Πανελλαδικές 2023: Προτεινόμενα θέματα και απαντήσεις στην Εκθεση

Παρακάτω μπορείτε να δείτε προτεινόμενα θέματα αλλά και απαντήσεις για το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας για τα Ημερήσια και Εσπερινά Λύκεια σε συνεργασία με το φροντιστήριο Ορόσημο.

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Όταν η «ζοφερή επιστήμη» γίνεται ταπεινή

(1)Μερικά πράγματα δεν πηγαίνουν και τόσο άσχημα. Το 1990, ο αριθμός των ανθρώπων σε όλον τον κόσμο που ζούσαν σε συνθήκες ακραίας φτώχιας ήταν 1 δισεκατομμύριο 890 εκατομμύρια. Το 2015, είχε μειωθεί σε 735 εκατομμύρια. Πρόκειται για σπουδαίο επίτευγμα, ειδικά αν αναλογιστούμε ότι σε αυτά τα 25 χρόνια ο πληθυσμός της Γης αυξήθηκε σημαντικά: ως ποσοστό του συνόλου, ο αριθμός των ακραία φτωχών έπεσε από 36% σε 10%.

(2)Σε κάποιον βαθμό η μείωση της ακραίας φτώχιας οφείλεται στο ότι οι πολιτικές που εφαρμόζονται έχουν γίνει λιγότερο αφελείς, πιο προσγειωμένες, πιο ταπεινές. Και αυτό συμβαίνει, επειδή οι φτωχοί δεν είναι στερεοτυπικές φιγούρες που αξίζουν τον οίκτο μας , αλλά άνθρωποι όπως οι υπόλοιποι. Για να σχεδιάσουμε αποτελεσματικές πολιτικές κατά της φτώχιας, πρέπει να καταλάβουμε καλύτερα τις προσδοκίες των άμεσα ενδιαφερομένων.

(3)Λίγοι έχουν συμβάλει σε αυτή την εμπειρική στροφή των οικονομικών της ανάπτυξης όσο οι τρεις νικητές του εφετινού βραβείου Νομπέλ Οικονομίας. Η Εστέρ Ντιφλό, γεννημένη στο Παρίσι , ο Αμπιτζιτ Μπάνερτζι από την Καλκούτα και ο Μάικλ Κρέμερ, καθηγητής γυμνασίου στην Κένυα. Κάποια στιγμή ένας κενυάτης φίλος του είπε ότι η οργάνωσή του θα ήθελε να κάνει κάτι, για να περιορίσει τη σχολική διαρροή, αλλά δεν ξέρει τι. Οπωσδήποτε, για να πηγαίνουν περισσότερα παιδιά στο σχολείο θα πρέπει το κόστος του να είναι δωρεάν, αλλά και να τους δίνεται κάποιο έξτρα κίνητρο. Αλλά τι; Μήπως να μοιράσουν δωρεάν στολές; Ή να προσφέρουν καθημερινά γεύματα; Ή μήπως εμβολιασμούς και θεραπείες;

(4)Ο νεαρός Μάικλ Κρέμερ δεν είχε ιδέα τι από όλα αυτά θα απέδιδε καλύτερα. Είχε όμως μια άλλη ιδέα: γιατί να μη δοκιμάσουν και τα τρία; Ακόμη καλύτερα, εάν κατανείμουν τυχαία τα σχολεία της περιοχής σε κάθε μία από τις τρεις ομάδες, και εάν αφήσουν μια τέταρτη ως «ομάδα ελέγχου». Όπως δηλαδή γίνεται στη βιοϊατρική έρευνα.

