Ανατροπές στον ενεργειακό χάρτη της ΝΑ Μεσογείου

Ανακατεύεται η ενεργειακή σκακιέρα της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, με δύο ελληνικές εταιρείες να διεκδικούν σημαντικό ρόλο σε ένα νέο τοπίο που επιδιώκουν να διαμορφώσουν η Κύπρος και το Ισραήλ.

Ο λόγος για το project του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου μεταξύ των δύο χωρών, το οποίο συμφώνησαν να δρομολογήσουν σε πρόσφατη συνάντησή τους ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου και ο πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστουδουλίδης.

Πρόκειται για ένα επενδυτικό σχέδιο το οποίο είχε προταθεί τον Απρίλιο του 2022 από την Αθήνα στην τριμερή συνάντηση της Ιερουσαλήμ των τότε υπουργών Ενέργειας Ελλάδας (Σκρέκας), Κύπρου (Πηλείδου) και Ισραήλ (Ελχαράρ). Από ελληνικής πλευράς συμμετείχαν τότε ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΠΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΡΓΩΝ Κώστας Ξιφαράς και ο διευθύνων σύμβουλος της Energean Μαθιός Ρήγας.

Σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», ο αγωγός Ισραήλ – Κύπρου αποτελεί το πρώτο σκέλος του μεγάλου επενδυτικού σχεδίου του αγωγού Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας, που συμφώνησαν οι τρεις χώρες πριν από περίπου τρία χρόνια. «Ο EastMed φέρεται να βρίσκεται επί τάπητος ώστε είτε να τροποποιηθεί είτε να αρχίσει να κατασκευάζεται τμηματικά, ανάλογα και με τις γεωπολιτικές ισορροπίες της περιοχής», λένε στα «ΝΕΑ» πηγές.

Τον EastMed, ως γνωστόν, τρέχει η κοινοπραξία IGI Poseidon των ΔΕΠΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΡΓΩΝ και Edison (ιταλική). Η ΔΕΠΑ, λοιπόν, είναι η μία ελληνική εταιρεία που επιδιώκει να αποκτήσει ρόλο στη νέα επιχειρούμενη αναδιάταξη του ενεργειακού τοπίου της περιοχής. Πληροφορίες των «ΝΕΩΝ» θέλουν την ελληνοϊταλική κοινοπραξία να εξετάζει το ενδεχόμενο ανάμειξής της στον νέο αγωγό, καθώς τόσο η διαδρομή όσο και οι μελέτες που έχουν γίνει αποτελούν δικό της προϊόν. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά ερωτηματικά για το αν θα λάβει αυτήν την τελική απόφαση.

Η δεύτερη ελληνική εταιρεία που εμπλέκεται εμμέσως στο έργο είναι η Energean, η οποία διαθέτει κοιτάσματα φυσικού αερίου στην ισραηλινή ΑΟΖ και ήδη διαθέτει ποσότητες προς την αγορά της συγκεκριμένης χώρας της Μ. Ανατολής. Στη συνάντηση του Απριλίου του 2022 η συμμετοχή του διευθύνοντος συμβούλου της Energean αποσκοπούσε στην παρουσίαση πρότασής της προς τη Λευκωσία και την Ιερουσαλήμ για την εγκατάσταση FLNG, πλωτού σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου, στην Κύπρο όπου θα μεταφέρονται μέσω αγωγού ποσότητες αερίου από τις παραχωρήσεις της με σκοπό την εξαγωγή τους σε μορφή LNG.

Η Energean, πρόσφατα, μάλιστα ανακοίνωσε ότι θα δώσει προτεραιότητα στην ανάπτυξη του κοιτάσματος Ολυμπος έναντι του κοιτάσματος Τανίν, δείχνοντας τον στόχο εξαγωγών των ποσοτήτων προς Αίγυπτο αλλά και πιθανόν και προς Κύπρο εφόσον αναπτυχθεί ο αγωγός. Ο Ολυμπος έχει βεβαιωμένα αποθέματα 31 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου, με τις ποσότητές του να μη βαρύνονται με royalties.

