει τους στίχους και τη μουσική της παράστασης – η Δωδέκατη Νύχτα είναι το έργο του Σαίξπηρ με τα περισσότερα τραγούδια  – είναι μία συνεργασία πολλών ετών.

Δεν χρειάζεται πλέον μεγάλη προσπάθεια στο να καταλάβει ο ένας τι θέλει ο άλλος. Γνωριζόμαστε πάρα πολύ καλά. Επίσης φέρει αυτό που εκτιμώ σε έναν καλλιτέχνη. Την απόλυτη επαγγελματική γνώση του αντικειμένου, η οποία εκφράζεται με την κατάθεση ενός καθαρού ερασιτεχνικού συναισθήματος. Κάτι που είναι σπάνιο στις μέρες μας.

Το ίδιο συμβαίνει – και είμαι πολύ τυχερός σ’ αυτό – και με τους υπόλοιπους συνεργάτες μου. Με όλους σχεδόν τους ηθοποιούς της παράστασης έχω συνεργαστεί ξανά. Δεν είναι μόνο συνάδελφοι, αλλά και φίλοι. Όπως και με τους οργανωτές της παραγωγής, Θανάση Κατσίκα και Βέτα Κελέση. Δύο ανθρώπους που δίνουν τη δική τους μάχη, διατηρώντας με όλες τις δυσκολίες των καιρών, ένα θέατρο στη Θεσσαλονίκη, το οποίο φιλοξενεί σπουδαίες παραστάσεις.

Δύο άνθρωποι που δε θέλουν να τους συστήνω ως παραγωγούς, αλλά ως συνεργάτες και φίλους.

Σε ποιο ρόλο νιώθετε πιο κοντά, σε αυτόν του σκηνοθέτη ή του ηθοποιού;

Εξαρτάται από το έργο. Και είναι θέμα εντιμότητας. Αν το διαβάσω ως όλον οφείλω να το σκηνοθετήσω. Το αντίθετο δε θα ήταν έντιμο προς τον σκηνοθέτη, που θα ζητούσα να το σκηνοθετήσει. Κάθε τόσο, ακόμα κι αν δεν το ήθελα, θα παρέμβαινα στην εργασία του. Αν όμως, όταν το διαβάσω, η προσοχή μου επικεντρωθεί σε ένα ρόλο, τότε αμέσως ζητώ να το σκηνοθετήσει κάποιος άλλος. Το αντίθετο θα ήταν ανέντιμο προς τους άλλους ρόλους.

Ποιο θεατρικό είδος προτιμάτε;

Μεταξύ μας δεν πιστεύω στα είδη.

Θεωρείτε ότι υπάρχει Κωμωδία πίσω από το Δράμα;

Ακριβώς. Αλίμονο στο δράμα που δεν έχει χιούμορ κι αλίμονο στην κωμωδία, που δε φέρει κάποια δραματικά στοιχεία.

Με ποιο κριτήριο επιλέγετε τα έργα που ανεβάζετε;

Ανάλογα με αυτά που εισπράττω πως απασχολούν τον περιβάλλοντα χώρο μου. Η απόφαση με ποιο έργο θα ασχοληθώ κάθε φορά έχει σχέση με τη θεματική του. Δεν ξεκινώ από το έργο. Ξεκινώ από το θέμα που θέλω να μιλήσω κάθε φορά και μετά βρίσκω το έργο, το οποίο αναφέρεται σ’ αυτό.

Στην Ελλάδα υπάρχει υποδομή για κάποιον που έχει ταλέντο;

Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν υπάρχει υποδομή για οτιδήποτε. Ζούμε σε μία χώρα που δεν κοιτάζει στο μέλλον. Και η υποδομή στο μέλλον αποβλέπει. Στη χώρα μας βαυκαλιζόμαστε με το παρελθόν και ασχολούμαστε μόνο με το παρόν.

Σας επηρεάζει η κριτική του κοινού περισσότερο από των κριτικών θεάτρου;

Άλλη κριτική των μεν, άλλη των δε. Την κριτική του κοινού μπορεί και να μην τη μάθεις ποτέ. Η εμπορευματική επιτυχία ή αποτυχία ενός έργου δεν αποδεικνύει κάτι, που έχει σχέση με την καλλιτεχνική αξία του έργου.

Η κριτική των κριτικών είναι διαφορετική και τη θεωρώ αναγκαία, όταν αντιμετωπίζεται από τους ίδιους, όπως πρέπει. Τι θέλω να πω;

Η εργασία των κριτικών της θεατρικής τέχνης οφείλει να συνομιλεί με τον μέλλοντα χρόνο. Το θέατρο είναι θνησιγενής τέχνη. Με το που παρουσιάζεται, πεθαίνει αμέσως. Δε μένει τίποτα. Οι βιντεοσκοπήσεις και οι φωτογραφίες δεν παρουσιάζουν την παράσταση. Είναι άλλες τέχνες. Αν λοιπόν υπάρχει κάτι που μπορεί να αναφέρεται σε μία παράσταση είναι η κριτική που μένει στο χρόνο. Ο κριτικός είναι ο ιστορικός του μέλλοντος. Αυτές τις κριτικές όχι μόνο τις εκτιμώ, αλλά τις θεωρώ απόλυτα αναγκαίες.