(5)Η μελέτη για την οποία είναι περισσότερο περήφανοι αφορά τρόπους αύξησης των εμβολιασμών στην Ινδία . Η Ντιφλό και ο Μπάνερτζι συνεργάστηκαν με την τοπική κυβέρνηση και μια ΜΚΟ που ανέλαβε την υποδειγματική παροχή εμβολιασμών σε 60 χωριά. Στα μισά από αυτά η νοσοκόμος της ΜΚΟ εμφανιζόταν να κάνει το εμβόλιο σε κάθε σπίτι. Στα άλλα 30 χωριά, εκτός από τον κατ’ οίκον εμβολιασμό, προσέφερε επίσης 1 κιλό φακές για κάθε εμβόλιο και ένα σετ ανοξείδωτων πιάτων με τη συμπλήρωση όλου του κύκλου εμβολίων. Αποτέλεσμα: Στην ομάδα ελέγχου το ποσοστό εμβολιασμών έμεινε στο 5%. Στα 30 χωριά με τον κατ’ οίκον εμβολιασμό ανέβηκε στο 12%. Στα 30 χωριά με κατ’ οίκον εμβολιασμό συν φακές, συν πιάτα, έφτασε το 37%.

(6)Είναι σημαντικό εύρημα αυτό; Ναι, επειδή οδηγεί στον σχεδιασμό πολιτικών που καλυτερεύουν τη ζωή των ανθρώπων, δίνοντας σε περισσότερους τη δυνατότητα να αποδράσουν από τη φτώχεια.

(7)Στη συνέντευξη Τύπου του ΜΙΤ τη μέρα της βράβευσης κάποιος ρώτησε την Ντιφλό και τον Μπάνερτζι: «Τι διαφορετικό θα κάνετε τώρα που πήρατε το Νομπέλ;». Αυτοί κοιτάχτηκαν και απάντησαν: «Διαφορετικό τίποτε. Αγαπάμε αυτή τη δουλειά. Ελπίζουμε να συνεχίσουμε να την κάνουμε».

(Μάνος Ματσαγγάνης. Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ. Διασκευή)

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Οι παράλληλοι μονόλογοι για τους «brain»

(1)Τα τελευταία χρόνια η (παρα)φιλολογία γύρω από το «brain regain» * βρίσκει γόνιμο έδαφος στα εσωτερικά αλλά και τα διεθνή διαδικτυακά fora, ενώ η πρόσφατη εξαιρετική συνθήκη την κατέστησε πλέον μέρος της καθημερινότητας ειδικών και μη. Συνήθως, αν όχι πάντοτε, ερήμην των ίδιων των «brain». Έτσι, στις σχετικές δημόσιες ή (ακόμα και) ιδιωτικές συζητήσεις και αναλύσεις, δεν συμμετέχουν εκείνοι για τους οποίους γίνονται, ενώ όλοι γνωρίζουμε ότι οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Ειδικότερα, την περίοδο 2008-2017 έφυγαν από τη χώρα περίπου 500.000 έλληνες νέοι και ικανοί άνθρωποι, δηλαδή το 4,6% του συνολικού πληθυσμού της. Προέρχονται από το πιο παραγωγικό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας, με το 51,4% να είναι στην «κρίσιμη» ηλικιακή κατηγορία 25-44, και σχεδόν στο 70% απόφοιτοι ανώτατης εκπαίδευσης. Σύμφωνα με τις διαθέσιμες έρευνες, μεγάλος αριθμός αυτών που έφυγαν είτε δεν σκοπεύουν να γυρίσουν καθόλου είτε προσδιορίζουν τον επαναπατρισμό τους στο απώτερο μέλλον και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

(2)Με ή χωρίς ωστόσο αριθμούς, είναι πλέον προφανές ότι χωρίς συνεχή αταλάντευτη και εθνική πολιτική (με την έννοια της συναίνεσης των πολιτικών δυνάμεων της χώρας), ό,τι και αν επιχειρηθεί θα αποτελεί έναν «παράλληλο μονόλογο». Και θα ενισχύεται από αποσπασματικές δράσεις «οριζόντιες» ή «κάθετες», αλλά κυρίως και στο «τέλος της ημέρας» αναποτελεσματικές.

