Πράξις των Καλτεζών: Η πρώτη πολιτειακή πράξη των επαναστατημένων Ελλήνων

Πάνω σε ένα μικρό ύψωμα, σε ένα γραφικό οροπέδιο κοντά στο χωριό Καλτεζές Αρκαδίας, είναι χτισμένη η ιστορική μονή Καλτεζών, όπου συνεδρίασε η η Πελοποννησιακή Γερουσία των επαναστατημένων Ελλήνων το Μάιο του 1821.

Η γυναικεία μονή, που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο, βρίσκεται σε απόσταση περίπου 31 χλμ προς νότον από την Τρίπολη.

Ιστορική αναδρομή

Οι αφηγήσεις για την ίδρυση της μονής του Αγίου Νικολάου Καλτεζών Μαντινείας, όπως είναι αναμενόμενο, δε συμπίπτουν.

Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, η μονή οικοδομήθηκε εντός του 18ου αιώνα, αν και υπάρχουν αναφορές για την ύπαρξη μοναστηριού στη συγκεκριμένη τοποθεσία σε σαφώς προγενέστερη χρονική περίοδο.

Τα ονόματα που συνδέθηκαν στο διάβα του χρόνου με την ίδρυση της μονής είναι αυτά ενός Σμυρνιού με καταγωγή από τις Καλτεζές, του Ηλία Λυρώνη, και δύο ερημιτών, του Άνθιμου και του Καλλίνικου.

Σε κάθε περίπτωση, η μονή, που λειτούργησε ως πνευματικό κέντρο επί Τουρκοκρατίας, προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες στον επαναστατικό αγώνα του υπόδουλου γένους, αποτελώντας καταφύγιο των διωκομένων Ελλήνων.

Αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίον η μονή πυρπολήθηκε και λεηλατήθηκε από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ το 1825, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί τα κατοπινά χρόνια σε οικονομική κατάπτωση και αφάνεια.

Η μονή επανιδρύθηκε και ανοικοδομήθηκε τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, διατηρώντας το φρουριακό χαρακτήρα της.

Αξιοσημείωτη είναι η βραχύχρονη λειτουργία βιοτεχνικής σχολής για ορφανά κορίτσια στους χώρους του μοναστηριού μετά το 1925.

Η Πελοποννησιακή Γερουσία

Βεβαίως, κορυφαία στιγμή στην ιστορική πορεία της μονής Καλτεζών υπήρξε η συγκρότηση της Πελοποννησιακής Γερουσίας, της πρώτης διοικητικής Αρχής του επαναστατημένου ελληνικού έθνους με ευρύτερη εμβέλεια (οι πολιτικές και στρατιωτικές Αρχές που είχαν συγκροτηθεί τις πρώτες μέρες του Αγώνα είχαν καθαρά τοπικό χαρακτήρα).

Την πρωτοβουλία για τη σύγκληση της συνέλευσης των Καλτεζών ανέλαβε η Μεσσηνιακή Γερουσία, επαναστατική επιτροπή που είχε συσταθεί μετά την απελευθέρωση της Καλαμάτας.

Πράγματι, προς τα τέλη Μαΐου του 1821 δεκάδες πληρεξούσιοι επαρχιών της Πελοποννήσου συνήλθαν υπό την προεδρία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στη μονή Καλτεζών.

Ύστερα από συνεδριάσεις λίγων ημερών, στις 26 Μαΐου, οι εν λόγω πληρεξούσιοι προέβησαν στη σύσταση της Πελοποννησιακής Γερουσίας.

Οι επίτροποι που εξελέγησαν, στο πλαίσιο της πρώτης αυτής απόπειρας δημιουργίας μιας ανεξάρτητης ελληνικής κρατικής Αρχής, ανέλαβαν τη διεύθυνση του ιερού αγώνα μέχρι την άλωση της Τριπολιτσάς.

Υπ’ αυτήν την έννοια, το καταστατικό της Πελοποννησιακής Γερουσίας, η επονομασθείσα Πράξις των Καλτεζών, που υπεγράφη από τους πληρεξουσίους των επαρχιών της Πελοποννήσου, θεωρείται η πρώτη πολιτειακή πράξη των επαναστατημένων Ελλήνων, το πρώτο δημόσιο έγγραφο τού υπό σύσταση νεότερου ελληνικού κράτους.

Αξίζει να προστεθεί ότι στο κελί όπου συνεδρίασε η Πελοποννησιακή Γερουσία εγκαινιάστηκε ο ναός του Αποστόλου Κάρπου, που γιορτάζει στις 26 Μαΐου, στην επέτειο της Εθνοσυνελεύσεως.

*Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο προέρχονται από τους διαδικτυακούς τόπους της Ιεράς Μονής Αγίου Νικολάου Καλτεζών και της Ιεράς Μητροπόλεως Μαντινείας και Κυνουρίας (immk.gr).