Εκλογές στην Τουρκία: Μεγάλη πρόκληση η οικονομία για τον νέο πρόεδρο

Οι κάλπες στην Τουρκία είναι ανοιχτές και η ψηφοφορία διεξάγεται κανονικά. Παρόλα αυτά, το αποτέλεσμα των εκλογών θα κρίνει μία σειρά από ζητήματα που απασχολούν την τουρκική κοινωνία, όπως η οικονομία, η οποία αποτελεί το βασικότερο από τα προβλήματα των πολιτών.

Παρά ταύτα, η προεκλογική εκστρατεία πριν την σημερινή αναμέτρηση, είδε τον Ερντογάν και τον Κιλιτσντάρογλου να προσπαθούν να προσελκύσουν τους εθνικιστές ψηφοφόρους. Στις  δημοσκοπήσεις που πραγματοποιήθηκαν, η μεγάλη πλειοψηφία των ψηφοφόρων δηλώνει ότι η σκληρή οικονομική κρίση της χώρας είναι η κύρια ανησυχία τους, αλλά τα ανερχόμενα ακροδεξιά στοιχεία έχουν καταστήσει αποδιοπομπαίους τράγους τους μετανάστες, αξιοποιώντας το αντι-προσφυγικό συναίσθημα σε ολόκληρη τη χώρα και διατυμπανίζοντας ρατσιστικό λόγο για τη μετανάστευση με τρόπο που έχει υιοθετηθεί από την επικρατούσα τάση και φαίνεται ότι θα παραμείνει πολύ μετά το τέλος των εκλογών.

Καμία εναλλακτική λύση από τους υποψηφίους

Σύμφωνα με τον Guardian, αν και οι υποψήφιοι πρόεδροι βλέπουν σε μετρήσεις πως οι μισοί Τούρκοι πολίτες ανησυχούν για την οικονομία, κανένας από τους δύο δεν πρόσφεραν εναλλακτικές λύσεις. Αυτό που έκαναν ήταν να διεκδικήσουν την ψήφο  της υπερεθνικιστικής δεξιάς – με αμφότερους να κερδίζουν την υποστήριξη ενός από τα δύο ηγετικά στελέχη του κόμματος της Νίκης.

Μια εβδομάδα μετά την ψηφοφορία του πρώτου γύρου, ο Ογκάν δήλωσε ότι υποστηρίζει τον Ερντογάν. Λίγες ημέρες αργότερα, ο Özdağ δήλωσε συμμαχία με τον χαμογελαστό Kılıçdaroğlu σε συνέντευξη Τύπου. Ο ηγέτης του κόμματος της Νίκης δήλωσε ότι υποστήριξε τον ηγέτη της αντιπολίτευσης επειδή πίστευε ότι ο Kılıçdaroğlu ήταν πιο πιθανό να εφαρμόσει την πολιτική του για την άμεση απέλαση των προσφύγων.

Συνεχίζεται η καθοδική πορεία της λίρας

Την ίδια ώρα, η τουρκική λίρα σημείωσε χαμηλό ρεκόρ ενόψει της εκλογικής αναμέτρησης της Κυριακής. Το νόμισμα συνεχίζει να  δείχνει όλο και πιο δυσλειτουργικό με τους επενδυτές να ανησυχούν για το τι μπορεί να συμβεί αν ο Ταγίπ Ερντογάν εξασφαλίσει άλλη μια δεκαετία στην εξουσία. Άλλωστε, οι ανορθόδοξες, αναπτυξιακές πολιτικές του 69χρονου προέδρου, έχουν οδηγήσει τη λίρα σε πτώση 80% τα τελευταία πέντε χρόνια.

Ακόμη, μετά την οδυνηρή κρίση του 2021, οι αρχές έχουν αναλάβει όλο και πιο ενεργό ρόλο στις αγορές συναλλάγματος, σε σημείο που ορισμένοι οικονομολόγοι να συζητούν πλέον ανοιχτά αν η λίρα μπορεί να θεωρηθεί ακόμη ως ελεύθερα κυμαινόμενη. Ο λόγος είναι ότι οι καθημερινές κινήσεις του τουρκικού νομίσματος έχουν γίνει αφύσικα μικρές και ως επί το πλείστον κινούνται προς μία κατεύθυνση – προς τα κάτω.