(3)Στον αντίποδα αυτών η είδηση ότι περισσότεροι από 250 εργαζόμενοι υψηλής εξειδίκευσης εκτιμάται ότι θα εργάζονται τον Ιούνιο του 2022 στο Κέντρο Επιχειρησιακών Λειτουργιών και Υπηρεσιών της αμερικανικής φαρμακοβιομηχανίας Pfizer στη Θεσσαλονίκη, και ότι οι πρώτες προσλήψεις που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί σε ποσοστό 15%-20% αφορούν έλληνες που ζούσαν και εργάζονταν στο εξωτερικό και επέστρεψαν στην Ελλάδα, αποτελεί μια καλή αρχή. Δίπλα σε αυτήν ας μας επιτραπεί να αναφέρουμε την πρόταση του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου για την ίδρυση ερευνητικού κέντρου. Με την οφειλόμενη επισήμανση ότι θα αποτελέσει όχι άλλο ένα ερευνητικό κέντρο αλλά ένα άλλο ερευνητικό κέντρο. Αυτοχρηματοδούμενο, με νέα σύγχρονα ερευνητικά αντικείμενα, στο οποίο θα απασχοληθούν κατά προτεραιότητα έλληνες ερευνητές της αλλοδαπής. Εκείνοι για τους οποίους γίνονται οι παράλληλοι μονόλογοι. Η σιωπηλή πλειοψηφία που αναμένει εδώ και χρόνια το «σιωπηρό συμβόλαιο». Για να επιστρέψει, να αγωνιστεί και να δημιουργήσει. Τους το οφείλουμε. Αλλά το οφείλουμε και σε όλους τους νέους, για να ανατρέψουμε το διάχυτο αίσθημα της απαισιοδοξίας και της αδυναμίας, απέναντι σε μια κρίση που χρονίζει αθεράπευτη.

*η επιστροφή επιστημόνων στην πατρίδα τους

(Οδυσσέας-Ιωάννης Ζώρας. Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ. Διασκευή)

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

Δέος για το θαύμα της ζωής

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Ο σπουδαίος ανθρωπιστής επιστήμονας Αλμπέρτος Σβάιτσερ διηγείται τα βιώματα και τις αναζητήσεις που τον οδήγησαν στη σύλληψη της ηθικής του πρότασης.

Στο τέλος του δεκάτου ένατου αιώνα όλοι ήταν πεπεισμένοι πως όχι μόνο είχαμε προοδεύσει στον τομέα της γνώσης, αλλά και ότι είχαμε κατακτήσει πλέον κορυφές του πνεύματος και της ηθικής. Ωστόσο, εγώ θεωρούσα πως όχι μόνο δεν είχαμε ξεπεράσει τις προηγούμενες γενιές στον τομέα του πνεύματος, μα είχαμε ήδη απολέσει πολλές από τις κατακτήσεις τους… Και ένιωθα μάλιστα ότι πολλές είχαν αρχίσει να γλιστρούν μέσα από τα χέρια μας. […]

Αποφάσισα λοιπόν να μελετήσω εις βάθος την κατάσταση του πνευματικού πολιτισμού της εποχής μου. Σκέφτηκα πως το έργο μου έπρεπε να ονομαστεί «Πολιτισμός και ηθική φιλοσοφία». Καθώς όμως είχα την αίσθηση πως ζούσαμε σε μια εποχή πνευματικής παρακμής, μπήκα στον πειρασμό να το ονομάσω «Εμείς, οι επίγονοι*».

Πέρασα το καλοκαίρι του 1900 στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Συναντούσα συχνά ενδιαφέροντες βερολινέζους επιστήμονες. Ξαφνικά ένας από αυτούς, θέλοντας να βάλει μια τελεία σε μια συζήτηση, είπε: «Είμαστε όλοι μας επίγονοι». Η φράση αυτή με χτύπησε σαν κεραυνός. Δεν ήμουν λοιπόν ο μόνος που ένιωθα πως ζούμε στον καιρό των επιγόνων.

Στα πρώτα έτη του νέου αιώνα βρήκα χρόνο να μελετήσω τα φιλοσοφικά έργα των περασμένων δεκαετιών σχετικά με την ηθική, έχοντας σκοπό να καταγράψω ποιες απόψεις διατυπώνονταν σχετικά με τη σχέση μας προς την υπόλοιπη πλάση.