Θέατρο, κινηματογράφος, τηλεόραση; Τι σημαίνει για εσάς το καθένα;

Τρεις διαφορετικές τέχνες. Τρεις διαφορετικές τεχνικές. Υπηρετώ και τις τρεις πάρα πολλά χρόνια. Δεν είμαι σε θέση να πω ποια προτιμώ. Ίσως και τις τρεις.

Νιώθετε ικανοποιημένος με την καλλιτεχνική διαδρομή σας μέχρι σήμερα;

Δεν ξέρω τι σημαίνει ακριβώς η λέξη “ικανοποιημένος” στην τέχνη. Επίσης δεν είναι εύκολο, ξέρετε, να δεις αντικειμενικά και ενιαία το σύνολο μιας διαδρομής, ιδίως της δικής σου. Κι αυτό γιατί κάθε στιγμή είσαι μέσα σ’ αυτήν. Δεν μπορείς να τη δεις απέξω. Υπήρχαν στιγμές, ας πούμε, που μπορεί να ένιωσα ικανοποιημένος και να μην έπρεπε, αλλά και το αντίθετο. Κάποιοι άλλοι ίσως θα μπορούσαν να μιλήσουν γι’ αυτό.

Υπήρξε εποχή που σκεφτήκατε να εγκαταλείψετε το θέατρο ή την τέχνη σας;

Ποτέ.

Κάνετε αυτοκριτική;

Συνεχώς, γιατί είναι απαραίτητη. Και όχι με μάρτυρα μόνο τον εαυτό μου, αλλά με μάρτυρες που εκτιμώ και αγαπώ. Αυτό που δεν πιστεύω είναι η υποτιθέμενη δημόσια αυτοκριτική των social media.

Με αφορμή τις εκλογές, πως κρίνετε το πολιτικό σκηνικό;

Το πιο ανησυχητικό από όλα είναι η έκπτωση του πολιτικού λόγου στη σκανδαλολογία. Με αυτό δε θέλω να πω, πως δεν πρέπει να καταγγέλλεται ένα σκάνδαλο. Θέλω να πω, πως είναι αδιανόητο να χρησιμοποιούμε τις καταγγελίες σκανδάλων, ως τα μοναδικά και πιο βασικά όπλα της πολιτικής μας αντιπαράθεσης. Κάτι που πολύ φοβάμαι, πως όχι μόνο θα το πληρώσει όποια παράταξη χάσει, αλλά θα οδηγήσει κι άλλους πολίτες στην πολιτική απάθεια της αποχής.

Θα σας ενδιέφερε να ασχοληθείτε ενεργά με τα κοινά;

Μα, ασχολούμαι! Αν εννοείται ενεργή ενασχόληση το να κατέβω ως υποψήφιος, όχι. Άλλη είναι η δική μου εργασία.

Μεγαλύτερος φόβος σας;

Η αδυναμία των γηρατειών. Ζούμε σε μία χώρα, που όχι μόνο δε σέβονται οι περισσότεροι τους μεγαλύτερους σε ηλικία, αλλά πολλές φορές τους είναι και βάρος.

Επόμενα καλλιτεχνικά σας σχέδια;

Εκτός από τη Δωδέκατη Νύχτα, συνεχίζω να εργάζομαι με την ταινία που έχω σκηνοθετήσει, τον «Γλάρο» του Τσέχωφ, η οποία βρίσκεται στο τελικό στάδιο της επεξεργασίας της. Αυτά προς το παρόν.

Πληροφορίες παράστασης

Η «Τεχνών Δράσις» παρουσιάζει το καλοκαίρι του 2023, σε όλη την Ελλάδα και την Κύπρο, την κωμωδία του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ «Δωδέκατη Νύχτα», σε σκηνοθεσία Γιώργου Κιμούλη.  Προγραμματισμένη πρεμιέρα Σάββατο 24 Ιουνίου στο Ευριπίδειο Θέατρο Σαλαμίνας.

Συντελεστές

Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Γιώργος Κιμούλης

Σκηνικά: Φαίη Παπαδοπούλου

Κοστούμια: Μαρία Νικολαϊδου

Φωτισμοί: Θανάσης Ντεμκο

Τους στίχους και τη μουσική της παράστασης υπογράφει ο Διονύσης Τσακνής

Παίζουν

Γιώργος Κιμούλης, Σοφία Βογιατζάκη, Άννα Μονογιού, Λίλη Τζεζματζόγλου, Σταύρος Καραγιάννης, Χρήστος Μουστάκας, Άρης Τρουπάκης, Γιώργος Ζιόβας, Κώστας Κοράκης, Τζώρτζης Παπαδόπουλος, Γιώργος Τσουρουνάκης.

Προπώληση

www.viva.gr