Το αμφιλεγόμενο, μισογυνιστικό εξώφυλλο που (δεν) εξόργισε τις Tori Amos, PJ Harvey και Björk

Οι τρεις καλλιτέχνιδες είχαν κυκλοφορήσει από πέντε άλμπουμ και το μόνο που μοιράζονταν ήταν η μοναδικότητα του κάθε άλλο παρά εμπορικού μουσικού τους στυλ. Αυτό όμως που καμία τους δεν φανταζόταν είναι ότι, με το πέρασμα του χρόνου, η συνάντηση αυτή θα γινόταν ιστορική: Όχι μόνο λόγω του εξωφύλλου, που τράβηξε ο φωτογράφος John Stoddart, αλλά και για τον θυμό που πέρασε στις επόμενες γενιές καλλιτεχνών. Μετά από χρόνια που σημαδεύτηκαν από την τεστοστερόνη του grunge, μια νέα φουρνιά γυναικών διεκδικούσε τη θέση της στη βιομηχανία.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το τρίτο κύμα του φεμινισμού και η εναλλακτική σκηνή γέννησαν κινήματα όπως οι Riot Girls, Bikini Kill, Bratmobile και Heavens to Betsy. Αλλά όσο σεξιστικό κι αν φαίνεται τώρα, εκείνη την εποχή, οι γυναίκες έπρεπε να κάνουν κάτι διαφορετικό για να τις πάρουν στα σοβαρά τα ΜΜΕ και το γενικότερο ανδρικό κοινό. Οι πρωταγωνίστριες αυτής της ιστορίας το κατάφεραν.

Η δημοσιογράφος Toni Castarnado αναλύει τον αντίκτυπο του περιοδικού ‘Q’ σε μια γενιά γυναικών καλλιτεχνών

«Ο πρωτοποριακός τους λόγος, καθώς και η επιθυμία τους να ακουστούν από τις μάζες, έφεραν μια αλλαγή παραδείγματος» λέει η Toni Castarnado, συγγραφέας του βιβλίου Las Chicas del Q (Τα κορίτσια του Q), που εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Sílex Ediciones. «Η Björk καινοτόμησε με το μείγμα της ποπ και της ηλεκτρονικής, καθώς πριν από το άλμπουμ Debut δεν είχε ακουστεί τίποτα παρόμοιο. Η PJ Harvey, κυρίως στα πρώτα της άλμπουμ, ξεχώριζε λόγω του ηλεκτρισμού, του αισθησιασμού και της ενσυναίσθησης των στίχων της. Και η Tori Amos, παρά την πιο κλασική εμφάνισή της, ήταν τρομερά τολμηρή: Στο πρώτο της άλμπουμ, το Little Earthquakes, ανοίχτηκε σε τραγούδια όπως το Me and a Gun, όπου αφηγείται πώς επέζησε από έναν βιασμό στα 21 της χρόνια. Χωρίς αυτές, μελλοντικά αστέρια όπως η Sheryl Crow και η Alanis Morissette δεν θα είχαν απολαύσει τόσο μεγάλη προσοχή και αναγνώριση».

Η Castarnado θυμάται ότι το εξώφυλλο του Q δεν θεωρήθηκε αμέσως ειρωνικό. «Άρχισε να θεωρείται έτσι χρόνια αργότερα, όταν οι τρεις τους εδραίωσαν την καριέρα τους και έγιναν ανέγγιχτες», λέει. «Αλλά για μένα, προσωπικά, υπήρχε πάντα η περιέργεια για το τι κρύβεται από πίσω, πώς προέκυψε, γιατί το περιοδικό επέλεξε αυτές και όχι άλλες». Αν και έχουν περάσει τρεις δεκαετίες, υπάρχουν ακόμα περισσότερες ερωτήσεις από απαντήσεις.

Δείτε το βίντεο

Η Björk, η PJ Harvey και η Tori Amos αντιπροσώπευαν ένα νέο κύμα γυναικείου ροκ

Είναι γνωστό ότι οι γυναίκες συμμετείχαν σε μια φωτογράφηση στις 24 Φεβρουαρίου 1994, σε ένα φωτογραφικό στούντιο στη συνοικία Islington του Λονδίνου. Κάθε άλλη διαθέσιμη πληροφορία οφείλεται στον φωτογράφο Stoddart. Το 2006, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της έκθεσης Q Idols στη γκαλερί Getty Images της βρετανικής πρωτεύουσας, δήλωσε: «Η Björk, η PJ Harvey και η Tori Amos αντιπροσώπευαν ένα νέο κύμα γυναικείου ροκ. Δεν γνώριζαν η μία την άλλη από πριν. Πίστευα ότι θα ήταν πραγματικός πονοκέφαλος να έχω αυτές τις τρεις εγωίστριες στο στούντιο, αλλά δεν θα μπορούσαν να είναι πιο φιλικές μεταξύ τους. Δεν υπήρχε καμία συμπεριφορά πριμαντόνας και όλες αντάλλαξαν τηλέφωνα μετά. Το μόνο πράγμα για το οποίο λυπάμαι είναι ότι η Björk είχε το χειρότερο χτένισμα της καριέρας της εκείνη την εποχή».