*επίγονος: εκείνος που στα πλαίσια ενός πνευματικού, καλλιτεχνικού, κοινωνικού, πολιτικού κτλ. κινήματος ή ενός σημαντικού ιστορικού γεγονότος ανήκει σε γενιά μεταγενέστερη από εκείνη των πρωταγωνιστών, των οποίων απλώς συνεχίζει το έργο

(Αλβέρτος Σβάιτσερ. Δέος για τη ζωή. Διασκευή)

ΘΕΜΑ Α

Α1. Να αναφέρετε, σε 60-70 λέξεις, τις ελπιδοφόρες ενέργειες για το «brain regain» και τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για αυτό , σύμφωνα με το Κείμενο 2.

Μονάδες 20

ΘΕΜΑ Β

Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση τα Κείμενα 1 και 2, τις παρακάτω περιόδους λόγου, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο, τη λέξη Σωστό ή Λάθος. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο.

α. Ως ποσοστό του συνόλου, ο αριθμός των ακραία φτωχών μειώθηκε κατά 26% .

(Κείμενο 1)

β. Για την άνοδο του ποσοστού εμβολιασμών στην Ινδία προσφέρθηκαν επιπλέον κίνητρα στους ενδιαφερόμενους. (Κείμενο 1)

γ. Ο Ντιφλό και ο Μάνερτζι θεωρούν τη δραστηριότητά τους ως μια κερδοφόρα επιχείρηση για τους ίδιους. (Κείμενο 1)

δ. Το «brain regain» έχει μεγάλη απήχηση στις συζητήσεις που διεξάγονται στο ίντερνετ. (Κείμενο 2)

ε. Οι περισσότερες διαδικτυακές συζητήσεις που διεξάγονται στο ίντερνετ για το «brain regain» γίνονται με τη συμμετοχή των «brain». (Κείμενο 2)

Μονάδες 10

Β2. α. Τι επιδιώκεται με τη χρήση ερώτησης στην 6η (μονάδες 4) και τι με τη χρήση ευθέος λόγου στην 7η παράγραφο του Κειμένου 1 (μονάδες 3);

Μονάδες 7

β. Με ποια μέσα προσπαθεί ο συγγραφέας να πείσει τους δέκτες του στην 1η παράγραφο του Κειμένου 2 και τι επιτυγχάνει με τη χρήση των συγκεκριμένων μέσων;

Μονάδες 8

Β3. Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο της 2ης παραγράφου του Κειμένου 1, να εξηγήσετε το γνώρισμα των φτωχών ανθρώπων, σε 60-70 λέξεις.

Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Γ

Γ1. Με βάση 3 διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες , να αναλύσετε τη σχέση του αφηγητή με το παρελθόν. Να απαντήσετε σε 150-200 λέξεις.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Δ

Δ1. Με αφορμή την ανάγνωση του κειμένου 2, σε μία ομιλία σας , έκτασης 350-400 λέξεων, σε Συνέδριο του Απόδημου Ελληνισμού, να αναφέρετε για ποιους λόγους πολλοί έλληνες επιστήμονες μεταναστεύουν στο εξωτερικό και ποιες οι συνέπειες του φαινομένου αυτού.

Μονάδες 30

Απαντήσεις

Α1. Μια ελπιδοφόρα ενέργεια για το «brain regain» είναι ότι πλέον των 250 εργαζομένων με ανώτερα προσόντα θα απασχοληθούν επαγγελματικά τον Ιούνη του 2022 στην φαρμακοβιομηχανία Pfizer στην ελληνική συμπρωτεύουσα και ότι περίπου το 1/5 των προσλήψεων αποτελείται από Έλληνες που επαναπατρίστηκαν. Επίσης, το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο εισηγήθηκε τη δημιουργία ερευνητικού κέντρου που θα είναι είναι οικονομικά ανεξάρτητο και θα επικεντρώνεται σε καινοτόμους κλάδους, όπου θα εργάζονται κυρίως Έλληνες του εξωτερικού.

