«Δεν αποκλείονται τουρκικές αντιδράσεις για τον υποθαλάσσιο αγωγό»

Ως το πρώτο μέρος ενός EastMed θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η πρόταση που εξετάζουν Κυπριακή Δημοκρατία και Ισραήλ για τη δημιουργία υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου και τερματικού στην Κύπρο, όπως δηλώνει στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο κύπριος υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας Γιώργος Παπαναστασίου. Οπως λέει, υπάρχει μία καταρχήν πολιτική συμφωνία μεταξύ του κύπριου προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη και του ισραηλινού πρωθυπουργού, ενώ ο Παπαναστασίου θα βρεθεί στο Ισραήλ στις 14 Ιουνίου για διαβουλεύσεις με τον ομόλογό του υπουργό Ενέργειας, με στόχο τη συνομολόγηση σχετικής διακρατικής συμφωνίας, που η Κύπρος θέλει να οριστικοποιήσει το συντομότερο δυνατό.

Ο Παπαναστασίου δεν αποκλείει τουρκικές αντιδράσεις, σημειώνοντας ωστόσο ότι αυτό δεν θα εμποδίσει τη Λευκωσία από το να διαμορφώσει την ενεργειακή της στρατηγική και να προχωρήσει στους σχεδιασμούς της.

Στρατηγική συμφωνία Κύπρου – Ισραήλ για υποθαλάσσιο αγωγό και δημιουργία τερματικού στο Βασιλικό. Τι αφορά το συγκεκριμένο έργο, ποια κοιτάσματα, πότε αναμένεται να ολοκληρωθεί; Πότε θα υπογραφεί η συμφωνία;

Κατ’ αρχάς, να αναφέρω ότι αυτό που έχουμε ενώπιόν μας είναι μια πολιτική συμφωνία για το θέμα, μεταξύ του προέδρου της Δημοκρατίας και του πρωθυπουργού του Ισραήλ, η οποία επιτεύχθηκε κατά την πρόσφατη επίσημη επίσκεψη του προέδρου στη γειτονική χώρα. Θα βρίσκομαι στο Ισραήλ στις 14 Ιουνίου για διαβουλεύσεις με τον ομόλογό μου υπουργό Ενέργειας, με στόχο τη συνομολόγηση σχετικής διακρατικής συμφωνίας, την οποία θα θέλαμε να οριστικοποιήσουμε το συντομότερο δυνατό.

Ουσιαστικά με την πρότασή μας παρέχουμε για μελέτη, από ενδιαφερόμενες εταιρείες, μια εναλλακτική επιλογή για την εισαγωγή στην Κύπρο φυσικού αερίου σε αέρια μορφή, μέσω αγωγού. Το φυσικό αέριο θα προέρχεται από γειτονικά κοιτάσματα που έχουν το πλεονέκτημα των χαμηλών τιμών της Ανατολικής Μεσογείου. Μέρος του αερίου αυτού θα χρησιμοποιείται στην Κύπρο για ηλεκτροπαραγωγή, ενώ, για να δικαιολογηθεί το κόστος κατασκευής των υποδομών, η μεγαλύτερη ποσότητα φυσικού αερίου θα υγροποιείται σε χερσαίο τερματικό υγροποίησης (modular τεχνολογίας) ή σε πλωτή μονάδα FLNG και, ακολούθως, θα εξάγεται με δεξαμενόπλοια προς τις διεθνείς αγορές, με την αγορά της Ευρώπης να είναι η πιο πιθανή.

Για τις 29 Μαΐου έχετε αναγγείλει συνάντηση με πετρελαϊκές που δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, τεχνικές και ενεργειακές εταιρείες καθώς και την κοινοπραξία των εταιρειών που έχουν αναλάβει τον EastMed. Πού αποσκοπεί αυτή η συνάντηση και μπορεί να παίξει ρόλο για τον αγωγό αυτό η κοινοπραξία του EastMed;

Στο διήμερο εργαστήρι που συνδιοργανώνει το υπουργείο μας με την Εταιρεία Υδρογονανθράκων Κύπρου (ΕΥΚ), στις 29 και 30 Μαΐου 2023, με τίτλο «The Cyprus Gateway: Natural Gas to Power and Liquefaction», έχουν προσκληθεί εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε όλη την αλυσίδα φυσικού αερίου. Στόχος μας είναι, ακριβώς, η παρουσίαση και συζήτηση της προοπτικής μεταφοράς φυσικού αερίου στην Κύπρο με αγωγό, για ηλεκτροπαραγωγή και για προώθηση των επιλογών εξαγωγής LNG. Με όσες εταιρείες το ζητήσουν, θα έχουμε και κατ’ ιδίαν συναντήσεις για να ακούσουμε τις σκέψεις και τους προβληματισμούς τους. Τα επόμενά μας βήματα περιλαμβάνουν διαφανή διαδικασία εκδήλωσης ενδιαφέροντος από τις εταιρείες, οπότε και θα κάνουμε την επιλογή των συνεργατών μας για να ξεκινήσει κι επίσημα ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του έργου.