Συνάντηση

Το νέο τοπίο, όπως πάει να διαμορφωθεί, είναι πολύ πιο σύνθετο. Ο αγωγός Ισραήλ – Κύπρου, σύμφωνα με πηγές των «ΝΕΩΝ», ήρθε στο προσκήνιο από την ανάγκη να υπάρξει και εναλλακτική πηγή εξαγωγών των ποσοτήτων που παράγονται ή ανακαλύπτονται.

Τον κυρίαρχο ρόλο έχει η Αίγυπτος με τους τερματικούς σταθμούς LNG στις περιοχές Νταμιέτα και Ιντκου. Το φυσικό αέριο φτάνει σε αυτούς κυρίως μέσω αγωγών από το Ισραήλ και ανάλογα με τις εμπορικές συμφωνίες που κάνουν οι πετρελαϊκές, μέρος των ποσοτήτων κρατά η βορειοαφρικανική χώρα για δικές της ανάγκες και ένα μέρος εξάγεται προς Ευρώπη. Οι πετρελαϊκές όμως δεν καρπώνονται τις τιμές αγοράς που κερδίζουν οι τερματικοί σταθμοί της Αιγύπτου.

Αρα έχουν συμφέρον στην ανάπτυξη μίας ακόμη εναλλακτικής πηγής εξόδου του αερίου που παράγουν.

Ωστόσο, στα εμπόδια ή τους αστάθμητους παράγοντες για την ανάπτυξη π.χ. ενός τερματικού σταθμού LNG στην Κύπρο ή και του αγωγού με το Ισραήλ περιλαμβάνεται και η Τουρκία. Η Αγκυρα θα διεκδικήσει ρόλο και αν δεν το πετύχει θα επιδιώξει τον τορπιλισμό των σχεδίων, λένε εκτιμήσεις.

Επίσης αντιδράσεις εκδηλώνονται και από πετρελαϊκές που είναι συνδεδεμένες με κοιτάσματα της Αιγύπτου. Πρόσφατο παράδειγμα είναι η ιταλική Eni που έχει κοιτάσματα στην ΑΟΖ της χώρας. Η εταιρεία έθεσε ζήτημα συμμετοχής της Τουρκίας στον αγωγό EastMed. Αναλυτές αποδίδουν βέβαια και τη διατύπωση της θέσης αυτής μετά και προ τριετίας – τετραετίας γεγονότα που αντιμετώπισε κατά τη διάρκεια της εξόρυξης στο Μπλοκ 6 της κυπριακής ΑΟΖ.

Πέραν αυτού, στους παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι και τι θα κάνει η Κύπρος π.χ. με τις ποσότητες φυσικού αερίου του κοιτάσματος Αφροδίτη. Η Λευκωσία έχει συμφωνήσει τις εξαγωγές ποσοτήτων στην Αίγυπτο. Να σημειωθεί ότι είναι σε εξέλιξη επιβεβαιωτική γεώτρηση της κοινοπραξίας Chevron – Shell στο συγκεκριμένο κοίτασμα.

Προβληματισμός επικρατεί επίσης και στην τεχνολογία για την ανάπτυξη τερματικού σταθμού στην Κύπρο. Αν θα είναι δηλαδή πλωτός ή στη στεριά στην περιοχή του Βασιλικού.

Πάντως, απαντήσεις είναι πιθανόν να δοθούν ιδίως σε τεχνικά ζητήματα στις 29 Μαΐου. Ο κύπριος υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου έχει προσκαλέσει πετρελαϊκές της περιοχής, όπως οι Eni, ExxonMobil, Chevron, TotalEnergies, Shell, οι ισραηλινές NewMed Energy και Ratio και η ελληνική Energean.

Πληροφορίες θέλουν στη συνάντηση που γίνεται με σκοπό την ενημέρωση για το project του αγωγού Ισραήλ – Κύπρου να μετέχουν και στελέχη της κοινοπραξίας του EastMed (Edison – ΔΕΠΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΡΓΩΝ) αλλά και στελέχη τεχνικών εταιρειών.