Β1.α. Ως ποσοστό του συνόλου, ο αριθμός των ακραία φτωχών μειώθηκε κατά 26% (Κείμενο 1) : Σ (ως ποσοστό του συνόλου, ο αριθμός των ακραία φτωχών έπεσε από 36% σε 10%.)

β. Για την άνοδο του ποσοστού εμβολιασμών στην Ινδία προσφέρθηκαν επιπλέον κίνητρα στους ενδιαφερόμενους. (Κείμενο 1): Σ (Η μελέτη για την οποία…37%)

γ. Ο Ντιφλό και ο Μάνερτζι θεωρούν τη δραστηριότητά τους ως μια κερδοφόρα επιχείρηση για τους ίδιους. (Κείμενο 1) : Λ (Στη συνέντευξη…Αγαπάμε αυτή τη δουλειά.)

δ. Το «brain regain» έχει μεγάλη απήχηση στις συζητήσεις που διεξάγονται στο ίντερνετ. (Κείμενο 2) : Σ (Τα τελευταία χρόνια…fora)

ε. Οι περισσότερες διαδικτυακές συζητήσεις που διεξάγονται στο ίντερνετ για το «brain regain» γίνονται με τη συμμετοχή των «brain». (Κείμενο 2) : Σ (Συνήθως, αν όχι πάντοτε… για τους οποίους γίνονται.)

Β2.α. Με τη χρήση του ερωτήματος, κινητοποιείται το ενδιαφέρον του αναγνώστη, που δεν γνωρίζει την απάντηση και αναμένει από τον πομπό να τον διαφωτίσει. Επίσης, με αυτόν τον τρόπο στο κείμενο προσδίδονται ζωντάνια, αμεσότητα και παραστατικότητα.

Με τη χρήση ευθέος λόγου εκφράζονται με αμεσότητα ,παραστατικότητα, ζωντάνια και αντικειμενικότητα οι απόψεις της Ντιφλό και του Μπάνερτζι για το έργο τους σχετικά με την άνοδο των εμβολιασμών στην Ινδία. Αυτό ισχύει, καθώς τα λόγια τους μεταφέρονται αυτούσια.

Β3. Σε ένα επίπεδο, η ελάττωση της ακραίας ένδειας έχει τις βάσεις της στο ότι οι πολιτικές που διενεργούνται είναι πλέον πιο ρεαλιστικές και χαρακτηρίζονται από περισσότερη μετριοφροσύνη. Αυτό ισχύει για τον λόγο ότι οι οικονομικά ασθενείς άνθρωποι δεν είναι πρόσωπα για τα οποία αρμόζει να επικρατούν προκαταλήψεις, αλλά πρόσωπα με χαρακτηριστικά όπως όλοι. Για να εφαρμοστούν επιτυχείς πολιτικές

έναντι της ένδειας, αρμόζει να ληφθούν υπόψη οι επιθυμίες των ανθρώπων που τη βιώνουν.

Γ1. Ο αφηγητής αισθάνεται ότι το παρελθόν υπερτερεί έναντι του παρόντος της εποχής του ως προς τη γνώση, το πνεύμα και την ηθική, αν και πολλοί σύγχρονοί του διαφωνούσαν. Χαρακτηριστική η χρήση της αντίθεσης, ώστε να τονίσει την άποψή του. (Στο τέλος …όλοι ήταν πεπεισμένοι…Ωστόσο εγώ…κατακτήσεις τους…) Επίσης, όταν κάποιος επιστήμονας του ανέφερε ότι όλοι οι άνθρωποι της εποχής τους είναι συνεχιστές του έργου των προγενέστερων γενεών, τότε ο αφηγητής αισθάνθηκε πολύ μεγάλη ταραχή, η οποία αισθητοποιείται με τη χρήση παρομοίωσης, που με παραστατικότητα τονίζει τις ομοιότητες, (Η φράση αυτή με χτύπησε σαν κεραυνός), διότι συνειδητοποίησε ότι δεν ήταν ο μόνος που πρέσβευε αυτήν την άποψη. Ακόμα, όπως αναφέρει με την πρωτοπρόσωπη αφήγησή του σε παρελθοντικό χρόνο, που συμβάλλει στην αμεσότητα του κειμένου, άρχισε να αναλύει τα φιλοσοφικά κείμενα των προηγούμενων δεκαετιών, έχοντας ως στόχο του να σημειώσεις τις γνώμες που είχαν εκφραστεί αναφορικά με τη σχέση του ανθρώπου με τα άλλα είδη ζωής. (βρήκα χρόνο….υπόλοιπη πλάση). Αυτό καταδεικνύει τον σεβασμό του στο παρελθόν.