Μιλάμε για ένα έργο που αλλάζει τα δεδομένα της περιοχής, σε μια κρίσιμη περίοδο γεωπολιτικών εξελίξεων. Νωρίτερα υπήρξε και συμφωνία Αιγύπτου – Ισραήλ για μεταφορά φυσικού αερίου. Τι σημαίνουν αυτές οι συμφωνίες για τον χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου, πώς συνδέονται και κατά πόσο αναβαθμίζεται ο ρόλος της Κυπριακής Δημοκρατίας στην περιοχή; Με την πρωτοβουλία αυτή σπάει η κυρίαρχη θέση της Αιγύπτου στις εξαγωγές φυσικού αερίου;

Στόχος όλων των χωρών της περιοχής μας θεωρώ, με την ενεργειακή κρίση που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία και την ανάγκη της ΕΕ να διαφοροποιήσει το συντομότερο πηγές και διαδρομές ενέργειας, είναι η δημιουργία ενός διαδρόμου προμήθειας φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο. Η πρότασή μας, λοιπόν, αφορά μία από τις πιθανές διαδρομές προς την Ευρώπη, αλλά και διεθνώς, με την ίδια όμως τη βιομηχανία να αποφασίζει τις επενδύσεις που θα κάνει.

Η Αίγυπτος, στην οποία αναφέρεστε, αποτελεί για την Κύπρο σημαντικό εταίρο. Η χώρα είναι δεκαετίες μπροστά από την Κύπρο στα θέματα φυσικού αερίου, με υφιστάμενες υποδομές υγροποίησης και σημαντικά αποθέματα αερίου. Ως εκ τούτου, μία από τις επιλογές των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην κυπριακή ΑΟΖ παραμένει και η μεταφορά φυσικού αερίου στην Αίγυπτο για υγροποίηση και εξαγωγή στις διεθνείς αγορές.

Θεωρείτε ότι θα υπάρξουν αντιδράσεις από την τουρκική πλευρά και προσπάθεια δημιουργίας εμποδίων; Η Αγκυρα επιμένει σε μια διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο, προκειμένου να καθοριστούν τα όρια της κάθε χώρας, θεωρείτε ότι αυτό μπορεί να συμβεί χωρίς την Κύπρο;

Οι αντιδράσεις της Τουρκίας είναι αναμενόμενες. Αυτό δεν μας εμποδίζει βέβαια από το να διαμορφώνουμε την ενεργειακή μας στρατηγική για το καλώς νοούμενο συμφέρον της Κυπριακής Δημοκρατίας, που περιλαμβάνει όλους τους πολίτες, και να προχωρούμε με τους σχεδιασμούς μας. Οσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, να τονίσω ότι η Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί κυρίαρχο κράτος, μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ. Ως εκ τούτου, όχι, δεν θεωρώ ότι η πραγματοποίηση μιας τέτοιας διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο θα έχει πραγματικό αποτέλεσμα χωρίς τη συμμετοχή της Κύπρου.

Τι σημαίνει η συμφωνία Κύπρου – Ισραήλ για τον EastMed με δεδομένο ότι το αρχικό σχήμα ήταν Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ; Εχει τελειώσει ή υπάρχει ακόμα προοπτική; Στις 19/5 ο ιταλός διευθύνων σύμβουλος της Εni Κλάουντιο ντε Σκάλτσι δήλωσε ότι δεν θεωρεί ότι θα υπάρξει συμφωνία χωρίς την Τουρκία για να προχωρήσει και ως εκ τούτου η Ιταλία δεν μπορεί να συμμετέχει.

Ενα μεγαλεπήβολο έργο όπως είναι ο EastMed, με 1.900 χιλιόμετρα μήκος και υπολογιζόμενο κόστος 9 δισ. ευρώ, έχει πολλές προκλήσεις υλοποίησης, οικονομικές, τεχνικές και γεωπολιτικές. Ο κ. Ντε Σκάλτσι, λοιπόν, αναφέρθηκε μόνο σε μία από αυτές τις κατηγορίες προκλήσεων, τις γεωπολιτικές. Εχουμε ακούσει την αναφορά του και πρέπει να σας πω ότι δεν τη συμμεριζόμαστε, αλλά τη σεβόμαστε ως γνώμη ενός CEO μιας εταιρείας που εμπλέκεται στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σε κάθε περίπτωση, η πρόταση που εξετάζουμε με το Ισραήλ μπορεί να θεωρηθεί ως το πρώτο μέρος ενός EastMed, ενώ με τη μεταφορά στην Ευρώπη υγροποιημένου αερίου από Κύπρο θα υλοποιηθεί μία από τις νέες ενεργειακές διαδρομές που προανέφερα. Αυτός ακριβώς είναι και ο σκοπός του EastMed, ενός διαδρόμου φυσικού αερίου προς την Ευρώπη από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου. Οσον αφορά την Ελλάδα, αποτελεί σημαντικό κομμάτι αυτών των σχεδιασμών μας, ως ενδιαφερόμενο μέρος για την παραλαβή ποσοτήτων υγροποιημένου φυσικού αερίου.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