Άλλοι επενδυτές είναι ακόμα πιο φοβισμένοι από την πορεία της τουρκικής οικονομίας, οδηγώντας τα CDS σε αύξηση άνω των 700 μονάδων βάσης αυτή την εβδομάδα, από τις 500 περίπου μονάδες πριν τη διεξαγωγή του α’ γύρου των εκλογών. Ακόμη, υπάρχουν ανησυχίες για την επιβολή capital controls.

Τέλος, σύμφωνα με την αναλυτή του Bloomberg Economics, Σελβά Μπαχάρ Μπαζίκι, «όποιος και να είναι ο νικητής στο β΄ γύρο των εκλογών, θα έχει την ευκαιρία να προχωρήσει σε οικονομική μεταρρύθμιση και αναστροφή της ανορθόδοξης πολιτικής της κεντρικής τράπεζας και της πολλές φορές μυστικής παρέμβασης των αρχών προς στήριξη της ισοτιμίας της τουρκικής λίρας».

Πώς θα αντιδράσουν οι ξένοι ηγέτες

Το βλέμμα στραμμένο στην Τουρκία έχουν οι ξένοι ηγέτες δεδομένου ότι ο Ερντογάν έχει καταφέρει να δημιουργήσει πολλές εντάσεις. Ένα από τα «αγκάθια» για την Δύση είναι και η στενή σχέση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, καθώς τον έχει φέρει σε τροχιά σύγκρουσης με τις ΗΠΑ, αλλά και το ΝΑΤΟ.

Ακόμη, η Άγκυρα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διαμεσολάβηση της συμφωνίας που επιτρέπει την αποστολή ουκρανικών σιτηρών. Αυτό της επιτρέπει να παίξει ρόλο στις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου όταν τελικά συμβεί.

Τέλος, η Άγκυρα αναμένεται να προμηθεύσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο Κίεβο, αλλά συνεχίζει επίσης να εμποδίζει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Βέβαια, σε όλα αυτά προστίθεται ότι μέχρι στιγμής δεν έχει παράσχει υποστήριξη στην συμμαχία.

Οι προκλήσεις στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής

Στάση αναμονής τηρεί η Δύση ως προς τις εκλογές στην Τουρκία. Άλλωστε κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τους χειρισμούς του Τούρκου προέδρου σε περίπτωση που επανεκλεγεί, αλλά και το πώς σκοπεύει να στρώσει τον δρόμο για τον Αιώνα της Τουρκίας.  Οι πρώτες πιέσεις αναμένεται να ασκηθούν στον νέο Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, κατά την διάρκεια της υπουργικής συνόδου του ΝΑΤΟ, την επόμενη Τετάρτη και Πέμπτη στο Όσλο. Ο λόγος είναι ότι μόλις συνέλθει σε σώμα η νέα Τουρκική Εθνοσυνέλευση, θα πρέπει να εγκριθεί η ένταξη της Σουηδίας.

Αν λοιπόν εκλεγεί ο Ερντογάν, θα είναι δύσκολο να παρουσιάσει ως πρώτη του νομοθετική πράξη την ένταξη της Σουηδίας, που η ίδια του η κυβέρνηση έχει εμποδίσει. Άλλωστε ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε ότι οι δεσμεύσεις που είχε αναλάβει η Σουηδία στην περσινή Σύνοδο Κορυφής το ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη δεν έχουν τηρηθεί.

Από την άλλη, η Σουηδία ολοκληρώνει τις επόμενες ημέρες την αναθεώρηση του αντιτρομοκρατικού νόμου ίσως αποτελέσει ένα ισχυρό χαρτί στα χέρια των Αμερικανών να ασκήσουν πίεση στην Άγκυρα, αλλά και να καμφθούν οι αντιδράσεις του Ταγίπ Ερντογάν.