Κατά τη γνώμη μου, είναι ορθή η στάση του αφηγητή, διότι τα παρελθοντικά διδάγματα αποτελούν τρόπο βελτίωσης του παρόντος. Ωστόσο, και το παρόν έχει πραγματοποιήσει σπουδαία επιτεύγματα, συγκριτικά με το παρελθόν, σε πολλούς τομείς.

Δ1.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:

Αξιότιμα μέλη του Συνεδρίου Απόδημου Ελληνισμού,

Αποτελεί για το πρόσωπό μου ιδιαίτερη τιμή να εκφωνήσω αυτήν την ομιλία, λαμβάνοντας ως αφορμή την ανάγνωση ενός άρθρου για τη διαρροή πολλών επιστημόνων από την πατρίδα μας. Αυτό το αναμφίβολα επώδυνο φαινόμενο έχει τις ρίζες του σε ποικίλους παράγοντες.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ-Ά ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: (α) Οι οικονομικές απολαβές που παρέχονται στην πατρίδα μας δεν είναι ικανοποιητικές σε σχέση με άλλα κράτη του εξωτερικού, γεγονός που εμποδίζει τους επιστήμονες να καλύπτουν με άνεση τις καταναλωτικές τους ανάγκες.

(β) Ένας μεγάλος αριθμός ελλήνων επιστημόνων επιθυμούν να καταρτιστούν σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό. Ωστόσο, αυτό δεν είναι εφικτό στο συγκεκριμένο κράτος, καθώς δεν παρέχονται πάντα οι γνώσεις που χρειάζονται.

(γ) Το πνευματικό επίπεδο πολλών από τους συμπατριώτες μας έχει υποβαθμιστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Επομένως, πολλοί επιστήμονες αισθάνονται ότι δεν μπορούν εύκολα να επικοινωνήσουν με τα συγκεκριμένα πρόσωπα.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: Επιπλέον, το φαινόμενο αυτό επιφέρει επιπτώσεις, αξιότιμα μέλη του Συνεδρίου Απόδημου Ελληνισμού.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ-Β΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: (α) Το ποιοτικό επίπεδο της παραγωγής οδηγείται σε πτώση, πέρα από κάθε αμφιβολία. Αυτό ισχύει για τον λόγο ότι δεν είναι εφικτό να αξιοποιηθούν εργαζόμενοι με υψηλά επαγγελματικά προσόντα.

(β) Επακόλουθο της ποιοτικής είναι η οικονομική πτώση. Αυτό είναι επόμενο, καθώς τα προϊόντα που δεν είναι αξιόπιστα δεν έχουν και ευρεία κατανάλωση. Άρα, πολλοί κάτοικοι της χώρας δυσκολεύονται να επιβιώσουν.

(γ) Επέρχεται υποβάθμιση του πνευματικού επιπέδου, επειδή πολλοί φορείς πολύτιμων ιδεών απουσιάζουν πλέον από την πατρίδα μας. Επομένως, η κριτική ικανότητα περιορίζεται και πολλοί λαμβάνουν εσφαλμένες αποφάσεις.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Συνοψίζοντας, αξιότιμα μέλη του Συνεδρίου Απόδημου Ελληνισμού, το φαινόμενο της απομάκρυνσης επιστημόνων από την Ελλάδα οφείλεται σε ποικίλους παράγοντες και παράγει αρνητικά αποτελέσματα. Είναι ,λοιπόν, ευνόητο ότι αρμόζει να εξαλειφθεί με σκοπό το όφελος της χώρας μας.

Σας ευχαριστώ που με ακούσατε.