Πέρα από το χτένισμα, η Castarnado γράφει ότι η διαχρονικότητα του πορτραίτου έγκειται στην απλότητά του: «Ο Stoddart αντανακλούσε τις χαρακτηριστικές συμπεριφορές, τη δύναμη και τα χαρακτηριστικά τους χωρίς τεχνάσματα. Η PJ Harvey αντιμετωπίζει την κάμερα ψυχρά και απόμακρη, η Björk μοιάζει πιο εκκεντρική και η Tori ποζάρει δείχνοντας χαλαρή. Η εγγύτητα, καθώς και η επικοινωνία μεταξύ των τριών τους, είναι αυτό που έκανε την εικόνα να υπερβεί τα όρια». Η φωτογράφιση είχε το ίδιο αποτέλεσμα με τη φωτογράφιση του Peter Lindbergh για τη βρετανική Vogue τον Ιανουάριο του 1990, η οποία εκτόξευσε τη Cindy Crawford, τη Naomi Campbell, την Tatjana Patitz, την Christy Burlington και τη Linda Evangelista στο status του supermodel.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Ivaylo Alexandrov (@mad_hamish)

Οι συνεντεύξεις στο περιοδικό πραγματοποιήθηκαν από τον Adrian Deevoy

Ο δημοσιογράφος τους προκαλεί, ρωτώντας τους αν έχουν νιώσει ποτέ ανταγωνισμό με τους δύο άλλους. Απαντούν με ένα ηχηρό όχι. Η Tori Amos, συγκεκριμένα, προσθέτει: «Είναι αστείο για τις γυναίκες γιατί οι δημοσιογράφοι βάζουν τις γυναίκες αντιμέτωπες μεταξύ τους. Αν σκεφτείτε τον Jimi Hendrix, τον Jimmy Page και τον Eric Clapton, όλοι τους ήταν πολύ πιο όμοιοι μεταξύ τους απ’ ό,τι εμείς. Έχουμε βυζιά. Έχουμε τρεις τρύπες. Αυτό είναι το κοινό μας. Δεν παίζουμε καν τα ίδια όργανα. Πραγματικά με απογοητεύει όταν πρέπει να κατασκευάζεται κάποιου είδους ανταγωνισμός για τα μυαλά και τις φαντασιώσεις τους. Αυτό δεν είναι ανάπτυξη, αυτό δεν είναι υποστήριξη. Υπάρχει χώρος για όλους στον πλανήτη να είναι δημιουργικοί και συνειδητοποιημένοι αν είναι ο εαυτός τους. Αν προσπαθείτε να μοιάσετε σε κάποιον άλλο, τότε δεν υπάρχει. Βλέπουμε τα πράγματα από διαφορετικές οπτικές γωνίες και αυτό επηρεάζει τους ανθρώπους με διαφορετικούς τρόπους και νομίζω ότι αυτό πρέπει να ενθαρρύνεται. Δεν θα πρέπει να είναι σαν, δύο βυζιά παραπάνω. Όπως με το ραδιόφωνο στην Αμερική, σου λένε, «Λοιπόν, παίζουμε ήδη μια γυναίκα αυτή την εβδομάδα». Δεν θα το σκεφτόντουσαν αυτό με τους άντρες».

Ένα άλλο αξιομνημόνευτο σημείο, το οποίο αντικατοπτρίζει τις διακρίσεις που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες, συνέβη όταν ο Deevoy ρώτησε αν τις είχαν παρενοχλήσει σε συναυλίες. Και οι τρεις συμφώνησαν: «Φύγε από τη σκηνή, γαμημένη πόρνη! Το φωνάζουν αυτό και εσύ λες: «Κοίτα, είμαι εδώ για μια ώρα και 20 γαμημένα λεπτά και αν δεν έχεις ένα όπλο να με ξεκάνεις από τη σκηνή τότε θα μείνω”. Όταν συμβαίνει αυτό, η πρώτη σου αντίδραση είναι να συρθείς σε ένα αφρόλουτρο και να φας μια πίτσα. Αλλά πρέπει να σέβεσαι τον εαυτό σου, να τραβάς τα όρια και να το αντιμετωπίζεις. Δεν μου αρέσουν οι αντιπαραθέσεις, αλλά πρέπει να κάνεις κάτι», δήλωσε η Tori.

Η PJ Harvey απάντησε: «Είχα ανθρώπους που από την αρχή μέχρι το τέλος φώναζαν απλά «Γαμημένη σκύλα! Πήγαινε πίσω στο γαμημένο Yeovil!’ Πάντα αναρωτιέμαι γιατί πλήρωσαν χρήματα για να το κάνουν αυτό. Απλά τους χαμογελάω και τους τραγουδάω, και αυτό φαίνεται να πιάνει. Να τους αφιερώσω ένα τραγούδι, ίσως. Αυτό πάντα πιάνει».

Η Björk, εκτός του ότι θυμήθηκε ότι κάποτε την αποκαλούσαν «Meat Loaf», πρόσθεσε: «Μαθαίνεις, μετά από λίγο, να μετατρέπεις τα πάντα σε κάτι που σε ανάβει. Είναι σαν να έχεις αυτό το κουμπί. Μαθαίνεις να χρησιμοποιείς τα πράγματα. Αν κάποιος σου φωνάζει, μπορείς να το χρησιμοποιήσεις για να κάνεις ένα τραγούδι καλύτερο».

Παραδόξως, παρά την αρμονία μεταξύ των τριών γυναικών, η συνάντηση δεν οδήγησε σε σημαντικές συνεργασίες. Η μοναδική συνέβη λίγες ημέρες πριν από τη φωτογράφιση και τη συνέντευξη, στις 14 Φεβρουαρίου 1994, στη δέκατη τέταρτη έκδοση των Brit Awards.

«Αλλά το γεγονός ότι οι τρεις τους δεν έγιναν στενές φίλες, ούτε έκαναν κάτι άλλο μαζί, κάνει το εξώφυλλο ακόμα πιο σημαντικό. Αποτύπωσε μια στιγμή στο Islington που δεν θα συνέβαινε ποτέ ξανά» θυμάται η Castarnado.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη John Stoddart (@dante_8maxwell)

*Με στοιχεία από elpais.com