Τέλος, μία από τις προκλήσεις είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μεταξύ του Ερντογάν και του Μπάιντεν και η αναζήτηση ισορροπιών μεταξύ τους. Ο λόγος είναι ότι ο Τούρκος πρόεδρος θεωρεί πως οι καλές σχέσεις με τον Πούτιν και η χρηματοδότηση από τις χώρες του Κόλπου, του προσφέρουν την δυνατότητα να μπορέσει να εκβιάσει για μια ακόμη φορά τη Δύση.

Έταξε λαγούς με πετραχίλια ο Ερντογάν

Σύμφωνα με τους Financial Times, κατά την διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, ο Ερντογάν ανακοίνωσε πολλές προεκλογικές παροχές, όπως δωρεάν φυσικό αέριο, ηλεκτρικό ρεύμα με έκπτωση και 10 GB δωρεάν internet για τους φοιτητές. Ακόμη, οι αυξήσεις στον κατώτατο μισθό και στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, κατά την προεκλογική εκστρατεία, έπαιξαν ρόλο υπέρ του προέδρου.

Οι παροχές αυτές σχεδιάστηκαν για να αντισταθμίσουν μια ζοφερή οικονομική εικόνα για τη χώρα των 85 εκατ. κατοίκων. Η άνοδος των τιμών και η λίρα που έπεσε σε νέο χαμηλό επίπεδο την Παρασκευή, διαβρώνουν την αγοραστική δύναμη των απλών ψηφοφόρων, επισημαίνει το έγκριτο οικονομικό μέσο. Τα ισχυρά δίκτυα που έχει δημιουργήσει ο ίδιος και το κόμμα του επεκτείνονται και στις επιχειρήσεις. Ο διευθυντής ενός τουρκικού βιομηχανικού ομίλου που εδρεύει σε ένα προπύργιο του ΑΚΡ δήλωσε ότι δεν θα αναλάμβανε εργασίες από εταιρείες που συνδέονται με την κυβέρνηση του Ερντογάν λόγω των όρων που συνδέονται με τη σύμβαση.

«Δεν σκέφτονται μόνο τη δουλειά, σκέφτονται κάτι διαφορετικό», δήλωσε το στέλεχος, το οποίο ζήτησε να μην κατονομαστεί. Περιέγραψε ένα κυκλικό σύστημα όπου οι άνθρωποι πληρώνουν για το προνόμιο να εργάζονται με μια εταιρεία που πρόσκειται στο κράτος και αναμένεται να δώσουν μίζες σε αντάλλαγμα. Ο Αρντά Καν Κουμπαρασίμπασι, καθηγητής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Bahçeşehir, ο οποίος έχει μελετήσει την άνοδο του ΑΚΡ, πρόσθεσε ότι «η κυβέρνηση παρέχει προσφορές και ευκαιρίες μόνο για ομάδες που βρίσκονται κοντά της».

«Οι Τούρκοι οδηγούνται στο να αισθάνονται ότι δεν έχουν εναλλακτική»

Ο Σομέρ από το Πανεπιστήμιο Koç πρόσθεσε ότι η σχέση πατρωνίας μεταξύ του Ερντογάν και των Τούρκων ψηφοφόρων είχε μόνο ενισχυθεί με την πάροδο των ετών, προσθέτοντας ότι τα πραγματικά και αντιληπτά οφέλη από την υποστήριξη του ΑΚΡ επεκτείνονται σε κυβερνητικές θέσεις εργασίας, κοινωνική βοήθεια για τους ηλικιωμένους και τους φτωχούς, ανακούφιση από καταστροφές και άδειες λειτουργίας επιχειρήσεων.

Αυτό το πολυπλόκο δίκτυο παροχών και πελατειακών σχέσεων εξηγεί, μεταξύ άλλων, γιατί ο Ερντογάν έχει ισχυρό δημοσκοπικό προβάδισμα στην αναμέτρησή του με τον Κιλιτσντάρογλου. Οι Τούρκοι ψηφοφόροι,«οδηγούνται στο να αισθάνονται ότι δεν έχουν εναλλακτική λύση», υπογράμμισε ο Σομέρ.